54% trái cây xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc nhưng chỉ 3% đi đường chính ngạch

Xuất khẩu rau quả tăng trưởng ấn tượng nhờ sức mua của Trung Quốc

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu rau quả trong năm 2021 đạt 3,55 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2020, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu chính.

Bên cạnh thị trường Trung Quốc, Việt Nam đang cố gắng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu rau quả. Trong khi tỷ trọng xuất khẩu hàng rau quả sang châu Âu và châu Mỹ tăng thì tỷ trọng xuất khẩu sang châu Á giảm.

Trong năm 2021 cơ cấu chủng loại hàng rau quả xuất khẩu của Việt Nam đã có sự dịch chuyển, cụ thể trong khi chủng loại hàng quả và quả hạch giảm tỷ trọng xuất khẩu thì chủng loại sản phẩm chế biến lại tăng. 

Đánh giá về kết quả xuất khẩu rau quả năm 2021, ông Nguyễn Như Cường - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho biết, những năm gần đây, xuất khẩu rau quả liên tục đạt giá trị lớn, trên 3 tỷ USD. 

Để có được kết quả như vậy ngoài thuận lợi về chất lượng cũng như sản xuất đảm bảo được yêu cầu của các nước nhập khẩu thì thời tiết khí hậu Việt Nam giúp 4 mùa đều có các chủng loại trái cây đảm bảo xuất khẩu.

"Việc thực hiện tái cơ cấu ngành trồng trọt, trong đó có tái cơ cấu lại ngành rau quả, song song với đó là phát triển tổ chức sản xuất, liên kết sản xuất, đầu tư vào khoa học công nghệ cũng như sự vào cuộc của các doanh nghiệp đã giúp Việt Nam phát huy được tiềm năng, lợi thế trong sản xuất rau quả" - ông Cường nói.

Cũng theo ông Cường, ngoài đẩy mạnh xuất khẩu, trái cây Việt cũng đang khai thác tốt thị trường nội địa khi thu nhập của người dân tăng lên nhiều, ngày càng có nhu cầu cao hơn với rau quả trong đời sống hàng ngày.

"Phải xác định nội địa là thị trường rất quan trọng, có thể nói là quyết định sống còn đến sản xuất rau quả. Một trong những ví dụ rất rõ ràng là khi Covid-19 diễn ra, việc xuất khẩu bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, vấn đề logistics khó khăn, container tăng giá đã ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu nhưng ngành trồng trọt, trong đó có ngành rau quả vẫn sản xuất tốt, đảm bảo được các giá trị tăng trưởng. Chính thời điểm như vậy, thị trường nội địa rất quan trọng" - ông Cường nhấn mạnh.

Đa dạng hóa thị trường bên cạnh thị trường Trung Quốc

Số liệu thống kê năm 2021 cho thấy, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm trên 54% tổng giá trị xuất khẩu.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Như Cường cho rằng, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu quả tươi là chính. 

Do vậy, nếu Việt Nam mở cửa được thị trường song cũng phải tính toán chi phí. Ví dụ, hàng hóa vận chuyển bằng máy bay thời gian ngắn đưa hàng sang EU hoặc Mỹ thì giá cả lại không cạnh tranh. 

Bên cạnh đó, để đưa hàng sang EU, Mỹ… yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, yêu cầu về kiểm dịch thực vật khắt khe hơn.

Trong khi đó, Trung Quốc là thị trường cực kỳ quan trọng với hơn 1 tỷ dân với cách tiêu thụ, tiêu dùng về quả khá giống Việt Nam. 

Song song với đó, thời gian vận chuyển ngắn, chi phí rẻ nên việc xuất khẩu sang Trung Quốc rất lâu nữa vẫn là thị trường rất quan trọng của rau quả Việt Nam.

Tuy nhiên, theo ông Cường, điểm quan trọng ở đây là cần xuất khẩu theo kiểu chính ngạch. 

Việt Nam mới xuất khẩu chính ngạch được 3% tổng lượng hàng hoá xuất khẩu sang Trung Quốc. Trong khi đó, Việt Nam đã có 9 loại nông sản được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường này. 

"Ví dụ, với mặt hàng thanh long, gần như Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch vì khi xuất khẩu tiểu ngạch doanh nghiệp có những cái lợi nhất định. Theo chính sách 2 bên, những sản phẩm xuất khẩu qua tiểu ngạch sẽ được miễn thuế khoảng 7 - 8%. Bên cạnh đó, thời gian vận chuyển thông quan rất nhanh" - ông Cường nêu một thực tế.

Do vậy, ông Cường nhấn mạnh, bản thân các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, thay đổi phương thức. Bản thân doanh nghiệp phải cùng với địa phương dẫn dắt, hướng dẫn, yêu cầu người nông dân phải sản xuất theo đúng tiêu chí, yêu cầu xuất khẩu chính ngạch của Trung Quốc để sản phẩm rau quả Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc có giá bán cao hơn. 

Song song với đó, Việt Nam cũng cần tiếp tục mở cửa các thị trường khác, không thể "bỏ hết trứng vào 1 giỏ".