Đề án dừng xe máy, thu phí ô tô vào nội đô: Cần phải tính toán đến lợi ích, quyền lợi của người dân

Hà Nội chấp thuận chủ trương hoàn thiện đề án thu phí ô tô vào nội đô

Mới đây, Sở GTVT Hà Nội cho biết, sau khi nghe báo cáo về đề án, UBND TP.Hà Nội đã chấp thuận về chủ trương đề án dừng xe máy, thu phí ô tô vào nội đô.. Tuy nhiên, để đề án hoàn thiện, nhận được sự đồng thuận từ người dân và các tổ chức xã hội, UBND thành phố yêu cầu Sở GTVT bổ sung, hoàn thiện một số nội dung. Sau đó trình UBND thành phố cho ý kiến, chấp thuận để thực hiện.

Ngoài ra, Sở này cũng cho biết, hiện nay số lượng phương tiện tham gia giao thông trên địa bàn thành phố đã tăng lên 6,4 triệu phương tiện, gồm 5,6 triệu xe máy; 0,6 triệu xe ô tô. Theo lộ trình Đề án quản lý xe cá nhân được HĐND thành phố thông qua năm 2017, đến năm 2030, Hà Nội sẽ dừng hoạt động xe máy tại các quận nội thành.

Tuy nhiên, do số lượng ô tô đang tăng cao hơn cả xe máy, mỗi năm thêm 10,2%, nên trước khi thực hiện phương án dừng hoạt động xe máy, Sở GTVT Hà Nội đang cùng với tư vấn xây dựng phương án thu phí ô tô vào nội đô để giảm lượng xe trong khu vực trung tâm.

Trước đó, trong Đề án "Thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào" của đơn vị tư vấn lập Dự án báo cáo Sở GTVT Hà Nội nêu, kết quả khảo sát cho thấy, mức phí sẵn sàng chi trả của lái xe và người dân đi lại bằng xe ô tô con là 22.500 đồng/lượt.

Tư vấn đề xuất, có thể xem xét mức thu phí linh hoạt thay đổi theo các khung giờ, cao điểm và thấp điểm. Trong đó, giờ thấp điểm sẽ thu thấp hơn hoặc miễn phí hoàn toàn cho tất cả các phương tiện.

Dựa trên các nguyên tắc và căn cứ xác định mức thu nói trên, mức phí mà tư vấn đề xuất Sở GTVT như sau: Mức phí ngày thường (ngày làm việc trong tuần) đối với các xe ô tô cá nhân dưới 9 chỗ (là đối tượng chính của thu phí) đề xuất từ 25.000 đồng - 60.000 đồng/lượt; Đối với xe ô tô từ 9 chỗ trở lên và xe tải các loại, mức thu đề xuất từ 15.000 đồng - 40.000 đồng/lượt.

Vào các ngày cuối tuần và ngày lễ được tư vấn đề xuất không thu phí, vì trong các ngày nghỉ và ngày lễ, mức độ ùn tắc giao thông thấp hơn vào các ngày làm việc, tạo thêm sự đồng thuận của nhân dân trong việc triển khai đề án. 

Các phương tiện được giảm phí theo đề xuất là xe ô tô kinh doanh vận tải (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi, xe tuyến cố định, xe tải các loại; xe ô tô dưới 9 chỗ của người dân trong khu vực; xe ô tô của cơ quan công sở trong khu vực (sẽ được miễn phí một số lượt nhất định, ngoài số đó sẽ phải trả phí bình thường).

Theo báo cáo mà tư vấn trình Sở GTVT Hà Nội, 87 trạm thu phí phương tiện ra vào nội đô sẽ được lập ở các tuyến đường vành đai.

Đơn vị Tư vấn đưa ra lộ trình triển khai từ nay đến năm 2024, bắt dầu thu phí xe vào nội đô từ năm 2025. Ranh giới để xác định khu vực thu phí được giới hạn bởi các đường: Vành đai 3 - Cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - Tây Hồ Tây - Võ Chí Công - Cầu Nhật Tân - Hoàng Sa - Trường Sa - Lý Sơn - Nguyễn Văn Linh - Vành Đai 3. Để lập 87 trạm thu phí trên, đơn vị tư vấn xác định 68 vị trí và thực hiện thu phí; phân làm ba giai đoạn.

Còn đối với việc hạn chế xe máy. Từ năm 2016, đề án "Tăng cường quản lý phương tiện giao thông cá nhân nhằm giảm ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố" đã được Sở GTVT Hà Nội lấy ý kiến các đơn vị liên quan.

Sở GTVT Hà Nội đặt lộ trình, năm 2021 sẽ dừng hoạt động xe máy ngoại tỉnh vào khu vực nội đô (vành đai 1) từ 7h đến 19h hàng ngày. Đồng thời sẽ thu phí xe ô tô đi vào một số khu vực trung tâm. Khi đó, lộ trình hạn chế xe máy sẽ được chia thành 3 giai đoạn.

Giai đoạn 1, từ năm 2020, sẽ hạn chế xe máy hoạt động trong khu vực phố cổ hai ngày cuối tuần, lễ, Tết. Năm 2021, sẽ dừng hoạt động đối với xe máy ngoại tỉnh vào khu vực nội đô (vành đai 1) từ 7h đến 19h hàng ngày, đồng thời hạn chế xe máy hoạt động trong khu vực phố cổ các ngày trong tuần.

