Vì sao Trump mạnh tay với Trung Quốc lại khiến Biden rơi vào thế khó?

Ngay từ thời điểm đắc cử Tổng thống Mỹ năm 2016, Trump đã đưa chính sách cứng rắn với Trung Quốc vào một trong những chương trình nghị sự chính. Chẳng có lý do gì Tổng thống đương nhiệm Mỹ không duy trì chính sách này cho đến phút chót, nhất là khi lưỡng đảng đều đồng thuận rằng Trung Quốc đang trở thành rủi ro và thách thức ngày càng lớn với nước Mỹ. Tuy nhiên, những động thái mạnh tay của Trump trong thời điểm này có thể sẽ dồn người kế nhiệm Joe Biden vào thế khó khi không còn nhiều dư địa để tạo dấu ấn riêng.

Tuần trước, ông Trump đang xem xét mở rộng lệnh hành pháp cấm cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào bất kỳ công ty Trung Quốc nào bị nghi ngờ có mối liên kết hoặc được hậu thuẫn bởi quân đội nhà nước Trung Quốc. Một nguồn tin thân cận của Reuters tuần này cũng tiết lộ chính quyền Trump chuẩn bị công bố danh sách 89 công ty Trung Quốc có quan hệ mật thiết hoặc được hậu thuẫn bởi quân đội, trong đó nổi bật là một số công ty hoạt động trong lĩnh vực hàng không vũ trụ - ngành công nghiệp quan trọng mà Bắc Kinh đang nỗ lực thúc đẩy.

Tăng cường các biện pháp trừng phạt tài chính là một lựa chọn khác có thể được Nhà Trắng cân nhắc vào thời điểm này. Washington có thể cắt các khoản vay và dịch vụ do ngân hàng Mỹ cung cấp tới các doanh nghiệp Trung Quốc bị chỉ định là “gây rủi ro đe dọa an ninh quốc gia”. Bắc Kinh từ lâu đã quan ngại nguy cơ bị chính quyền Trump cắt khỏi hệ thống thanh toán đồng USD - vốn là cốt lõi của dòng chảy thương mại quốc tế.

Các công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn giao dịch của Mỹ cũng dễ chịu tổn thương khi Ủy ban Giao dịch chứng khoán Mỹ đang xem xét đề xuất cấm doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết nếu không đáp ứng các tiêu chí kiểm toán minh bạch của Mỹ. Những biện pháp trừng phạt như vậy sẽ làm tổn thương chính nhà đầu tư Mỹ, nhưng những tác động nằm trong phạm vi có thể chấp nhận được.

Quan ngại lớn nhất là Trump khởi động lại cuộc chiến tranh thuế quan, đi ngược lại thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 đã đạt được hồi tháng Giêng. Chiến tranh thuế quan leo thang trở lại chắc chắn sẽ làm rung chuyển thị trường, thậm chí gây ra hiện tượng bán tháo cổ phiếu. Trong thời điểm Trump áp thuế trừng phạt với Trung Quốc năm 2018 và 2019, giá cổ phiếu của khoảng 3.000 công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm bình quân 6%, tức khoảng 1,7 nghìn tỷ USD giá trị thị trường; theo ước tính của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia.

Dù thời gian còn lại của nhiệm kỳ là ít ỏi, Trump có thể đẩy nhanh tốc độ ban hành những biện pháp trừng phạt như vậy trước khi đội ngũ của Biden chính thức tiếp quản Nhà Trắng. Tất nhiên Biden có thể đảo ngược các biện pháp đó ngay khi nhậm chức nếu muốn. Nhưng nếu động thái đầu tiên của Biden trên cương vị Tổng thống là hủy bỏ các trừng phạt với Bắc Kinh, ông này nhiều khả năng sẽ phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ các nhà lập pháp ở cả lưỡng đảng, những người vẫn ủng hộ chính phủ mạnh tay với Trung Quốc.