Vì sao ông Tập và ông Putin chưa chúc mừng Joe Biden đắc cử Tổng thống Mỹ?

Tổng thống Nga Putin

Trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2016, Điện Kremlin đã gửi lời chúc mừng đến Tổng thống Donald Trump chỉ vài giờ sau khi công bố kết quả bầu cử Mỹ chính thức. Nhưng năm nay, ông Putin đã không hành động tương tự với Tân Tổng thống Mỹ Joe Biden. Hôm thứ Hai, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Moscow sẽ đợi kết quả bầu cử chính thức trước khi đưa ra bất cứ bình luận nào.

Vì sao lại có sự khác biệt như vậy?

Trong suốt nhiệm kỳ của mình, ông Trump đã phá vỡ chính sách lạnh nhạt lâu đời của Mỹ với điện Kremlin khi liên tục ca ngợi ông Putin, làm dấy lên mối nghi ngờ rằng Nga nhúng tay vào chiến thắng của ông Trump trong chiến dịch bầu cử Mỹ 2016. Nhưng giờ đây, Nga biết rằng không thể mong chờ mối quan hệ nồng ấm tương tự với Joe Biden, người được báo chí xướng tên đắc cử Tân Tổng thống Mỹ.

“Biden sẽ liên kết với các đồng minh để chống lại bất cứ điều gì Nga đang tiến hành… Vì vậy, tôi nghĩ ông Putin biết rằng chờ đợi Nga ở nhiệm kỳ Biden là những nỗ lực kiềm chế gia tăng” - trích nhận định của Karin von Hippel, tổng giám đốc Royal United Services Institute.

Nhiệm kỳ của Biden sẽ đánh dấu một bước thay đổi quan trọng trong chiến lược của Mỹ với Nga. Cuối tháng 10, ông Biden từng chỉ mặt Nga là “mối đe dọa lớn” với an ninh quốc gia Mỹ trong một cuộc phỏng vấn trên đài CBS. Ngay sau đó, người phát ngôn Điện Kremlin Peskov lên tiếng đáp lại, cho hay Nga không đồng tình với nhận định này, đồng thời cáo buộc những lời lẽ như vậy đang làm tăng thêm “sự thù địch với Liên bang Nga”.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình

Chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử Mỹ 2016 đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên tiếng chúc mừng từ sớm, ngay cả khi Trump trước đó đã đưa ra những thông điệp hùng biện chống lại Trung Quốc trong suốt chiến dịch tranh cử.

Dưới thời Trump, mối quan hệ Mỹ - Trung đã xấu đi chưa từng thấy khi Washington châm ngòi cuộc chiến tranh thương mại và sự chia rẽ rõ rệt trong hàng loạt lĩnh vực từ công nghệ đến tài chính. Gần đây nhất, ông Trump đã công kích, đổ lỗi cho Trung Quốc gây ra sự lây lan đại dịch Covid-19 toàn cầu. Trump và các quan chức Nhà Trắng liên tục khẳng định sẽ buộc Trung Quốc “trả giá” cho vụ dịch.

Nhưng ngay cả trong bối cảnh đó, ông Tập cũng chưa đưa ra lời chúc mừng khi Joe Biden đắc cử Tổng thống Mỹ. Khi được hỏi bao giờ Bắc Kinh sẽ chúc mừng ông Biden, chính phủ Trung Quốc đã gần như phớt lờ, chỉ tuyên bố chung chung rằng Trung Quốc sẽ hành động "phù hợp với thông lệ quốc tế".

Không khó để hiểu tại sao Bắc Kinh do dự trước nhiệm kỳ của Biden. Ông Biden lâu nay luôn công kích mối quan hệ cá nhân thân thiết mà Tổng thống Trump xây dựng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ cuộc gặp gỡ vào năm 2017 tại khu nghỉ mát Mar-a-Lago, một sản nghiệp của Trump. Nhiều chuyên gia quan sát nhận định chính quyền Biden sẽ chẳng đỡ gay gắt hơn với Trung Quốc, nếu không muốn nói là có nguy cơ mạnh tay hơn dưới sức ép của lưỡng đảng.

Tuy nhiên không phải mối quan hệ Mỹ Trung sẽ bất lợi hoàn toàn khi Biden tiến vào Nhà Trắng. Ông Karin von Hippel nhận định: “Mặc dù Biden được dự đoán sẽ tiếp tục duy trì chủ trương cứng rắn với Trung Quốc, đồng thời làm việc với các đồng minh Mỹ đễ có chính sách nhất quán với Bắc Kinh; nhưng trong nhiều lĩnh vực như biến đổi khí hậu, Trung Quốc có thể tìm thấy ở Mỹ nhiều điểm chung. Nhìn chung, tôi nghĩ nhiệm kỳ Biden sẽ tốt hơn cho Trung Quốc. Ít nhất, nó không quá thất thường, khó đoán như nhiệm kỳ Trump”.