Lý do rút cáo trạng vụ án lừa đảo "chạy chức" 27 tỉ đồng

Chiều 21/1, VKSND TP. Hà Nội đã ra văn bản số 269/VKS-P3 gửi TAND TP. Hà Nội về việc rút hồ sơ truy tố trong vụ án nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu sách và học liệu giáo dục lừa đảo "chạy chức" vụ phó hàng chục tỉ đồng.

Qua rà soát, VKSND TP. Hà Nội nhận thấy bản Cáo trạng số 453 ngày 23/11/2020 của VKSND TP. Hà Nội có thiếu sót. Cụ thể, quá trình điều tra, Cơ quan điều tra đã xác định rõ một số người hoàn toàn không liên quan đến vụ án.

Tuy nhiên, bản Cáo trạng vẫn nêu lại nội dung này theo như Bản Kết luận điều tra là chưa phù hợp. Vì vậy, VKSND TP. Hà Nội đã quyết định rút hồ sơ vụ án trên để hủy bản Cáo trạng đã ban hành và thay thế bằng một bản Cáo trạng khác cho phù hợp.

Bình luận về việc này, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) cho biết, theo quy định của bộ luật tố tụng hình sự, VKS ban hành cáo trạng truy tố bị can và cũng có thể hủy bỏ, thay thế cáo trạng khác trong quá trình tố tụng.

Thậm chí tại phiên tòa, đại diện VKS vẫn có quyền hủy bỏ hoặc rút một phần hoặc rút toàn bộ cáo trạng. Đây là các quy định để thực hiện các thủ tục tố tụng hình sự, đảm bảo vụ việc được giải quyết công bằng, đúng pháp luật.

Bản chất của bản cáo trạng là văn bản để truy tố các bị can ra trước tòa án, làm cơ sở để xét xử vụ án hình sự. Tòa án chỉ có thể xét xử vụ án hình sự nếu như VKS ban hành cáo trạng và chuyển toàn bộ hồ sơ để xem xét giải quyết.

Trong quá trình tòa án giải quyết nếu như VKS rút cáo trạng thì tòa án phải đình chỉ giải quyết vụ án. Đó là nguyên tắc trong tố tụng hình sự, hoạt động xét xử được thực hiện trên cơ sở hoạt động truy tố.

Khi hoạt động truy tố thay đổi thì hoạt động xét xử cũng thay đổi theo. Khi hoạt động truy tố bị chấm dứt, đình chỉ, hoạt động xét xử cũng sẽ đình chỉ. Đó là những quy định về phạm vi xét xử và những nguyên tắc cơ bản trong tố tụng hình sự.

Trong thực tiễn thủ tục, việc VKS thay thế bản cáo trạng này bằng bản cáo trạng khác không phải là chuyện hiếm. Thậm chí VKS rút một phần cáo trạng hoặc hủy bỏ cáo trạng để đình chỉ vụ án cũng đã từng xảy ra trong những tình huống cụ thể để đảm bảo hoạt động tố tụng được thực hiện một cách công bằng, trên cơ sở nguyên tắc suy đoán vô tội.

Theo luật sư Cường, trong vụ án này, phát hiện có những sai sót trong bản cáo trạng đã công bố nên VKS đã thu hồi cáo trạng và ban hành cáo trạng mới để truy tố các bị can. Hoạt động này là có căn cứ và đúng thẩm quyền.

Trong vụ án này bản cáo trạng tiếp theo chỉ thay đổi những tình tiết, căn cứ để truy tố chứ không làm giảm số bị can bị truy tố, không có bị can nào bị đình chỉ giải quyết vụ án. 

Bởi vậy việc hủy bỏ bản cáo trạng này để bản hành bản cáo trạng khác chưa gây thiệt hại đến quyền lợi hợp pháp của các bị can, của tổ chức, cá nhân nên trách nhiệm bồi thường thiệt hại chưa được đặt ra.

Còn đối với những vụ án mà VKS rút một phần cáo trạng, hủy cáo trạng dẫn đến việc đình chỉ giải quyết một phần vụ án hoặc toàn bộ vụ án, xác định có bị can bị khởi tố oan sai hoặc việc ban hành các quyết định tố tụng đã gây thiệt hại đến quyền lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân thì mới phát sinh trách nhiệm bồi thường của nhà nước và vụ việc sẽ trở nên phức tạp hơn.

"Đối với vụ án trên, vấn đề quan trọng nhất là việc truy tố đã đúng người, đúng tội chưa. Trường hợp việc khởi tố, điều tra, truy tố là đúng tội danh, không oan sai, không bỏ lọt thì những nội dung khác của cáo trạng có thay đổi cũng không làm thay đổi bản chất của vụ án" – vị luật sư nhấn mạnh.