Ăn cơm, uống nước Hà Nội thì nhớ trả nợ nguồn cho Hà Nội

Trình bày tham luận tại Đại hội Thi đua yêu nước thành phố Hà Nội, ngày 3/10,  GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc, Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô kể lại câu chuyện cách đây 51 năm, sau khi tốt nghiệp phổ thông hệ 10 năm tại Hải Phòng, ông được lên Hà Nội, vào học khoa Sử, Đại học Tổng hợp.

"Bài học đầu tiên là Nhập môn Khảo cổ học của thầy Trần Quốc Vượng. Tôi nhớ như in phong cách giảng bài cuốn hút đến kỳ lạ của thầy, cuối buổi thầy khẽ nhắc học trò: Bây giờ, ăn cơm Hà Nội, uống nước Hà Nội thì nhớ trả nợ nguồn cho Hà Nội", GS Nguyễn Quang Ngọc nói và chia sẻ ngay từ bài học đầu tiên này ông yêu và gắn bó với Hà Nội đến nay.

GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc nhìn nhận, Hà Nội là một không gian lịch sử văn hóa, một không gian phát triển hết sức điển hình, có một đội ngũ các nhà khoa học đa ngành, đa lĩnh vực, đông đảo nhất nước có tâm huyết với đời sống văn hóa và khoa học Thủ đô.

Trong khoảng hơn 20 năm trở lại đây, Hà Nội thực sự mở rộng cửa mời đón các chuyên gia, các nhà khoa học tham gia giải quyết những vấn đề quan trọng đang đặt ra trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô.

Hàng loạt các chương trình khoa học cấp Nhà nước, "Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến", chương trình "Bách khoa thư Hà Nội", cùng rất nhiều các đề tài dự án cấp thành phố và cấp cơ sở nghiên cứu tổng kết, nghiên cứu phát triển Thủ đô Hà Nội, cùng kết quả của các hội nghị hội thảo khoa học quốc gia, quốc tế liên ngành và chuyên ngành về Thăng Long - Hà Nội… chính là những cơ sở bảo đảm cho sự ra đời một ngành khoa học Hà Nội học liên ngành.

Đối với Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô, được sự quan tâm của lãnh đạo TP, từ khi thành lập và đi vào hoạt động, trở thành địa chỉ tin cậy của các chuyên gia, các nhà nghiên cứu và giảng dạy về Hà Nội học cả trong nước và quốc tế từ năm 2014 đến nay.

Theo GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc, Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô đã bước đầu đã xây dựng được cơ sở lý luận và phương pháp luận cho một ngành học Hà Nội học liên ngành, gắn với Khu vực học và Khoa học phát triển; biên soạn và xuất bản được Giáo trình Hà Nội học và một số sách tham khảo rất cơ bản cùng hàng chục cuốn sách và bài báo khoa học khác.

Cùng đó, mở rộng hợp tác, tranh thủ sự giúp đỡ của các ngành, các đơn vị thuộc TP và các cơ sở đào tạo trên địa bàn TP để xây dựng cơ sở dữ liệu và tủ sách về Hà Nội học.

Trên cơ sở đó, đã triển khai một số đề tài nghiên cứu chuyên sâu về Đô thị, về Nông thôn, về Địa lý, Lịch sử, Kinh tế, Xã hội và Văn hóa của Thăng Long - Hà Nội, về Hà Nội truyền thống, Hà Nội mở rộng, Hà Nội phát triển, về một số không gian/địa phương trong vùng Hà Nội...

"Tôi được biết trong chương trình giáo dục phổ thông mới, bên cạnh sự thống nhất trong nội dung giáo dục cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc, Bộ GDĐT cũng trao trọng trách và quyền chủ động cho các tỉnh/thành phố trực thuộc T.Ư có thể được sử dụng một thời lượng phù hợp để bổ sung vào nội dung giáo dục về tri thức địa phương.

Tức là xây dựng "địa phương học" thành môn học quan trọng, chính thức trong nhà trường.  Đây là cơ hội lớn và cũng là thách thức không nhỏ đối với mỗi địa phương, nhưng theo tôi lại là thuận lợi rất cơ bản cho Hà Nội, vì Hà Nội đã đi trước các địa phương khác trong toàn quốc, chủ động xây dựng môn học "Hà Nội học" phù hợp với yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới", GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc nói.

Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và phát triển Thủ đô khẳng định, chặng đường phía trước vẫn còn không ít khó khăn, song là người được vinh dự đón nhận danh hiệu cao quý của Hà Nội "Công dân Thủ đô ưu tú" năm 2020 tại Đại hội Thi đua yêu nước của TP lần này, ông thấy mình phải cố gắng hơn nữa.

"Tôi tin chắc rằng: Thăng Long - Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng vô tận để mỗi công dân của Hà Nội cũng như những người đã đến với Hà Nội cống hiến để cùng TP phát huy truyền thống Thủ đô hơn 1000 năm văn hiến, anh hùng, Thành phố Vì hòa bình, Thành phố sáng tạo, nơi lắng hồn của núi sông ngàn năm xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, vì sự phát triển toàn diện và bền vững Thủ đô Hà Nội Văn hiến, Văn minh và Hiện đại", GS.TS.NGND Nguyễn Quang Ngọc bày tỏ.