Nâng chất hợp tác xã mới, mạnh tay xử lý đơn vị yếu kém

Phát triển nhanh nhưng chưa bền vững

Báo cáo về tình hình phát triển HTX nông nghiệp và liên kết chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp, đại diện Bộ NNPTNT cho hay, sau gần 5 năm thực hiện Luật HTX năm 2012, tình hình phát triển HTX nông nghiệp đã có những chuyển biến bước đầu, số lượng HTX nông nghiệp thành lập mới tiếp tục tăng.

Cụ thể, năm 2017 chỉ có 1.100 HTX mới được thành lập, nhưng mới chỉ qua quý II.2018 đã có 1.143 HTX nông nghiệp được thành lập mới, cao gấp hơn 2,5 lần so với cùng kỳ năm 2017.

Thu hoạch dưa chuột bao tử tại HTX rau sạch Yên Dũng (Bắc Giang). Ảnh: Hồng Phấn

Với tốc độ như vậy, theo nhận định của ông Ma Quang Trung – Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NNPTNT), đến cuối năm 2018, sẽ có khoảng 1.800 - 2.000 HTX được thành lập mới. Nhiều HTX nông nghiệp được tổ chức lại có quy mô phù hợp, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất; tham gia liên kết nên đạt hiệu quả cao.

Đơn cử như tại Sơn La, tính đến hết 30.7.2018, toàn tỉnh này có 388 HTX nông nghiệp, 4 liên hiệp HTX, tuy nhiên số HTX hoạt động tốt mới đạt 20,3%. Trong năm 2017 tỉnh đã có nhiều chính sách hỗ trợ HTX phát triển như chính sách hỗ trợ ưu đãi tín dụng, theo đó đã có 25 HTX vay vốn tín dụng, luỹ kế với tổng số tiền 42,8 tỷ đồng. Có 101 HTX được hỗ trợ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới với tổng kinh phí trên 17 tỷ đồng…

Tuy nhiên, theo ông Lò Minh Hùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, bên cạnh những kết quả trên, việc phát triển HTX tuy khá nhanh nhưng còn bộc lộ nhiều hạn chế như trình độ năng lực quản lý và tổ chức các hoạt động dịch vụ của ban quản lý HTX chưa bắt kịp biến động thị trường; các cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác chưa đồng bộ…, do đó nhiều HTX cũng gặp khó khăn, hiệu quả chưa như mong muốn.  

Xử lý dứt điểm HTX yếu kém

Nói về đề án thành lập mới 15.000 HTX đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ông Ma Quang Trung cho biết, đề án đặt ra mục tiêu duy trì, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của trên 4.400 HTX nông nghiệp đang hoạt động có hiệu quả, phấn đấu có trên 1.500 HTX ứng dụng công nghệ cao. Tăng tỷ lệ lên 25% HTX nông nghiệp ứng dụng các công nghệ cao thuộc nhóm công nghệ sinh học, công nghệ tự động hóa, bán tự động, công nghệ thông tin và công nghệ sản xuất vật tư nông nghiệp.

Mô hình trồng rau an toàn của HTX rau sạch Yên Dũng (Bắc Giang) có quy mô ban đầu 13ha. Để bảo đảm đầu ra cho sản phẩm, HTX đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với Công ty TNHH MTV Hưng Việt (huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương).  Ảnh:  Hồng Phấn

Đề án cũng đề ra mục tiêu phải nâng cao chất lượng hoạt động của các HTX nông nghiệp yếu, kém để phấn đấu có trên 5.400 HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả. Tạo điều kiện thành lập mới trên 5.200 HTX nông nghiệp trên các lĩnh vực có lợi thế ở các địa phương và hỗ trợ để hoạt động có hiệu quả.

Để đạt được 15.000 HTX làm ăn có hiệu quả, theo ông Trung, cần đầu tư khoảng 21.700 tỷ đồng và phải huy động từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau, bên cạnh ngân sách nhà nước còn có nguồn lực xã hội và từ các tổ chức quốc tế.

Cũng theo ông Trung, hiện có khoảng 6.650 HTX nông nghiệp đã đăng ký lại theo Luật HTX năm 2012, 362 HTX chưa đăng ký lại nhưng vẫn đang hoạt động và hơn 700 HTX ngừng hoạt động. Số HTX ngừng hoạt động này có ở 35 tỉnh và tập trung nhiều ở các địa phương như: Hà Nội, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Lào Cai...

Nguyên nhân các HTX chưa giải thể được là khi giải thể bị vướng mắc về tài sản không chia. Một số HTX đã ngừng hoạt động từ lâu, các thành viên không còn ai mà theo quy định khi giải thể phải có thành viên HTX tham gia hoạt động HTX đó; một số HTX tài liệu, con dấu bị thất lạc, không thể phục vụ việc giải thể. Đặc biệt là một số địa phương chưa thực sự quan tâm trong việc giải thể những HTX này.

Chia sẻ với báo chí về những nhiệm vụ cấp bách cần triển khai ngay khi bắt tay vào thực hiện đề án trên, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định: “Đầu tiên là xử lý dứt điểm việc giải thể, chuyển đổi sang loại hình khác đối với các HTX yếu kém đã ngừng hoạt động. Đến hết tháng 6.2018, cả nước còn 709 HTX yếu kém đã ngừng hoạt động cần giải thể”.

Bộ trưởng nhấn mạnh, các địa phương cần rà soát tình hình hoạt động và những khó khăn, vướng mắc của các HTX, từ đó có biện pháp cụ thể giúp các HTX yếu kém nâng cao chất lượng hoạt động. Hướng dẫn các HTX xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, trong đó đẩy mạnh chuyển đổi phương thức hoạt động từ dịch vụ đầu vào sang sản xuất hàng hóa, đưa giống mới có năng suất, chất lượng tốt vào sản xuất, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để sản xuất an toàn, kết nối với các doanh nghiệp tiêu thụ để xây dựng các mô hình liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả, tiêu thụ ổn định.