Giai đoạn 2, từ năm 2023, sẽ dừng hoạt động đối với xe máy ngoại tỉnh trong vành đai 2, đồng thời mở rộng hạn chế ra các tuyến phố cũ (phố Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt...). Giai đoạn 3, đến năm 2025, sẽ cấm xe máy một số địa điểm trong vành đai 3.

Ô tô cá nhân sẽ bị hạn chế hoạt động theo giờ tại một số tuyến đường, khu vực. Ngoài ra, một số khu vực trung tâm cho phép ô tô cá nhân đi vào giờ cao điểm nhưng có thu phí. Hà Nội sẽ dừng cấp phép sử dụng lòng đường, vỉa hè làm nơi đỗ ô tô, xe máy tại 4 quận nội đô (Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa) và tăng phí trông giữ ô tô, xe máy tại khu vực trung tâm, không khuyến khích sử dụng phương tiện cá nhân.

Người dân cần có nhiều sự lựa chọn khi cấm xe máy, thu phí ô tô

Anh Nguyễn Văn Sáu (ở quận Hoàng Mai, Hà Nội) là lái xe taxi hơn chục năm nay. Hàng ngày anh Sáu thường xuyên chạy qua các cung đường ở Hà Nội. Bởi vậy, anh Sáu cho rằng, xu hướng của thế giới họ đều sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Tuy nhiên, để người dân từ bỏ việc đi xe máy cần phải cho họ nhiều sự lựa chọn như đi xe buýt, tàu điện ngầm, đường sắt nội đô… Còn đối với việc thu phí ô tô, có thể áp dụng nhưng cơ quan cũng cần cân nhắc không nên áp dụng trên diện rộng ngay, có thể áp dụng đối với khu vực trung tâm, khu vực hay ùn tắc.

"Hiện tại xe máy đang là phương tiện chính của người dân, giúp họ mưu sinh hàng ngày. Bởi vậy, nếu như việc cấm xe máy mà ảnh hưởng tới quyền lợi của dân thì rất khó thực hiện. Cái quan trọng nhất là phải cho người dân nhiều sự lựa chọn và không ảnh hưởng đến quyền lợi của họ", anh Sáu chia sẻ.

Ông Bùi Danh Liên, Phó Chủ tịch Hiệp Hội Vận tải cho hay, hiện nay đề án này chưa nhận được sự đồng tình của người dân bởi vì nếu thực hiện ngay sẽ ảnh hưởng tới đời sống, quyền lợi của người dân. Với Hà Nội cũng còn khá sớm để đánh giá nên hay không áp dụng phương án này, bởi chưa có các tính toán  thuyết phục.

"Ngay ngày hôm qua thôi tôi đi tuyến xe buýt từ Trung Hòa Nhân Chính sang Hồ Gươm. Trên xe thông thoáng, ít hành khách nhưng việc di chuyển của xe buýt gặp khó khăn, mất nhiều thời gian. Như vậy, hạ tầng chưa đáp ứng, chưa tạo điều kiện tốt cho người dân thì khó lòng người dân có thể từ bỏ xe máy để chọn phương tiện công cộng", ông Liên bộc bạch.

Ông Liên cho rằng, cơ quan chức năng cần đánh giá tác động, tính toán tốc độ tăng phương tiện và những thiệt hại, ảnh hưởng mà người dân gặp phải.

Về việc thu phí ô tô, ông Liên cho hay, để thu phí phương tiện đi vào nội đô, Hà Nội phải kiểm soát được các ngõ ngách trong vành đai 3. Bước đầu cũng chỉ nên tính toán thu phí ở một số tuyến phố trung tâm. Dần dần, sau khi thực hiện khả thi và thuận lợi, công bằng cho người dân thì mới triển khai rộng ra các khu vực khác. 

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam cho hay, đề án hạn chế xe máy, thu phí ô tô đã bàn rất nhiều lần. Cá nhân ủng hộ chủ trương này.

Tuy nhiên, để triển khai chính quyền thủ đô sẽ phải đối mặt với hàng loạt "bài toán khó". Trước hết, để giảm được xe cá nhân thì thành phố phải có một tỷ lệ lớn phương tiện công cộng, giải quyết trên 50% nhu cầu đi lại của người dân. Trong khi đó, hiện nay, giao thông công cộng mới đáp ứng được khoảng trên 20% nhu cầu đi lại của nhân dân.

Còn đối với việc thu phí ô tô, ông Quyền cho rằng, nếu như đề án đi vào hiện thực, chỉ nên thực hiện thí điểm thu phí đối với ô tô vào các vùng lõi của Hà Nội như phố cổ, các tuyến phố trung tâm thường xuyên ùn tắc. Không nên thu phí với xe chở hàng hóa, vận tải khách vì các phương tiện này đã không được vào nội đô giờ cao điểm, nếu phải trả phí lưu thông vào giờ thấp điểm thì sẽ "lạm thu".

"Một vấn đề nữa các cơ quan chức năng cũng cần phải bàn tới là lồng ghép vào đó là vấn đề xử lý khí thải, ô nhiễm môi trường. Ngoài các điều kiện về hạ tầng, phương tiện giao thông công cộng thì vấn đề khí thải ở các thành phố xanh cũng cần được lưu ý", ông Quyền chia sẻ.