Theo đánh giá của TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV, hiện tại các doanh nghiệp đang phải đối mặt với 4 khó khăn, vướng mắc lớn.

Thứ nhất là vấn đề pháp lý, môi trường kinh doanh. Theo ông Lực, dù đang được quan tâm cải thiện, tháo gỡ dần, khâu thực thi vẫn chậm và yếu. Đây là thách thức, bất cập lớn nhất, cũng là nguyên nhân chính làm suy giảm niềm tin.

Thứ hai là vấn đề tài chính , thể hiện qua các khía cạnh. Khía cạnh đầu tiên là nghĩa vụ thuế và phí đáo hạn. Điều này đã và đang được Quốc hội, Chính phủ nhận diện và hỗ trợ thông qua việc ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ như nêu dưới đây.

Một khía cạnh khác là nghĩa vụ nợ phải trả cho đối tác, khách hàng, nợ đọng lẫn nhau. Theo nhóm nghiên cứu, điều này cùng với hạn chế về tiếp cận và hấp thụ vốn, vòng quay tiền chậm, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng tiền, nên tiền gửi của các tổ chức kinh tế trong cung tiền tăng chậm lại kể từ quý II/2022 và thậm chí giảm kể từ tháng 2/2023, nhưng đang giảm ít hơn gần đây. Từ đó dẫn tới tốc độ tăng cung tiền (so với cùng kỳ) đã liên tục giảm từ tháng 1/2022 đến tháng 3/2023, trước khi đang tăng nhẹ trở lại từ tháng 4/2023.

Khía cạnh tiếp theo là tiếp cận vốn. Dẫn số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, đến ngày 30/6/2023, dư nợ tín dụng tăng 4,73% so với đầu năm, tương đương với cùng kỳ năm 2020 và thấp hơn nhiều cùng kỳ của các năm còn lại trong giai đoạn 2018-2022. Trong đó, dư nợ đối với doanh nghiệp tăng 4,66% so với cuối năm 2022, chiếm 51% dư nợ nền kinh tế. Theo đó, tăng trưởng tín dụng thấp ở hầu hết các lĩnh vực (trừ xây dựng).

Trước những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, Quốc hội, Chính phủ đã có nhiều quyết sách nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, khó khăn của nền kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, để tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, theo TS Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đề xuất Chính phủ, Bộ, ngành, Ngân hàng Nhà nước và doanh nghiệp cần ưu tiên thực hiện đồng bộ 8 nhóm giải pháp tác động cả tổng cung và tổng cầu.

Một là, Chính phủ chỉ đạo tiếp tục nghiêm túc thực hiện Nghị quyết 01/NQ-CP ngày 6/1/2023; các chỉ thị, nghị quyết, nghị định gần đây của Quốc hội, Chính phủ. Đồng thời, tiếp tục bám sát tình hình kinh tế, tài chính quốc tế, chủ động phân tích, dự báo diễn biến thị trường quốc tế để có kịch bản chủ động ứng phó phù hợp; tiếp tục bình ổn, lành mạnh hóa các thị trường (chứng khoán, TPDN, BĐS, xăng dầu, thanh khoản ngân hàng…) nhằm củng cố niềm tin nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân.

Theo đó, cần lưu ý rút ngắn độ trễ chính sách, để chính sách tác động nhanh hơn, hiệu quả hơn. Theo đó, với chính sách tiền tệ, ngoài việc cho phép cơ cấu lại nợ, mua lại trái phiếu, các gói tín dụng; cần tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất cả huy động và cho vay; đẩy nhanh cơ cấu lại các TCTD yếu kém nhằm hạn chế cạnh tranh lãi suất không lành mạnh, tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay. Các TCTD xem xét linh hoạt hơn (không hạ chuẩn) điều kiện tín dụng như là một giải pháp tăng khả năng tiếp cận.

Với chính sách tài khóa, cần đẩy nhanh hơn tiến độ thực thi hoàn thuế VAT, các chính sách giãn hoãn thuế, phí, tiền thuê đất, giảm 2% thuế GTGT; sớm xem xét giảm tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội cho doanh nghiệp; xem xét chuyển phần còn lại của Chương trình phục hồi (nhất là cấu phần hỗ trợ tiền thuê nhà, hỗ trợ 2% lãi suất…) sang Quỹ phát triển nhà ở xã hội (mới có thể cho vay lãi suất thấp và nguồn vốn mồi bền vững); nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ phát triển DNNVV và các quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV tại các địa phương...

Đặc biệt, mọi quyết sách đều cần phân giao trách nhiệm, thời hạn cụ thể, có chế tài nghiêm nếu không thực hiện. Những quyết sách này mới chỉ là điều kiện cần, điều kiện đủ phải là giải quyết được tâm lý sợ sai, đùn đẩy, sợ trách nhiệm. Theo đó, cơ chế, chính sách bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, vì cái chung cần sớm được cụ thể hóa và nhất quán, đồng bộ thực hiện. Về lâu dài, chính sách tinh giản bộ máy, nâng cao trách nhiệm và chất lượng thực thi công vụ gắn với cải cách tiền lương là cấp thiết.

