Hồ sơ thầu cao tốc Bắc – Nam là tài liệu mật có hạn chế “đi đêm với nhau”?

Việc Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) không công bố kết quả sơ tuyển thầu cao tốc Bắc – Nam và liệt kê là tài liệu mật, không thể công bố gây ra nhiều tranh cãi về việc nên hay không đóng dấu tài liệu mật đối với kết quả sơ tuyển nhà thầu đường bộ cao tốc Bắc – Nam.

Hiện nay, dự án cao tốc Bắc - Nam đang mở thầu đầu tư theo hình thức PPP 8 dự án thành phần gồm: Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây.

Cao tốc Bắc - Nam còn có 3 dự án thành phần khác dùng ngân sách Nhà nước để đầu tư gồm đoạn Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn và cầu Mỹ Thuận 2. Tổng chiều dài toàn tuyến khoảng hơn 2.100 km, chạy qua 32 tỉnh, thành phố và được đầu tư theo 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2017 - 2020) dự kiến đầu tư 654 km, chia làm 11 dự án thành phần như trên.

Dự kiến, tổng mức đầu tư 8 dự án khoảng 104.070 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư Nhà nước 40.360 tỷ đồng dành cho giải phóng mặt bằng, tái định cư. Quốc hội đã yêu cầu các dự án cơ bản hoàn thành năm 2021.

Bộ GTVT chưa công khai kết quả sơ tuyển thầu cao tốc Bắc - Nam.

Trước những tranh cãi về kết quả sơ tuyển nhà thầu là tài liệu mật, trao đổi với PV Dân Việt, TS. Nguyễn Hữu Đức, Chuyên gia giao thông cho rằng: “Khi đã có kết quả sơ tuyển thầu cao tốc Bắc – Nam rồi thì chẳng có lý do gì mà Bộ GTVT lại phải bảo mật kết quả. Giai đoạn có kết quả rồi thì Bộ GTVT cần phải công khai, minh bạch để người dân nắm bắt được, thậm chí là giám sát, việc không công khai dẫn tới nhiều ý kiến trái chiều gây tranh cãi từ giới chuyên gia tới người dân”.

TS. Nguyễn Hữu Đức cho biết, việc giữ bí mật kết quả sơ tuyển có hai mặt, nếu những người tham gia dự án và cơ quan quản lý trong sáng thì sẽ không xảy ra vấn đề gì, nhưng nếu bí mật thì cũng có thể gây ra tác dụng ngược là “đi đêm giữa những người trong cuộc để giúp doanh nghiệp bị trượt sửa lại hồ sơ năng lực để lấy mất vị trí của doanh nghiệp đã trúng thầu”. Thông thường các dự án khi đã có kết quả sẽ công bố công khai minh bạch, Bộ GTVT nên công bố sớm để minh bạch thông tin.

Đối với những thông tin nhà thầu Trung Quốc có thể trúng thầu, TS. Nguyễn Hữu Đức cho biết, nhà thầu Trung Quốc trúng thầu dự án cao tốc Bắc – Nam cũng rất dễ xảy ra vì họ thường bỏ giá rất thấp. khi tuyển thầu sẽ xét theo hồ sơ năng lực nếu đã đạt được tiêu chuẩn kỹ thuật, kinh nghiệm rồi thì phải so sánh theo giá, nếu có giá thấp thì dễ trúng thầu.

Tuy nhiên, bài học giá thấp chúng ta đã gặp phải ở nhiều dự án rồi, ban đầu doanh nghiệp bỏ thầu thấp rồi tìm cách nâng vốn bằng nhiều cách như chậm tiến độ,... Vì vậy, giá thấp chưa chắc đã tốt, Ban quản lý dự án phải đủ mạnh để giám sát, nếu yếu kém sẽ gây ra thiệt hại cho nhà nước. Hiện, có nhiều dự án chọn nhà thầu Trung Quốc nhưng khi dự án bị chậm đội vốn thì chẳng có ai chịu trách nhiệm, do đó, cần phải quy trách nhiệm ngay từ đầu đối với Ban quản lý và những đơn vị liên quan để tránh rủi ro.

Trước đó, trao đổi với PV Dân Việt, về kêu gọi đầu tư cao tốc Bắc – Nam, ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng, Phó Trưởng Ban Dân nguyện (Ủy ban Thường vụ Quốc hội) thẳng thắn chia sẻ: “Vấn đề quan trọng không phải là thu hút đầu tư nước ngoài hay trong nước, tôi muốn trở lại vấn đề làm thế nào để thu hút đầu tư”.

Trước những thông tin phản ánh về việc nhiều doanh nghiệp không dám tham gia đầu tư xây dựng vào một số dự án giao thông trọng điểm, đặc biệt là dự án cao tốc Bắc – Nam đang có rất nhiều rào cản, ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng cho rằng, nên sử dụng vốn xã hội còn áp dụng thế nào mới là quan trọng, nhưng người nước ngoài và trong nước đều rất sợ cam kết của cơ quan nhà nước về giải phóng mặt bằng, giao mặt bằng không đúng thời hạn khiến nhiều nhà đầu tư họ bị phạt.

Theo ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng, tình trạng giải phóng mặt bằng cho cao tốc Bắc – Nam không đơn giản nên nhà đầu tư cũng rất sợ, rất nhiều có lý do. Vì vậy, cần truyền tải để người dân hiểu được và huy động vốn xã hội, dù người dân chưa giàu nhưng vẫn còn một số nguồn lực còn ở trong dân, nhưng người dân còn loay hoay chưa biết tham gia vào hệ thống kinh doanh.