Người Raglai Ninh Thuận vui đón nhận bằng Di sản văn hóa phi vật thể đối với Lễ ăn mừng đầu lúa mới

Chiều 15/4, đồng bào Raglai ở xã Phước Hà, huyện Thuận Nam (Ninh Thuận) đã từng bừng tổ chức Lễ đón Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia đối với tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ ăn mừng đầu lúa mới.

Lễ hội mang giá trị độc đáo của văn hóa Raglai

Theo Sở VHTT& DL tỉnh Ninh Thuận, Lễ ăn mừng đầu lúa mới của người Raglai ở xã Phước Hà là nghi lễ nằm trong hệ thống lễ nghi nông nghiệp của người Raglai ở tỉnh Ninh Thuận. Đây là nghi lễ chứa đựng nhiều giá trị về văn hóa, nghệ thuật và đạo đức xã hội trong đời sống của người Raglai nói chung.

Cụ thể, Lễ ăn mừng đầu lúa mới chứa đựng nhiều giá trị về nhân sinh quan và thế giới quan của tộc người Raglai. Qua đó phản ánh rõ nét đời sống kinh tế, văn hóa của người Raglai thông qua văn hóa ứng xử giữa con người với con người, giữa con người với môi trường tự nhiên; giữa người sống với người đã khuất và với thế giới thần linh.

Ngoài ra, các loại hình văn hóa nghệ thuật trong nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới  như: hát sử thi, dân ca, dân vũ, hòa tấu các loại hình nhạc cụ truyền thống góp phần làm phong phú cho văn hóa của các dân tộc Việt Nam. 

Đây cũng là dịp để cộng đồng người Raglai thể hiện lòng biết ơn, tôn kính đối với thần linh và các đấng sinh thành đã phù hộ cho họ có cuộc sống bình yên, hạnh phúc.

Người Raglai cầu mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu

Là người có uy tín trọng đồng bào Raglai xã Phước Hà (huyện Thuận Nam), nghệ nhân Tạ Yên Lơ, ở thôn Là A cho biết, Lễ ăn mừng đầu lúa mới là nghi lễ quan trọng của người Raglai xã Phước Hà và thường được tổ chức vào tháng 3, tháng 4 (âm lịch) nhằm đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ sản xuất.

"Thông qua Lễ ăn mừng đầu lúa mới nhằm tạ ơn thần linh đã ban cho bà con dân làng một vụ mùa tươi tốt. Đồng thời, cầu mong vụ mùa mới mưa thuận gió hòa, nương rẫy tốt tươi, mùa màng bội thu…", nghệ nhân Tạ Yên Lơ cho hay.

Để thực hiện nghi lễ ăn mừng đầu lúa mới, các tộc họ người Raglai sẽ chuẩn bị các vật phẩm dâng cúng chia làm ba phần gồm có thần lúa, ông bà tổ tiên và mã la.

Sau đó, người chủ lễ (tiếng Raglai gọi là kây tru) trình mâm cúng vái gọi thần lúa, thần núi, thần mặt trời, ông bà tổ tiên về vui hưởng lễ cúng ăn đầu lúa mới.

Mỗi mâm cúng lễ vật như nhau gồm: Lúa trồng trên nương rẫy giã ra gạo nấu cơm mới, gà luộc, cua núi luộc, rượu cần, trứng gà, trầu cau, thuốc hút, rượu trắng, hạt cườm, vải, vòng đeo tay, kiềng đeo cổ, cây nêu, dây lục lạc, cám gạo, canh lá bép hoặc canh đu đủ.

Đặc biệt, lễ vật dâng cũng không thể thiếu bánh apéc. Đây là loại bánh được người Raglai làm từ lúa rẫy ngâm qua một đêm rang vàng rồi giã nhuyễn để làm thành bánh.

Ông Tà Thía Ca, tộc trưởng tộc Tà Thía ở xã Phước Hà cho biết, trong lúc chủ lễ làm nghi thức cúng thì người tham gia sẽ thổi kèn bầu và vỗ mã la điệu "Tà a pô mai" (điệu nhạc mời thần linh) có tiết tấu rộn ràng, vui tươi.

"Thần linh, ông bà chứng kiến lòng thành của cháu con sẽ phù hộ mưa thuận gió hòa, bắp lúa được mùa, gia súc đầy đàn, xóm làng no ấm, gia đình mạnh khỏe, thôn xóm bình yên…", ông Tà Thía Ca cho hay.

Phát huy truyền thống và bảo tồn di sản văn hóa người Raglai

Theo bà Nguyễn Thị Xuân Cường – Phó chủ tịch UBND huyện Thuận Nam (Ninh Thuận), để bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Raglai, UBND huyện sẽ chỉ đạo phòng Văn hóa thông tin và Trung tâm văn hóa thể thao truyền thanh phối với với UBND xã Phước Hà đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho bà con.

Qua đó, giúp bà con duy trì và bảo tồn Lễ ăn mừng đầu lúa mới, coi đây là niềm vinh dự và động lực để hăng hái thi đua lao động sản xuất, vươn lên thoát nghèo và xây dựng nông thôn mới ở xã dân tộc niềm núi.

Trước đó, vào ngày 2/2/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký ban hành Quyết định số 149/QĐ-BVHTTDL đưa tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ ăn mừng đầu lúa mới của người Raglay”, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận vao danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

"Đây là tin vui đối với địa phương, tạo tâm lý phấn khởi trong đời sống xã hội đối với cán bộ, Nhân dân xã Phước Hà thực hiện hiệu quả việc gìn giữ, phát huy truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc...", bà Cường cho hay.