Mariupol sụp đổ tuột khỏi tay Ukraine sẽ làm thay đổi cục diện chiến tranh?

Sự kháng cự dữ dội của vài trăm binh sĩ Azov ẩn náu trong nhà máy thép Azovstal rộng lớn của thành phố Mariupol đã ngăn chặn quân đội và pháo binh Nga trong nhiều tuần. Nhiều binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng hoặc bị thương. Thường dân cũng thu mình lại để sinh tồn trong mê cung đường hầm bên dưới nhà máy. Các chỉ huy Ukraine cho biết họ sẽ không bao giờ đầu hàng.

Nhưng tuần này, sau khi hầu hết dân thường được Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế giải cứu, trận chiến đã kết thúc. Khoảng 260 binh sĩ Ukraine đã trở thành tù nhân và được vận chuyển đến vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát. Việc Ukraine mất Mariupol là chiến thắng quan trọng đầu tiên trong cuộc chiến kéo dài gần 3 tháng của Nga.

Tại sao Nga lại chiến đấu mạnh mẽ để chiếm Mariupol?

Mariupol nằm ở đông nam Ukraine, trên Biển Azov. Bên kia vùng biển xanh, khoảng hơn 30 dặm một chút là nước Nga.

Đây đã là một cảng nhộn nhịp để nhập khẩu hàng hóa và xuất khẩu ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác. Mariupol không quy mô như Odesa nhưng là một mắt xích quan trọng trong cỗ máy kinh tế Ukraine.

Việc chiếm được Mariupol mang lại cho Nga một cầu nối trên bộ với bán đảo Crimea. Từ Donetsk, một khu vực ở phía đông nam khu vực Donbas mà quân ly khai do Nga hậu thuẫn chiếm giữ năm 2014, đến bán đảo Crimea cho phép Nga đi lại tự do hơn qua phía nam và phía đông.

Có thêm ý nghĩa biểu tượng hoặc ý nghĩa chính trị nào đối với các nhà lãnh đạo của Nga không?

Tổng thống Nga Putin đã tìm kiếm một chiến thắng trong cuộc chiến này, sau khi những tính toán ban đầu của ông dường như đã sai lầm. Phương Tây cho rằng, sau khi không kiểm soát được thủ đô Kiev và gần đây là không kiểm soát được Kharkiv như kế hoạch, thì chiến thắng ở Mariupol đối với Nga là một thành tựu quan trọng.

Lợi ích của Ukraine?

Thành phố cảng Mariupol bị bao vây và những người lính Ukraine kiên trì cố thủ trong nhà máy thép Azovstal 2 tháng qua đã trở thành biểu tượng cho sự phản kháng và tồn tại của người Ukraine.

Binh lính và thường dân, thậm chí có cả phụ nữ và trẻ em đã trú ẩn trong các đường hầm của nhà máy thép trong điều kiện tồi tệ, tối tăm, ít thức ăn hoặc nước uống.  Một số người trốn thoát nói rằng đã không nhìn thấy mặt trời trong hai tháng. Nhiều người Ukraine coi họ là những anh hùng vì sự quyết tâm và bền bỉ.

Điều gì sẽ xảy ra với những người lính Ukraine trong tay Nga?

Số phận của hàng trăm binh sĩ Ukraine được sơ tán khỏi nhà máy thép Azovstal đang trong tay Nga . Họ được giải cứu nhờ vào thỏa thuận trao đổi tù nhân với phía Nga. Nhưng tương lai của họ không rõ ràng, chưa có gì chắc chắn để khẳng định họ có được trở về nhà hay chịu các án tù như lời đồn đại.

Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết ông muốn những người lính được đưa về nhà càng sớm càng tốt. Một số vụ trao đổi tù nhân đã diễn ra trong cuộc chiến này. Một thỏa thuận như vậy rõ ràng đã được thực hiện ở Mariupol, nhưng tương lai của những người lính trong tay Nga là không chắc chắn.

"Để đưa các chiến binh về nhà, công việc vẫn tiếp tục và công việc này cần sự khéo léo và thêm thời gian," ông Zelensky nói.

Tổ chức nhân quyền Amnesty International cũng bày tỏ sự báo động về số phận của những người lính.

Mariupol có thể được xây dựng lại không?

Điều này không dễ dàng và cũng không thể nhanh chóng ngay cả khi chiến tranh kết thúc. Các cuộc không kích không ngừng đã phá hủy các tòa nhà chung cư, bệnh viện và trường học, và hàng loạt cơ sở hạ tầng khổng lồ, nơi từng là một thành phố quốc tế nhộn nhịp với gần nửa triệu dân. Mariupol trông giống như một trận cháy rừng lớn xảy ra, không kiểm soát được. Các quan chức nói rằng còn quá sớm để xem xét việc khôi phục và xây dựng lại: Ưu tiên vẫn là sự sống còn.