Trump hay Biden đắc cử sẽ có lợi hơn cho Trung Quốc?

Trong suốt 4 năm cầm quyền, ông Trump đã nhiều lần cáo buộc Đảng Dân chủ duy trì chính sách “mềm mỏng” với Trung Quốc. Giờ đây, đứng trước Joe Biden, ứng viên tranh cử Tổng thống đại diện cho Đảng Dân chủ, ông Trump lần nữa tăng cường luận điệu chống Trung Quốc và chỉ trích lập trường của Biden với vấn đề Bắc Kinh.

Ngay trước thềm Đại hội của Đảng Cộng hòa trong tuần này, chiến dịch tranh cử Donald Trump đã công bố chương trình nghị sự với 10 ưu tiên cốt lõi, bao gồm “chấm dứt sự phụ thuộc của chúng ta vào Trung Quốc”. Ưu tiên này được liệt kê ngay sau đảm bảo việc làm và ngăn chặn đại dịch Covid-19. Chiến dịch Trump cũng tuyên bố sẽ mang đến hơn 1 triệu việc làm cho nước Mỹ nhờ kêu gọi các doanh nghiệp chuyển sản xuất từ Trung Quốc về nước, đồng thời buộc Bắc Kinh “hoàn toàn chịu trách nhiệm cho vụ lây lan dịch Covid-19 trên toàn cầu”.

Không khó để thấy rằng kể từ khi Trump nhậm chức đến nay, mối quan hệ Mỹ - Trung đã đi xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Những chính sách cứng rắn của Trump bao gồm áp đặt thuế quan, giáng đòn các công ty công nghệ Trung Quốc, trừng phạt các quan chức Trung Quốc (những người liên quan đến vấn đề nhân quyền ở Tân Cương và dự luật an ninh ở Hồng Kông) đã khiến Bắc Kinh nổi giận.

Mặc dù những quan ngại về Trung Quốc đã xuất hiện ở cả lưỡng đảng Mỹ trong những năm gần đây, nhưng nhiều nhà quan sát ở Washington vẫn cho rằng giới cầm quyền Trung Quốc có vẻ sẽ thích một vị Tổng thống như Joe Biden cho nhiệm kỳ sắp tới. Hồi tháng trước, William Evanina, một quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ cũng tiết lộ Trung Quốc đang mong chờ Trump thất thế trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ lần này.

Trong bài phát biểu quan trọng tại đêm khai mạc Đại hội Đảng Cộng hòa hôm thứ Hai vừa qua, cựu đại sứ Liên Hợp Quốc đồng thời là cựu thống đốc Nam Carolina Nikki Haley tuyên bố Biden đắc cử sẽ là một tin “tuyệt vời” cho chính phủ Trung Quốc. Vậy có phải Bắc Kinh đang hy vọng Biden chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng 11?

Joe Biden và Trump, Bắc Kinh mong ai đắc cử?

Từ quan điểm của Bắc Kinh, Trump dường như đang làm suy yếu những liên minh lâu đời và uy tín của Mỹ trên trường quốc tế. Các phương tiện truyền thông Trung Quốc đang trích dẫn phản ứng của chính quyền Trump với đại dịch Covid-19 - hiện đã khiến ít nhất 177.000 người Mỹ tử vong - như một bằng chứng cho thấy sự thất bại của chính quyền Trump và sự suy yếu của Mỹ trên cương vị lãnh đạo toàn cầu.

Trên nhiều phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc, Tổng thống Trump bị chế nhạo đang ủng hộ chính quyền Chủ tịch Tập Cận Bình bằng cách “phá hoại nước Mỹ”. Dưới thời Trump, mối quan hệ giữa Mỹ với các đồng minh lâu đời như Châu Âu cũng trở nên bất ổn do các biện pháp trừng phạt thuế quan và quan điểm ủng hộ Brexit của Anh.

Cũng trong nhiệm kỳ Tổng thống của Trump, Trung Quốc đã được trao cơ hội trở nên quyết đoán hơn trên lập trường quốc tế. Khi TT Trump rút Mỹ khỏi WHO, ông Tập Cận Bình ngay lập tức tuyên bố tài trợ cho WHO 2 tỷ USD trong 2 năm để đối phó với cuộc khủng hoảng đại dịch toàn cầu. Khi Mỹ đang vật lộn xử lý đại dịch Covid-19 trong nước, Trung Quốc đã bành trướng tầm ảnh hưởng bằng cách xuất khẩu thiết bị, vật tư y tế đi khắp thế giới.

Stephen Orlins, chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ - Trung cho biết: “Họ (Trung Quốc) biết Biden sẽ là một người theo chủ nghĩa đa phương, dù là về thương mại, an ninh, thậm chí là về nhân quyền”. Với góc nhìn như vậy, Bắc Kinh có vẻ hy vọng Trump đắc cử hơn là Biden. "Ông ấy (Biden) sẽ có cách tiếp cận đa phương với Trung Quốc và những người đó (Bắc Kinh) có vẻ đang lo sợ về một nhiệm kỳ Tổng thống của Biden".

Theo Minxin Pei, giáo sư chính phủ tại Đại học Claremont McKenna, nếu Biden đắc cử, ông sẽ khôi phục sự ủng hộ của Mỹ đối với các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO, đồng thời tăng cường củng cố các liên minh thương mại và quân sự như (NATO). Mặc dù Biden chỉ đề cập đến Trung Quốc đúng một lần trong bài phát biểu tại Hội nghị Đảng Dân chủ vào tuần trước, nhưng ông đã nhiều lần lên án Trump về sự yếu thế trước Trung Quốc. Biden cũng cam kết sẽ giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc hay bất kỳ quốc gia nào khác trong nguồn cung thiết bị, vật tư y tế của Mỹ nếu đắc cử. Nghĩa là dù Biden bước vào Nhà Trắng, lập trường cứng rắn trong vấn đề Mỹ - Trung vẫn có thể được duy trì

Trump là ẩn số mà Bắc Kinh không mong đợi

Trong khi một số nhà phân tích chỉ ra một nhiệm kỳ Tổng thống của Biden sẽ là thách thức với Bắc Kinh, thì số khác chỉ ra rằng Trump có một yếu tố mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc hoàn toàn không mong đợi: sự khó lường.

Trong một báo cáo tình báo gần đây của Mỹ do quan chức tình báo hàng đầu Evanina biên soạn, "sự khó lường" của Trump được cho là lý do tại sao Trung Quốc thích Biden đắc cử hơn trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng 11 tới.

Khi Trump mới nhậm chức, ông từng hết lời ca tụng Chủ tịch Tập Cận Bình trong bữa tối tại Florida, nhưng xen lẫn trong đó là những lời “cảnh báo”, “đe dọa” về hoạt động thương mại của Trung Quốc. 

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã nhận định việc Biden đắc cử sẽ dễ đối phó hơn cho Bắc Kinh, đồng thời tạo ra nhiều cơ hội hợp tác hơn giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới trong các vấn đề quốc tế. 

Minxin Pei nhận định việc Trung Quốc mong ai trong Trump và Biden đắc cử còn phụ thuộc vào quan điểm trong ngắn hay dài hạn. Những người có tầm nhìn dài hạn có thể thích Trump ngồi ghế chủ nhân Nhà Trắng hơn, bởi họ cho rằng Trump không đủ năng lực và đang đánh mất các đồng minh của Mỹ. Những người tập trung vào lợi ích trong ngắn hạn sẽ nghiêng về Biden, bởi chính quyền Biden có thể cứu vãn mối quan hệ Mỹ Trung đang đi xuống nhanh chóng.