Nhà máy nước sông Đuống sử dụng đường ống Trung Quốc có tổng đầu tư gấp 3 lần Sông Đà?

Theo tìm hiểu của Dân Việt, Dự án nhà máy nước mặt sông Đuống khởi công ngày 9/3/2017, khánh thành giai đoạn 1 và khởi công xây dựng giai đoạn 2 ngày 13/10/2018. Dự án xây dựng trên diện tích gần 61,5ha tại các xã Phù Đổng, Trung Mầu (huyện Gia Lâm, Hà Nội), do Công ty Cổ phần nước mặt sông Đuống làm chủ đầu tư.

Tổng thể Nhà máy nước mặt sông Đuống. 

Đọc thông tin về dự án được biết, nhà máy nước mặt sông Đuống được sử dụng ống của Công ty TNHH Sản xuất Ống gang dẻo Xinxing (Trung Quốc). Đây chính là doanh nghiệp mà năm 2016 đã trúng thầu cung cấp ống nước cho đường ống nước sông Đà.

Như chúng ta biết, đường ống của Công ty TNHH Sản xuất Ống gang dẻo Xinxing lắp cho Dự án nước sông Đà đã bị dư luận lên tiếng lo ngại và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo dừng ký hợp đồng với nhà thầu Trung Quốc này.

Tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì, chỉ sau vài tháng sau chỉ đạo của Thủ tướng, hợp đồng cung cấp ống cho dự án nhà máy nước mặt sông Đuống vẫn được ký với chính nhà thầu Trung Quốc Xinxing.

Theo thông tin mà Dân Việt có được, khoảng 4h ngày 3/6/2019, xe container mang BKS 15C - 044.77 đã sập hố, đè vỡ đường ống nước DN400 của nhà máy nước mặt sông Đuống đoạn chân cầu vượt Phú Thụy (Gia Lâm, Hà Nội). Trước đó, Thanh tra Giao thông huyện Gia Lâm cho biết vị trí này đã bị sụt lún, với diện tích khoảng 20m2. Do sự cố này mà  một số khu vực thuộc 3 quận Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Đống Đa chịu ảnh hưởng nước yếu trong vài ngày.

Sự cố sụt lún dẫn tới xe hạng nặng sập hố gây vỡ ống nước của nhà máy nước mặt sông Đuống khiến dư luận phải thêm một lần lưu tâm tới chất lượng ống và chất lượng thi công của dự án này.

Xe container mang BKS 15C - 044.77 đã sập hố, đè vỡ đường ống nước DN400 của nhà máy nước mặt sông Đuống đoạn chân cầu vượt Phú Thụy (Gia Lâm, Hà Nội).

Trước đó, chiều 31/3/2019, cá trên sông Hồng đoạn cầu Cốc Lếu, TP.Lào Cai (nối với Trung Quốc) đã chết hàng loạt, nghi do ô nhiễm nguồn nước. Còn từ gần 5 năm trước, vào tháng 8/2016, UBND tỉnh Lào Cai đã phải báo cáo Chính phủ về thực tế nước sông Hồng từ biên giới phía Trung Quốc đổ qua Lào Cai về xuôi ngày càng ô nhiễm. Và từ 4 năm trước thời điểm 2016, Sở TNMT Lào Cai cũng đã từng báo cáo tỉnh về việc các bãi cát, bờ sông Hồng đoạn biên giới với Trung Quốc đã “nhuốm vàng, bốc mùi hôi thối”.

Những cảnh báo về một sông Hồng ô nhiễm ngay từ thượng nguồn, do thế, đã được phát đi từ hơn 10 năm trước. Tức là trước cả khi dự án nhà máy nước mặt sông Đuống - một nhánh của sông Hồng - được viết những dòng đầu tiên trên giấy. Nhưng nhà máy này vẫn được xây dựng và sử dụng nguồn nước mặt “nguyên liệu” có nguy cơ ô nhiễm rất cao, để sản xuất ra... “nước sạch”?.

