Lễ tưởng niệm 5 đức thánh họ Vương và khai hội đền Cao - TP Chí Linh

Dự lễ có ông Trần Đức Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương; ông Nguyễn Minh Hùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương; lãnh đạo TP Chí Linh; đại diện lãnh đạo địa phương xã Hà Long (huyện Hà Trung, Tỉnh Thanh Hóa) quê hương của Vương phụ, vương Mẫu thân sinh 5 đức thánh họ Vương, cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

Trong diễn văn tưởng niệm, ông Nguyễn Văn Kiên, Chủ tịch UBND TP Chí Linh nêu bật những giá trị của văn hoá, lịch sử của Quần thể khu di tích quốc gia đền Cao gắn với truyền thuyết về cuộc đời công lao sự nghiệp của 5 đức Thánh họ Vương.

Theo đó, quần thể khu di tích quốc gia đền Cao tọa lạc tại phường An Lạc, TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương là đại danh lam lịch sử, gắn liền với huyền sử, huyền thoại và chiến công oai hùng của 5 Đại tướng quân hiển Thánh họ Vương, có công phù giúp vua Lê Đại Hành chống giặc Tống xâm lược, bảo vệ nền độc lập dân tộc thế kỷ thứ X.

Theo Ngọc phả do Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn mùa xuân, năm Hồng Phúc thứ nhất (1572) ghi rằng: Vào thời Tiền Lê, ở trang Thạch Tuyền, huyện Nga Sơn, phủ Nga Trung, lộ Thanh Hóa có gia đình ông Vương Tĩnh và bà Đào Thanh kết duyên nhiều năm mà chưa có con. Ông bà quyết định chu du thiên hạ, tìm nơi đất lành để làm ăn sinh sống, mong trời giáng phúc. Đến Dược Đậu trang, huyện Bàng Châu, phủ Nam Sách, trấn Hải Dương, thấy chốn này dân phong thuần hậu, đất đai trù phú, cây cỏ tốt tươi, nên ông bà quyết định ở lại lập nghiệp.

Chẳng bao lâu, công việc làm ăn đã phát đạt nhưng trong lòng vẫn canh cánh nỗi buồn của những người hiếm muộn. Ông bà thành tâm lập đàn giữa trời, cung kính cầu đảo quỷ thần, mong lòng trời thương đến giáng phúc, lưu ân. Lập đàn tế xong, nửa đêm hôm ấy, bà Thanh nằm mơ thấy một vị quan mũ áo xênh xang, hào quang rực rỡ, lớn tiếng truyền rằng: "Gia đình nhà ngươi có phúc dày, trời cao đã biết. Nay trời ban cho một bọc năm trứng, ba trứng màu vàng, hai trứng màu xanh đầu thai vào nhà ngươi làm con quý tử". Tỉnh mộng, ông bà liền làm lễ bái tạ!

Một hôm, bà Thanh ra tắm ở Bến Cả trên dòng Nguyệt Giang như thường ngày, nhưng hôm nay bất ngờ gió lớn nổi lên, sóng nước cuồn cuộn phả mạnh vào thân thể, bất chợt Giao Long ngũ sắc xuất hiện, quấn chặt lấy thân bà 5 vòng, khiến bà vô cùng hoảng sợ.

Một lát sau, gió mưa ngưng tạnh, trời quang tỏa sáng. Từ đó, bà mang thai, khi thai nghén đủ tuần, mãn nguyệt, bà sinh ra một bọc năm trứng, ba trứng màu vàng nở ra ba con trai, hai trứng màu xanh nở ra hai con gái vào giờ Mão, ngày 26/10 năm Đinh Mùi.

Năm người con đều mắt phượng mày ngài, dung mạo trâm anh, khác hẳn người thường. Con trai thì dáng mạo khôi ngô tuấn tú, oai phong lẫm liệt, hàm hổ, mặt rồng; con gái thì mặt hoa, da phấn, môi đỏ như son. Năm lên 3 tuổi, ông bà làm lễ đặt tên con trai trưởng Vương Đức Minh, con trai thứ hai Vương Đức Xuân; con trai thứ ba Vương Đức Hồng; con gái thứ nhất Vương Thị Đào; con gái thứ hai Vương Thị Liễu.

Tháng 7 năm Canh Thìn (980), giặc Tống kéo theo đường thủy sang xâm lược nước ta, vua Lê Đại Hành thân chinh cầm quân đánh giặc, đến trang Dược Đậu đóng đồn trại thấy 5 người con họ Vương tướng mạo phi thường liền cho thử tài ứng thí rồi lập tức tuyển dụng. Vua phong chức cho ba người con trai là: "Quyền chưởng trung hoa tể Đại Tướng" và phong cho hai người con gái là: "Mẫu nghi chí tôn thiên hạ".

Năm vị tướng vâng lệnh vua ban, cầm quân đánh giặc Tống theo đường bộ. Hai người con gái giả làm người bán trầu thuốc, thâm nhập đồn sở bọn giặc. Trước nhan sắc của hai bà, tướng giặc mê mẩn vứt bỏ đội ngũ, ngày chẳng có quân canh, đêm chẳng có lính gác. Ba người con trai dẫn quân tiến thẳng tới nơi, giáp chiến ác liệt, nhanh chóng giành thắng lợi vẻ vang.

Đại Cồ Việt hoan ca khúc khải hoàn, Vua mở yến tiệc khao thưởng quân sĩ, triệu hồi năm vị tướng họ Vương về kinh ban thưởng. Năm vị tướng họ Vương còn đang để tang cha mẹ, xin lui lại về sau. Không ngờ ý trời linh hóa, vào đêm 23 tháng Giêng, trời đất tối tăm, mưa gió ầm ầm, năm vị tướng họ Vương đều hóa. Di hài được mối đất đắp thành những ngôi mộ lớn ở vị trí các ngôi Đền thờ tại quần thể khu di tích đền Cao ngày nay.

Trải qua hơn nghìn năm, nhân dân địa phương hương khói thờ phụng, lễ nghi đủ đầy, tri ân công đức tiền nhân.

Sau diễn văn tưởng niệm và lãnh đạo TP Chí Linh đánh trống khai hội đền Cao năm 2023, các đại biểu nghe đọc văn tế. Tiếp đó, các đồng chí lãnh đạo tỉnh Hải Dương, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, TP Chí Linh cùng các đại biểu, nhân dân và du khách thập phương dâng hương tại đền Cả (nằm trong quần thể khu di tích đền Cao). Cuối cùng lầ phần lễ rước bộ về đình hội đồng và tế yên vị. 

Lễ hội mùa xuân đền Cao – Chí Linh, diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 12 đến 14/2 (tức ngày 22 đến 24 tháng Giêng âm lịch). Trong lễ hội có nhiều nghi lễ linh thiêng và đầy bản sắc mang đặc trưng phong tục của địa phương như: Lễ mộc dục, lễ rước kiệu từ đền Cao, lễ tế hội đồng, lễ ban khước thánh, tế nghinh, lễ rước bộ, lễ tế yên vị, lễ tế đập đất, vật đập đất, lễ tạ hội và rước hoàn cung.

Ngoài phần lễ, ban tổ chức lễ hội cũng tổ chức nhiều hoạt động phần hội như: Hội thi giã bánh giầy, nấu chè kho; tổ chức các giải thể thao, trò chơi dân gian; giải vật truyền thống, các hoạt động biểu diễn văn nghệ.  

Lễ hội truyền thống đền Cao – TP Chí Linh đang được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện hồ sơ, tư liệu, hình ảnh để UBND tỉnh Hải Dương trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.