Sáng 29/10, phát biểu tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội, Đại biểu Nguyễn Như So (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) đánh giá, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động mạnh với thuế quan và địa chính trị, kinh tế Việt Nam vẫn vươn lên như “ngọn hải đăng” kinh tế khi GDP quý III tăng 8,23%, xuất siêu hơn 16 tỷ USD…

Điều này chứng minh niềm tin quốc tế cho sức bật kinh tế của Việt Nam. Song đại biểu cho rằng để biến thành tựu ngắn hạn thành năng lực dài hạn cần chiến lược phát triển khu vực kinh tế tư nhân làm “động cơ phản lực”, mũi nhọn sáng tạo, lực đẩy của sản xuất…

Đề xuất các giải pháp, đại biểu đoàn Bắc Ninh nhấn mạnh cần phải đột phá thực chất cải cách thể chế với trọng tâm là thực thi chính sách - được xem là nút thắt của mọi nút thắt trong phát triển kinh tế. Đại biểu So cho rằng đang có khoảng cách lớn giữa chính sách trên giấy và đời sống của doanh nghiệp.

Đại biểu dẫn số liệu, trong 9 tháng đầu năm đã có 175.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, con số này phản ánh độ vênh của ý chí chính sách và hiệu quả thực thi. Chính sách hỗ trợ 2% trong Nghị quyết 43 là ví dụ điển hành, dù thiết kế đúng mục tiêu nhưng giải ngân chỉ khoảng 3% vì quy trình phức tạp, tiêu chí không rõ ràng, ngân hàng sợ rủi ro. Hệ quả là vốn không đến với nền kinh tế thực, doanh nghiệp kiệt quệ, chính sách bị đánh giá không hiệu quả.

“Đột phá thể chế phải bắt đầu từ cải cách thực thi, mỗi chính sách ban hành cần hướng dẫn chi tiết, thời gian rõ ràng, giám sát công khai, đo hiệu quả cải cách bằng trải nghiệm của doanh nghiệp mà không bằng báo cáo hành chính…”, ông So nêu ý kiến.

Cùng với đó, đại biểu đoàn Bắc Ninh kiến nghị, cần tái cơ cấu mạnh mẽ cơ chế vốn, đưa dòng vốn trở lại nền kinh tế thực, thay vì cuốn vào những chu kỳ đầu cơ ngắn hạn không tạo ra giá trị bền vững. Đại biểu nhấn mạnh, thị trường vốn phải là mạch máu của sản xuất, không chỉ là sân chơi của đầu cơ. Dòng vốn cần định hướng chiến lược vào sản xuất, chế biến chế tạo, hàng tiêu dùng, công nghệ cao, kinh tế xanh… những trụ cột tạo ra giá trị gia tăng, việc làm.

“Chính phủ cần phát triển các kênh dẫn vốn dài hạn như quỹ đầu tư, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường vốn mạo hiểm… nới các quỹ đầu tư chấp nhận rủi ro để tài trợ cho đổi mới công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo. Từ đó giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngắn hạn của ngân hàng”, ông So đề xuất.

Ngoài ra, cần tái cấu trúc sản xuất, xuất khẩu theo hướng nâng cao giá trị gia tăng nội địa. Cần coi đây là nhiệm vụ chiến lược để xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ lan rộng.

Đại biểu dẫn chứng, hiện tỷ lệ nội địa hoá của Việt Nam mới đạt 36,3%, thấp hơn đáng kể so với Trung Quốc 67,1%; Thái Lan 58,4%; Ấn Độ 53,3%… Tỷ lệ nội địa thấp khiến Việt Nam dễ bị lệ thuộc hoặc nguy cơ bị đánh thuế cao.

Cuối cùng cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cần coi trí tuệ Việt Nam là lợi thế cạnh tranh cốt lõi trong kỷ nguyên công nghệ và chuyển đổi số. Đại biểu đề nghị cần đầu tư cho trọng tâm giáo dục tinh hoa, xây dựng trung tâm nghiên cứu đào tạo trong các lĩnh vực AI, bán dẫn, năng lượng tái tạo…