Chưa hết, so sánh tính hiệu quả của Dự án nước mặt sông Đuống với Dự án nước Sông Đà đã được thực hiện trước đó, để thấy sự chênh lệch rất cao giữa hai dự án này. Theo đó, Dự án nước sông Đà hoàn thành đưa vào vận hành, khai thác ngày 19/8/2008. Dự án có tổng mức đầu tư 1.450 tỷ đồng, công suất nhà máy xử lý nước là 300.000m3/ngày, tuyến ống truyền tải nước sạch ống composite cốt sợi thủy tinh dài 46km, đường kính ống từ 1.500 - 1.800mm. Tính bình quân, Dự án nước sông Đà có suất đầu tư xấp xỉ 4,83 triệu đồng/m3 nước. Giá bán nước của dự án này là gần 5.000đ/m3.

Trong khi đó, Dự án nước mặt sông Đuống, giai đoạn 1 có tổng mức đầu tư khoảng 5.000 tỷ đồng, với 2 hợp phần chính. Gồm công trình thu - trạm bơm nước thô, nhà máy nước công suất 150.000m3 nước/ngày đêm trên diện tích gần 61,5ha, tuyến ống truyền dẫn nước sạch dài 76km, sử dụng ống truyền tải và cấp 1 là ống HDPE và ống gang có đường kính từ 800 - 1.600mm. Giá bán nước sinh hoạt tại giai đoạn 1 của dự án này là 9.289đ/m3, lộ trình tăng giá bán nước là 5%/năm (14 năm). 

Lễ khởi công giai đoạn 2 của Nhà máy nước mắt sông Đuống. 

Việc so sánh các chỉ số đầu tư hai dự án được xây dựng trong hai thời điểm cách nhau khá xa (tới khoảng 10 năm) sẽ là khập khiễng. Tuy nhiên, mức chênh lệch rất lớn giữa hai dự án nước sạch về bản chất không khác biệt về công nghệ này vẫn là quá lớn. Đặc biệt khi công suất giai đoạn 1 nhà máy nước mặt sông Đuống chỉ bằng một nửa, nhưng tổng đầu tư lại gấp hơn 3 lần dự án nước sông Đà.

Chưa hết, như tên gọi, dự án nhà máy nước mặt sông Đuống sử dụng nguồn nước mặt ở sông Đuống để sản xuất nước sạch cung cấp cho người dân Thủ đô. Sông Đuống bắt nguồn từ sông Hồng, đi qua các khu vực có nhiều nguy cơ ô nhiễm nguồn nước mặt, với nhiều nhà máy và khu công nghiệp tại thượng nguồn.

Tất nhiên, các chuyên gia về lĩnh vực nước sạch đều xác nhận việc xử lý nguồn ô nhiễm từ nước mặt của hầu hết các dòng sông hiện đều có thể sử dụng công nghệ để giải quyết được. Nhưng cũng là thực tế dễ hiểu, nguồn nước càng phức tạp, càng ô nhiễm, thì số tiền phải bỏ ra để xử lý ra nước sạch lại càng lớn. Sự lớn ấy, sau đó, đương nhiên sẽ làm tăng giá thành mua nước của dân. Như trên đã dẫn, giá bán nước sinh hoạt tại giai đoạn 1 của dự án này là 9.289đ/m3.

Vậy vì sao Hà Nội buộc phải chấp nhận sử dụng nguồn nước mặt sông Đuống để sản xuất nước sạch với giá cao? Thực tế, để đáp ứng nhu cầu về nước của khu vực đang phát triển phía Đông và phía Nam Hà Nội, từ nhiều năm trước, đã có 3 dự án nhà máy nước sạch cho thành phố được quy hoạch. Nhưng bởi nhiều lý do, nhiều dự án vẫn giậm chân tại chỗ. Duy có dự án nhà máy nước mặt Sông Đuống đã nhanh chóng được triển khai, và đang được khẩn trương thúc đẩy để biến thành... đại dự án nước sạch, với những đường ống thu nước ngày càng xa, kéo vốn đầu tư thêm lớn.

Đối lập với sự nhanh triển khai và mở rộng của nhà máy nước mặt sông Đuống (giá nước cao), là sự chậm hoàn thành tuyến ống thứ 2 của dự án nước sông Đà. Cần lưu ý, nguồn nước sông Đà được đánh giá có độ ô nhiễm không cao bằng các nguồn nước khác. Đồng nghĩa với việc chi phí đầu tư, xử lý nước sạch sẽ thấp hơn.