Căng thẳng Nga-Ukraine: Những hệ lụy đầu tiên

Thứ nhất, các cấu trúc và thể chế an ninh chung tồn tại và hoạt động lâu nay ở châu Âu tuy chưa bị đổ vỡ nhưng đã chứng tỏ là không còn đủ năng lực để ngăn ngừa chiến tranh và đảm bảo an ninh ổn định, bền vững trên châu lục và cho châu lục. 

An ninh lại trở thành chủ đề chính trị thời sự trên châu lục với không chỉ có sự tiềm ẩn của nguy cơ chiến tranh mà còn với khả năng thực tế là có thể xảy ra chiến tranh. Điều còn đáng được chú ý đến nữa ở hệ luỵ này là an ninh của châu lục và trên châu lục bị đe doạ không phải chỉ bởi chiến tranh quân sự mà còn bởi chiến tranh tâm lý và thông tin giữa Nga với Mỹ và NATO.

Thứ hai, sau khi chiến tranh lạnh kết thúc, Liên Xô và Khối Varsaw tan rã, Mỹ, NATO và Phương Tây cho rằng họ đã chiến thắng và chi phối hoà bình cũng như an ninh và trật tự chính trị ở châu Âu. Bây giờ, phe này đột nhiên bị thách thức thực sự và quyết liệt bởi Nga và buộc phải nhận thấy Nga có thể dễ dàng bất cứ lúc nào đưa lại bằng chứng rằng Mỹ, NATO và Phương Tây không có đủ khả năng ngăn ngừa chiến tranh ở châu Âu, bảo tồn và duy trì hoạt động của các cấu trúc và thể chế an ninh chung hiện có ở châu Âu. 

Cho nên để có được an ninh ổn định và lâu bền cho châu Âu sau lần khủng hoảng chính trị an ninh này ở châu Âu thì không phải phe này và Nga đạt thoả thuận nào đấy về khôi phục hiệu lực của các cấu trúc và thể chế an ninh châu lục chung mà phải là thoả thuận hoàn toàn mới cả trên danh nghĩa lẫn trong thực chất về an ninh cho châu lục và về đảm bảo an ninh cho Nga.

Thứ ba, mối quan hệ giữa Nga với Mỹ, NATO và EU trong thực chất đã trở nên gần như không còn hợp tác mà chỉ có đối địch, hoặc ít nhất thì hợp tác cũng rất khó khăn trong khi đối địch quyết liệt còn dai dẳng. Nguyên do là giữa hai bên không còn sự tin cậy lẫn nhau nữa và chắc chắn họ sẽ phải cần rất nhiều thời gian trong tương lai tới đây để gây dựng lại.

Thứ tư, Mỹ tận dụng cơ hội để thể hiện và củng cố vị thế lãnh đạo khối Phương Tây và thống nhất nội bộ NATO. Trên thế giới có không ít người coi hệ luỵ này là một điều bất lợi cho Nga, thậm chí còn cả là một thất bại của Nga, bất kể rồi đây có bùng phát chiến tranh hay không. 

Nhưng nếu không ngăn cản được chiến tranh xảy ra giữa Nga và Ukraine thì lại lợi bất cập hại đối với Mỹ. Cả sau những gì đã xảy ra hồi năm 2008 ở Grudia và năm 2014 ở Ukraine, Mỹ và NATO hiện tại vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng đối phó thành công với những thách thức an ninh từ phía Nga như đang diễn ra hiện tại ở châu Âu. Bởi vậy, Mỹ cũng như NATO và EU rồi đây đều phải hoạch định lại chiến lược của họ đối với Nga và xử lý lại vấn đề an ninh cho châu lục và trên châu lục.

Thứ năm, Nga đã thành công với chủ ý buộc Mỹ phải bận rộn dài dài với Nga ở châu Âu về an ninh. Mỹ vì thế từ nay phải đồng thời đối phó Nga ở châu Âu và đối phó Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Binh Dương. Mối quan hệ giữa Mỹ với Nga và Trung Quốc không những chỉ có sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp mà còn gần như không có triển vọng được cải thiện trong thời gian tới.

Thứ sáu, cuộc khủng hoảng chính trị an ninh hiện tại ở châu Âu lấn át tất cả những chuyện thời sự khác trên thế giới và sẽ tác động rất quyết định tới kết quả cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ ở Mỹ vào tháng 11 năm nay. Cơ hội và rủi ro cho tổng thống Mỹ Joe Biden và phe Đảng Dân chủ đều có ở trong đó.

Nhưng nếu xảy ra chiến tranh thật sự thì hệ luỵ và hậu quả sẽ rất khác.