Sự thật về vũ khí hạt nhân chiến thuật khiến thế giới lo ngại

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói rằng, Tổng thống Nga Putin không có khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật trong cuộc chiến với Ukraine, bất chấp những lời đe dọa trước đó của người đồng cấp Nga về "tất cả các phương tiện theo ý của chúng tôi" để "bảo vệ đất đai của chúng tôi", bao gồm cả các khu vực Ukraine mới sáp nhập.

Được CNN hỏi hôm thứ Ba rằng thực tế sẽ như thế nào đối với ông Putin khi sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật, ông Biden trả lời: "Chà, tôi không nghĩ ông ấy sẽ làm như vậy".

Nhưng khi quân đội Nga rút lui khỏi mặt trận phía đông, khả năng vũ khí hạt nhân được sử dụng để ngăn chặn thất bại là không thể bị loại bỏ.

Đặc điểm của vũ khí hạt nhân chiến thuật là gì? Và tại sao chúng lại thu hút nhiều sự chú ý đến vậy?

Điều gì làm cho vũ khí hạt nhân trở nên 'chiến thuật'?

Mặc dù không có định nghĩa chung, vũ khí hạt nhân chiến thuật thường được đặc trưng bởi kích thước, tầm bắn hoặc việc sử dụng chúng cho các mục tiêu quân sự hạn chế.

Loại vũ khí này thường lớn hơn nhiều lần so với bom thông thường, gây ra bụi phóng xạ và các hiệu ứng chết người khác ngoài chính vụ nổ. Không có kích thước thỏa thuận nào xác định vũ khí chiến thuật.

Chúng thường được gọi là "vũ khí phi chiến lược", trái ngược với vũ khí chiến lược, mà quân đội Mỹ xác định là được thiết kế để nhắm vào "năng lực gây chiến của kẻ thù và ý chí gây chiến", bao gồm sản xuất, cơ sở hạ tầng, giao thông và hệ thống thông tin liên lạc và các mục tiêu khác.

Ngược lại, vũ khí chiến thuật được thiết kế để thực hiện các mục tiêu quân sự hạn chế hơn và tức thời hơn để giành chiến thắng trong một trận chiến. Thuật ngữ này thường được sử dụng để mô tả vũ khí có "năng suất" thấp hơn - lượng sức mạnh được giải phóng trong một vụ nổ.

Chúng có thể được gắn trên tên lửa, bom thả từ trên không, hoặc thậm chí đạn pháo có tầm bắn tương đối ngắn, kém xa so với tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) khổng lồ được thiết kế để bay hàng nghìn km và đánh trúng mục tiêu trên khắp các đại dương.

Đầu đạn hạt nhân chiến thuật được tạo ra để cung cấp cho các chỉ huy quân sự linh hoạt hơn trên chiến trường. Vào giữa những năm 1950, khi các loại bom nhiệt hạch mạnh hơn được chế tạo và thử nghiệm, các nhà hoạch định quân sự cho rằng vũ khí nhỏ hơn với tầm bắn ngắn hơn sẽ hữu ích hơn trong các tình huống "chiến thuật", nhà phân tích quốc phòng Alex Gatopoulos của Al Jazeera đánh giá.

"Đầu đạn hiện đại có đương lượng "quay số" thay đổi, có nghĩa là người điều khiển có thể chỉ định sức nổ của nó và vũ khí chiến thuật sẽ có sức mạnh từ một phần nhỏ kilotonne đến 50k tấn. Về quy mô, vũ khí đã phá hủy Hiroshima khoảng 15kt. Một kilotonne có sức công phá tương đương với 1.000 tấn thuốc nổ TNT ".

Ai đang sở hữu vũ khí hạt nhân chiến thuật?

Nhiều cường quốc hạt nhân trên thế giới có vũ khí được coi là năng suất thấp hoặc được sử dụng trên chiến trường.

Nga có từ 1.000 đến 2.000 đầu đạn cho vũ khí hạt nhân phi chiến lược trong kho vũ khí của mình, theo một báo cáo hồi tháng 3 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS).

Tổng thống Nga Putin đã nhiều lần cảnh báo phương Tây rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Nga đều có thể gây ra phản ứng hạt nhân.

Ông nói, Mỹ đã lập "tiền lệ" khi ném hai quả bom nguyên tử xuống các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào năm 1945. Mỹ có khoảng 230 vũ khí hạt nhân phi chiến lược, trong đó có khoảng 100 quả bom B61 được triển khai cùng máy bay ở châu Âu.

Triều Tiên trong tuần này cũng đã tiến hành một cuộc thử nghiệm tên lửa. Các chuyên gia tin rằng nếu Triều Tiên tiếp tục thử hạt nhân, có thể bao gồm việc phát triển các đầu đạn nhỏ hơn dành cho chiến trường.

Vũ khí hạt nhân chiến thuật sẽ được sử dụng ở Ukraine?

Tổng thống Mỹ Biden đã bày tỏ nghi ngờ rằng Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân, nhưng trước đó lưu ý rằng việc sử dụng vũ khí hạt nhân thậm chí nhỏ có thể vượt khỏi tầm kiểm soát.

"Tôi không nghĩ rằng có khả năng dễ dàng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật và không kết thúc với Armageddon," ông Biden nói vào tuần trước.

Khi Nga lấn lướt trên chiến trường Ukraine, khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân không thể tưởng tượng được hiện đang gia tăng.

Vũ khí hạt nhân chiến thuật đã không còn là một phần của tư duy chiến lược kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc năm 1991.

Ông Gatopoulos của Al Jazeera cho biết: "Hầu hết các tính toán về cách Mỹ và Nga sẽ phản ứng với việc sử dụng vũ khí hạt nhân đều bắt nguồn từ Chiến tranh Lạnh và "cán cân chống khủng bố" mong manh để giữ cho thế giới an toàn nhưng trong nỗi sợ hãi".

Tuy nhiên, nếu Putin không thể bước ra khỏi cuộc chiến này với một chiến thắng, các nhà phân tích cho rằng cơ hội sử dụng hạt nhân của Nga để củng cố vị thế cường quốc thế giới bắt đầu tăng lên.