Vì sao cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 khó lựa chọn được nhà thầu?

Nhà thầu không đáp ứng đủ tiêu chí cao tốc Bắc - Nam 

Theo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, quy mô của dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 rất lớn, do đó sẽ khó lựa chọn được nhà thầu nếu áp dụng các tiêu chí theo quy định hiện hành (hợp đồng tương tự có giá trị lớn hơn hoặc bằng 70% giá gói thầu).

"Từ năm 2017 đến nay, chỉ có 3 nhà thầu xây lắp thực hiện công trình giao thông có giá trị 2.000 tỷ đồng, 2.327 tỷ đồng và 4.670 tỷ đồng", Bộ Kế hoạch & Đầu tư nêu rõ.

Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho biết, hiện Thông tư số 08/2022 đã quy định các tiêu chuẩn đánh giá theo hướng linh hoạt, tạo thuận lợi cho nhà thầu chứng minh năng lực.

Cụ thể, đối với gói thầu xây lắp, giảm giá trị yêu cầu đối với hợp đồng tương tự từ 70% như trước đây xuống còn 50% giá trị công việc xây lắp của gói thầu đang xét; các công trình/hạng mục tương tự mà nhà thầu đã hoàn thành có thể thuộc một hoặc nhiều hợp đồng (hợp đồng có thể đang thực hiện, chưa thanh lý).

Đồng thời, không đưa ra yêu cầu về nhân sự chủ chốt đối với vị trí mà pháp luật về xây dựng không yêu cầu; không bắt buộc nhà thầu phải đính kèm chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng khi tham gia dự thầu.

Thông tư 08/2022 cũng quy định, trường hợp gói thầu đặc thù không có nhà thầu nào đáp ứng về doanh thu bình quân hàng năm, hợp đồng tương tự thì chủ đầu tư, bên mời thầu được chỉnh sửa theo nguyên tắc có thể yêu cầu về doanh thu hàng năm, hợp đồng tương tự khác với quy định của các mẫu hồ sơ mời thầu. Tuy nhiên, phải đảm bảo việc phân chia gói thầu là hợp lý, không quá lớn để hạn chế cạnh tranh.

"Quy định pháp luật hiện hành đã đảm bảo đủ cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện chỉ định thầu đối với một số gói thầu về hạ tầng giao thông và y tế thuộc chương trình", Bộ Kế hoạch & Đầu tư khẳng định.

Đánh giá về vấn đề nêu trên, ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ (VARSI), kể cả đấu thầu hay chỉ định thầu, tiêu chí đề ra trước hết phải là năng lực chuyên môn với những điều kiện ngặt nghèo về quy chế thưởng, phạt.

Theo ông Chủng, khi thực hiện dự án, cam kết tiến độ cũng không nên trở thành tiêu chí lựa chọn mà phải xét đến năng lực thực sự, cam kết đưa ra công trường đúng máy móc, thiết bị, nhân lực. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng hồ sơ dự thầu thì rất đẹp, thợ toàn bậc 7, bậc 8 nhưng ra công trường lại đội nón đi dép lê.

Theo ông Chủng, các dự án thành phần lớn cũng cần nghiên cứu lựa chọn chỉ định tổng thầu (tổng thầu thiết kế bản vẽ và thi công hoặc tổng thầu thi công) để tạo sự đồng bộ về tiến độ, chất lượng thay vì xé lẻ cho một vài nhà thầu nhỏ. Khi tổng thầu được chỉ định sẽ có trách nhiệm lựa chọn và quản lý các nhà thầu phụ có sở trường từng lĩnh vực (cầu, hầm…).