Mỹ tung danh sách loạt DN công nghệ Trung Quốc bị Quân đội kiểm soát, đe dọa tung đòn trừng phạt

Mới đây, Bộ Quốc phòng Mỹ vừa tung ra danh sách 20 doanh nghiệp Trung Quốc hoạt động tại Mỹ được hậu thuẫn bởi quân đội Trung Quốc. Ngoài những cái tên nổi bật là Huawei, Hikvision, danh sách còn bao gồm nhiều tập đoàn khổng lồ của Trung Quốc như China Mobile, China Telecom, Tập đoàn Xây dựng Đường sắt Trung Quốc, Tập đoàn Khoa học và Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASIC), nhà sản xuất tàu chở khách lớn nhất thế giới (CRRC) và tập đoàn sản xuất máy bay quốc doanh hàng đầu Aviation Industry Corp of China (AVIC). Theo Bộ Quốc phòng, danh sách bao gồm các công ty do Quân đội Trung Quốc sở hữu hoặc kiểm soát các hoạt động cung cấp dịch vụ thương mại, sản xuất hoặc xuất khẩu.

Thực tế, nhiều cái tên trong danh sách đã bị Nhà Trắng để mắt từ lâu. Cả Huawei và Hikvision đều đã bị Bộ Thương mại Mỹ đưa vào danh sách đen hồi năm ngoái cùng hàng chục doanh nghiệp Trung Quốc khác do quan ngại gây rủi ro an ninh quốc gia cho Mỹ. Washington cũng tiên phong một chiến dịch thuyết phục các đồng minh quốc tế của Mỹ cấm cửa Huawei khỏi dự án xây dựng mạng 5G thế hệ mới do lo ngại gián điệp cho Bắc Kinh. Còn China Telecom và China Mobile từ lâu đã bị Bộ Tư pháp Mỹ gây áp lực bằng cách kêu gọi Ủy ban Truyền thông Liên bang thu hồi ủy quyền cung cấp sản phẩm viễn thông tại Mỹ.

Hiện Nhà Trắng chưa đưa ra hình thức trừng phạt nào cho các doanh nghiệp trong danh sách này, nhưng một bộ luật của Mỹ quy định Tổng thống có quyền áp dụng các lệnh trừng phạt bao gồm phong tỏa tài sản những thực thể trên tại Mỹ trong trường hợp cần thiết. 

Huawei, China Mobile, China Telecom, AVIC và Đại sứ quán Trung Quốc hiện đều chưa đưa ra bình luận nào sau thông tin trên. Còn Hikvision thì phủ nhận, cho rằng cáo buộc như vậy là hoàn toàn vô căn cứ vì công ty này không liên quan đến hoạt động quân sự của Trung Quốc, cũng chưa từng tham gia bất cứ dự án nghiên cứu và phát triển nào cho các ứng dụng quân sự. 

Danh sách các thực thể doanh nghiệp có liên quan đến Quân đội Trung Quốc được Lầu Năm Góc công bố dưới áp lực của các nhà lập pháp lưỡng đảng trong bối cảnh căng thẳng Washington - Bắc Kinh gia tăng trên nhiều mặt trận. Hồi tháng 9/2019, Thượng nghị sĩ Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton và Đại diện Đảng Cộng hòa Mike Gallagher đã gửi thư cho Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper. Lá thư đề cập đến mối quan ngại về việc Bắc Kinh lợi dụng các tập đoàn Trung Quốc để khai thác công nghệ dân sự phục vụ cho mục đích quân sự. Thời điểm đó, các nghị sĩ đã yêu cầu ông Mark Esper cập nhật và công bố công khai danh sách các tập đoàn Trung Quốc có liên quan đến hoạt động quân sự sớm nhất có thể.

Ngay sau khi danh sách được phát hành hôm 24/6 (giờ Mỹ), các nghị sĩ Tom Cotton và Mike Gallagher đã bày tỏ sự ủng hộ với Bộ Quốc phòng và kêu gọi Tổng thống Trump thúc đẩy thêm biện pháp trừng phạt kinh tế với những doanh nghiệp trong danh sách. 

Chưa rõ Nhà Trắng có trừng phạt các doanh nghiệp này như lời kêu gọi hay không, nhưng một quan chức cấp cao trong chính quyền Trump nhận định danh sách này đang trở thành công cụ hữu ích cho chính phủ Mỹ để gây sức ép lên các thực thể Trung Quốc có tên. 

Sự xuất hiện của danh sách cũng có nguy cơ đẩy căng thẳng Mỹ - Trung leo thang hơn nữa, nhất là sau cuộc chiến ngôn luận giữa hai chính quyền về sự bùng phát đại dịch Covid-19 và dự luật an ninh mới với Hồng Kông.