Hai là, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, trong đó cần chú trọng các động lực tăng trưởng: Quyết tâm đẩy mạnh giải ngân Chương trình phục hồi 2022-2023 và đầu tư công, bởi theo đánh giá của nhóm nghiên cứu, nếu giải ngân được 95% tổng vốn đầu tư công như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đầu tư Nhà nước có thể tăng 30%, tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng 13,2% và đóng góp 2 điểm % vào tăng trưởng GDP năm 2023; Kích cầu tiêu dùng nội địa, theo tính toán tiêu dùng thực tăng thêm 1 điểm % sẽ giúp GDP tăng thêm 0,2 điểm %; Quan tâm thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng của các đầu tàu nền kinh tế, nhất là Hà Nội và Tp. HCM (hai TP này đóng góp 39% tăng trưởng GDP năm 2019)…

Ba là, tiếp tục thực hiện phối hợp chính sách hiệu quả (đặc biệt giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác) nhằm đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, tiếp tục giảm lãi suất, bình ổn tỷ giá, giá cả hàng hóa thiết yếu và các thị trường tài chính, đất đai, BĐS…; nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi, tăng trưởng.

Bốn là, cần có đánh giá đúng và trúng thực trạng tình hình doanh nghiệp; từ đó tháo gỡ kịp thời và chính xác những tồn tại, vướng mắc đã và đang được chỉ ra; quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp chịu tác động tiêu cực từ suy giảm xuất khẩu, đầu tư, tiêu dùng.

Năm là, gia tăng nguồn lực cho các tổ chức tín dụng để có thể hỗ trợ nền kinh tế. Theo đó, Quốc hội, Chính phủ tiếp tục cho phép các ngân hàng thương mại có sở hữu Nhà nước giữ lại lợi nhuận Nhà nước hàng năm để tăng vốn, tạo điều kiện các tổ chức tín dụng dẫn dắt, tham gia tái cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém, có điều kiện tăng tín dụng, triển khai các gói hỗ trợ và giảm mặt bằng lãi suất cho vay.

Sáu là, phát triển thị trường tài chính cân bằng hơn, theo đó, cần tập trung tháo gỡ khó khăn cho thị trường TPDN (ngoài việc xử lý dứt điểm các vụ việc vi phạm thời gian qua; nên khẩn trương có giải pháp thúc đẩy phát hành TPDN ra công chúng, chuẩn bị các điều kiện thực hiện Nghị định 65/2022/NĐ-CP khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP hết hiệu lực...); có đề án, chương trình và giải pháp cụ thể về việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam (từ "cận biên" lên "mới nổi").

Bảy là, đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện thể chế (nhất là đảm bảo tiến độ và chất lượng sửa đổi luật đất đai, luật nhà ở, luật kinh doanh BĐS, luật các TCTD….); cùng với việc tháo gỡ rào cản, chú trọng khâu thực thi và phối hợp chính sách; quan tâm xây dựng thể chế, chính sách cho phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, để vừa tận dụng cơ hội, vừa hỗ trợ vượt qua khó khăn, thách thức .

Cuối cùng, doanh nghiệp cần quyết tâm cơ cấu lại, giảm chi phí; nâng cao hiệu quả, trách nhiệm sử dụng vốn, minh bạch thông tin (theo đúng kế hoạch, hồ sơ phát hành trái phiếu hoặc vay vốn); giải quyết đúng các cam kết trả nợ (chấp nhận bán tài sản, nếu cần), chủ động có phương án, giải pháp cụ thể đối với TPDN đáo hạn còn lại trong năm 2023 và 2024; xây dựng lộ trình niêm yết, áp dụng xếp hạng tín nhiệm TPDN phù hợp...v.v.

Doanh nghiệp cần ưu đa dạng hóa nguồn vốn (tránh chỉ phụ thuộc vào một nguồn tín dụng, quan tâm hơn đến cả phương thức thuê tài chính, tài trợ chuỗi cung ứng...); tăng cường kiểm soát rủi ro, nhất là rủi ro tài chính, lãi suất, tỷ giá, lừa đảo trong xuất nhập khẩu (có thể hợp tác với các tổ chức tài chính, thương vụ, hiệp hội).

Doanh nghiệp cũng cần tính cả bài toán dài hơi hơn như chú trọng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển, quản lý, vận hành hoạt động doanh nghiệp; đào tạo, phát triển đội ngũ nhân sự chất lượng cao và đẩy mạnh xanh hóa, phát triển bền vững. Đây cũng là xu thế tất yếu hiện nay và trong thời gian tới.

Đối với các tổ chức tài chính, nhóm nghiên cứu cho rằng phải chủ động thực hiện Thông tư 02/2023/TT-NHNN về cơ cấu lại nợ, Thông tư 06 (sửa đổi Thông tư 39) về hoạt động cho vay của các TCTD; rà soát, linh hoạt hơn, phù hợp hơn trong việc áp dụng (không phải là hạ chuẩn) các điều kiện tín dụng (gồm cả tài sản bảo đảm); quyết liệt đơn giản hóa quy trình, thủ tục; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số (vừa là tiết giảm chi phí, vừa giảm thủ tục giấy tờ và phù hợp với xu thế),...

×