Nikkei: Việt Nam đang trở thành công xưởng sản xuất khẩu trang của thế giới

Theo tờ Nikkei Asian Review, Việt Nam đang thúc đẩy các nhà sản xuất hàng may mặc chuyển hướng sang sản xuất khẩu trang và thiết bị bảo hộ cá nhân để bù đắp lại sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may do hậu quả của đại dịch Covid-19.

Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thời trang, giày dép đã chuyển dây chuyền sản xuất sang Việt Nam trong nỗ lực hạn chế sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Nhưng đại dịch Covid-19 đã trì hoãn xu hướng đó, một sự gián đoạn mà Hiệp hội Dệt may Việt Nam VITAS gọi là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong nhiều năm qua. VITAS là hiệp hội đại diện cho khoảng 450 công ty hoạt động trong lĩnh vực dệt may.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI rót vào Việt Nam trong 8 tháng đầu năm nay (số liệu tính đến ngày 20/8) đã giảm mạnh 13,7% so với cùng kỳ năm 2019; trái ngược với xu hướng tăng nhanh chóng của dòng vốn FDI vào Việt Nam trong những năm gần đây.

Theo Tổng cục Thống kê, xuất khẩu hàng dệt may cũng giảm 11,6% trong 8 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm 2019 do lượng đơn hàng từ thị trường Mỹ và Châu Âu giảm mạnh. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ ba thế giới chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ. Đây được xem là lĩnh vực đóng vai trò quan trọng đưa Việt Nam vào top những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất hành tinh. Trong năm 2019, Việt Nam xuất xưởng 32,6 tỷ USD hàng dệt may dưới những thương hiệu đa dạng từ Walmart cho tới Adidas.

Một thương hiệu thời trang Thụy Điển nổi tiếng toàn cầu là H&M cho biết: “Kể từ đầu năm nay, nhu cầu giảm mạnh trên toàn cầu đã tác động đáng kể đến lượng đơn đặt hàng của chúng tôi với các nhà cung cấp trên tất cả các thị trường sản xuất, bao gồm Việt Nam”.

Còn Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Vũ Đức Giang thì cho biết: “Chưa bao giờ ngành dệt may Việt Nam phải đối diện với sức ép và sự thay đổi nhanh chóng như vậy”.

Trong bối cảnh đó, Bộ Công thương Việt Nam tuyên bố Việt Nam phải “trở thành công xưởng sản xuất khẩu trang của thế giới” để bù đắp lại kim ngạch xuất khẩu dệt may giảm mạnh.

Theo Bộ Công thương, có ít nhất 50 công ty đã chuyển sang sản xuất khẩu trang y tế hoặc có kế hoạch chuyển đổi như vậy. Một trong số những doanh nghiệp đi đầu là TNG, đối tác thường xuyên của các nhãn hiệu thời trang toàn cầu như Levi's, Tesco và Decathlon. Kể từ đầu năm đến nay, TNG đã sản xuất hàng triệu chiếc khẩu trang.

Frank Weiand, cố vấn về nội địa hóa chuỗi cung ứng tại Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (trụ sở Hà Nội) cho hay: “Rất nhiều công ty dệt may, may mặc đang chuyển hướng sang sản xuất khẩu trang. Phản ứng này ít nhiều đã mang đến thành công”. Khẩu trang tuy là mặt hàng giá trị thấp nhưng có tiềm năng xuất khẩu lớn trong bối cảnh đại dịch Covid-19, theo Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Vũ Đức Giang.

Các công ty dệt may khác trong ngành cũng đang tìm cách thích ứng với môi trường đại dịch, ví dụ áp dụng liên lạc kỹ thuật số trong việc hoàn tất giao dịch kinh doanh với đối tác. “Lần đầu tiên có doanh nghiệp dệt may thực hiện toàn bộ quá trình giao dịch kinh doanh từ khâu giới thiệu sản phẩm cho đến đàm phán giá cả thông qua WeChat” - ông Giang cho hay.

Theo Hiệp hội dệt may Việt Nam, các công ty thành viên đang phụ thuộc tới 60% nguồn cung ứng nguyên liệu thô từ nước ngoài, chủ yếu là Trung Quốc. Hiệp hội đang đặt mục tiêu giảm con số này xuống 30% bằng cách phát triển chuỗi cung ứng. Trong đó, chiến lược mũi nhọn là tư vấn cho các công ty nước ngoài đầu tư vào tất cả các khâu sản xuất hoàn thiện tại Việt Nam chứ không chỉ khâu dệt may. Chiến lược thứ hai song song là vận động các doanh nghiệp “sản xuất sạch”, ví dụ như xử lý nước bị nhiễm thuốc nhuộm theo đúng quy trình. Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, quy trình sản xuất sạch sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất quốc tế tiến vào khu công nghiệp địa phương.

Ông Vũ Đức Giang kỳ vọng rằng khi nhu cầu đầu tư tăng trở lại, các công ty dệt may quốc tế sẽ tiếp tục rời các thị trường khác như Trung Quốc, Hàn Quốc sang Việt Nam để tiết kiệm chi phí. “Mức lương tối thiểu ở Việt Nam là 140 USD/ tháng, chưa bằng một nửa so với Trung Quốc” - ông Giang nhấn mạnh lợi thế cạnh tranh về chi phí lao động của Việt Nam.

Bên cạnh đó, các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương sửa đổi và Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn để thu hút dòng vốn FDI nói chung và vốn vào ngành công nghiệp dệt may nói riêng. Ví như thương hiệu thời trang H&M vẫn khẳng định Việt Nam luôn là “đối tác lâu dài quan trọng”. “Chúng tôi không có kế hoạch thay đổi chiến lược nguồn cung ứng trong tương lai” - đại diện H&M cho hay.

Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Vũ Đức Giang khẳng định cuộc khủng hoảng đại dịch đang thúc đẩy các doanh nghiệp toàn cầu đa dạng hóa chuỗi cung ứng, trong đó bao gồm dịch chuyển dây chuyền sản xuất sang Việt Nam. “Ngay cả khi không có đại dịch, họ vẫn muốn di dời. Nhưng với cuộc khủng hoảng đại dịch hiện tại, họ sẽ phải đối mặt với áp lực di dời nhanh hơn”.

Ngân hàng Phát triển Châu Á ADB dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam đạt mức 1,8% trong năm nay, một trong số ít những quốc gia Châu Á được kỳ vọng vẫn chứng kiến tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh đại dịch. Dù rằng, mức tăng trưởng này thấp hơn tương đối so với mức tăng trưởng 7,02% mà Việt Nam đạt được hồi năm 2019.