Tết Ramưwan: Lễ hội văn hóa đặc sắc của người Chăm ở Bình Thuận - Ninh Thuận

Lễ tảo mộ ngày Tết Ramưwan

Theo ghi nhận của PV báo Dân Việt, ngay từ sáng sớm, nhiều tộc họ người Chăm lên đến hàng nghìn người mặc trang phục truyền thống với mâm đồ cúng tươm tất trên tay. Mọi người hòa trong không khí rộn ràng, vui tươi, nối thành từng đoàn đi tảo mộ mừng Tết Ramưwan ở xã Phan Rí Thành, huyện Bắc Bình (Bình Thuận). 

Mộ của người Chăm không xây dựng kiên cố mà chỉ phủ cát bằng ngang mặt đất và được đánh dấu bằng một hòn đá tròn. Những hòn đá này xếp thành những hàng dài rất đều đặn. Tất cả được chôn có khoảng cách đều nhau và theo hướng Bắc – Nam( đầu và chân). Các mộ liền nhau, thậm chí chôn chồng lên nhau nên còn được coi là mộ chôn chung.

Tại đây, các gia đình bày biện đồ cúng, ngồi vòng tròn quanh mộ theo từng dòng tộc. Thầy Char sẽ là người chủ lễ cúng, tưới nước lên ngôi mộ với ý nghĩa tẩy uế, làm cho người chết được mát mẻ, sạch sẽ, thanh khiết hơn và đọc kinh. Sau đó, lấy trầu cau têm sẵn nhét xuống từng ngôi mộ. Tiếp đó, mỗi người sẽ chắp tay giơ cao vái lạy sát đất 3 lần sau khi hoàn tất phần lễ. 

Sau phần lễ, bên các phần mộ, các gia đình ngồi nói chuyện, cùng nhau cúng bái rước tổ tiên về nhà ăn Tết... Đồ cúng trong lễ tảo mộ khá đơn giản gồm: Trầu cau, thuốc lá, trái cây, nước uống, nước thánh và bánh kẹo…

Ông Lư Văn Xuống trú tại xã Phan Hòa (huyện Bắc Bình) cho biết, lễ tảo mộ là phần quan trọng nhất của Tết Ramưwan. Để chuẩn bị cho lễ này, trước đó vài ngày, các tộc họ đã đến làm cỏ, vun cát cho các ngôi mộ. Lễ tảo mộ là một phong tục, tín ngưỡng dân gian của đồng bào Chăm Bà Ni. Đó là sự tưởng niệm, biết ơn tổ tiên và dòng tộc cũng như tâm linh của mọi người trong cộng đồng.

Dịp Tết Ramuwan được tổ chức ngay sau vụ thu hoạch lúa Đông - Xuân 2021 bội thu, được mùa được giá nên ai nấy đều phấn khởi, vui mừng.

Cụ Báo Thị Bửu (85 tuổi) cho biết, nhờ thời tiết khá thuận lợi nên bà con có mùa lúa bội thu, nhờ đó không khí đón Tết Ramưwan của bà con thêm phần vui tươi. Trước ngày Tết, gia đình cũng đã chuẩn bị đầy đủ lễ vật để tảo mộ, dọn dẹp vệ sinh, chỉnh trang nhà cửa và gói các loại bánh truyền thống để  dâng cúng cho ông bà.

Ninh Thuận là tỉnh có đông người Chăm sinh sống nhất trong cả nước với hơn 74 nghìn người sinh sống tập trung tại 22 làng, thuộc 6 huyện, thành phố trong tỉnh. 

Cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu

Người Chăm ở Bình Thuận - Ninh Thuận có nhiều lễ hội mang nét văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc. Nếu người Chăm Bà La Môn có Tết Katê rộn ràng, nhiều màu sắc thì cộng đồng người Chăm Bà Ni có Tết Ramưwan. Đây là nét văn hóa tinh thần từ truyền thống tín ngưỡng cổ của cư dân người Chăm. Với ý nghĩa để con cháu tưởng nhớ đến tổ tiên, ông bà, đấng sinh thành và cầu nguyện cho làng xóm được bình yên, nhà nhà sung túc, làm ăn được mùa màng bội thu, Tết Ramưwan của người Chăm gồm nhiều nghi lễ truyền thống nối tiếp nhau như: Lễ tảo mộ, lễ Và ha, lễ cúng bái tổ tiên tại nhà và tháng chay niệm Ramadan của các thầy Char tại chùa, tháp…

Chị Dũng Ngọc Hạnh (xã Phan Hòa – huyện Bắc Bình, Bình Thuận) chia sẻ: "Nhà nhà trong làng người rất đông vui, náo nhiệt, trẻ con chạy nhảy nô đùa tung tăng; đồ vật trong nhà, bếp, ngoài sân được sắp đặt gọn gàng, dọn vệ sinh sạch sẽ để đón khách. Trước ngày Tết Ramưwan, các bà, các chị, các mẹ xay bột làm bánh tét, bánh ít…"

Vì vậy, dù phải làm ăn xa hay bận rộn đến mấy thì những người Chăm xa quê vẫn phải dành thời gian về làng để tận hưởng những giây phút hạnh phúc bên gia đình, người thân và cúng bái tổ tiên, quây quần cùng gia đình. Tại các làng Chăm, nhà nào cũng đông vui náo nhiệt, rộn ràng không khí Tết.

Chị Đặng Nữ Ngọc Phúc (xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình) cho biết, cũng như mọi năm, để đón Tết Ramưwan, mọi thứ được chuẩn bị tươm tất từ sớm như: sắm quần áo mới cho cả nhà, sắm sửa lễ vật, làm đồ cúng, trang hoàng đồ vật trong nhà cho gọn gàng, sạch sẽ… với hy vọng một năm mới sung túc, đủ đầy hơn. 

Theo ông Bá Văn Vanh, thôn Văn Lâm 3 cho hay, Tết Ramuwan là truyền thống đặc sắc, mang đậm yếu tố tâm linh, tín ngưỡng của đồng bào Chăm. Đây cũng là dịp để chúng tôi tưởng nhớ tổ tiên, ông bà, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu.