Hưng Yên: Gỡ vướng cho cây trồng trên vùng đất chuyển đổi

Sau chuyển đổi, nhiều diện tích cho tiền tỷ

Theo thống kê của Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT), từ năm 2019 - 2020, diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa tại vùng đồng bằng sông Hồng đạt khoảng 5.500ha. Trong đó, diện tích chuyển sang cây trồng hàng năm khác gần 2.000ha, cây lâu năm khoảng 2.500ha, nuôi trồng thủy sản gần 1.100ha.

Đáng chú ý, tại các tỉnh lân cận Hà Nội đã hình thành nhiều đô thị vệ tinh, theo đó việc sản xuất nông nghiệp có những bước chuyển dịch theo hướng nông nghiệp đô thị, áp dụng công nghệ cao; một số loại nông sản đã tạo được thương hiệu, uy tín trên thị trường như nhãn lồng Hưng Yên, ổi lê Đài Loan (Hưng Yên), cam Canh, bưởi Diễn, nhãn chín muộn Đại Thành - Quốc Oai (Hà Nội), dứa (Ninh Bình), hành, tỏi (Hải Dương, Hà Nam)...

Tại diễn đàn, ông Đỗ Minh Tuân - Giám đốc Sở NNPTNT Hưng Yên cho biết, từ năm 2015-2020, Hưng Yên đã chuyển đổi được gần 11.000ha cây trồng các loại sang canh tác rau màu, dược liệu, cây ăn trái và trang trại VAC, mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp 2-5 lần so với cây các cây trồng cũ. 

Nhiều diện tích trồng hoa, cây cảnh cho thu nhập tới 1,2-2 tỷ đồng/ha/năm, cá biệt có mô hình trồng lan hồ điệp đạt thu nhập tới 10 tỷ đồng/ha/năm.

Đơn cử như tại xã Hoàn Long, huyện Yên Mỹ, tính đến hết tháng 6/2018, cơ bản diện tích lúa tại đây đã chuyển đổi hết sang trồng cam, bưởi, chuối, ổi, quất cảnh, rau các loại. Trong đó, chỉ riêng 80ha trồng ổi lê Đài Loan đã cho sản lượng 4.300 tấn mỗi năm, doanh thu 43 tỷ đồng, lợi nhuận khoảng 30 tỷ đồng.

Đặc biệt, năm 2020, Trung tâm Khuyến nông Hưng Yên triển khai mô hình trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP tại xã Hoàn Long, quy mô 30ha trên cây ổi. Tháng 8/2020, vùng trồng ổi của mô hình đã được cấp giấy chứng nhận VietGAP, qua đó góp phần nâng cao giá trị kinh tế của việc trồng ổi.

 Tuy nhiên, bên cạnh những mô hình làm ăn hiệu quả, việc phát triển cây trồng ở vùng đã chuyển đổi cũng đang gặp nhiều khó khăn. Ở nhiều địa phương tuy đã cơ bản hoàn thành việc dồn đổi ruộng đất, song nhiều diện tích vẫn manh mún, quy mô hộ là chủ yếu; việc tích tụ, tập trung ruộng đất còn gặp nhiều khó khăn, do vậy chưa thu hút được các doanh nghiệp đầu tư cho chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển sản xuất nông nghiệp tập trung, công nghệ cao.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng cây trồng khác cần đầu tư khá nhiều kinh phí để tôn, vượt mặt ruộng; lắp đặt, sửa chữa hệ thống tưới, tiêu, nhà màng, nhà lưới...

Thúc đẩy liên kết sản xuất

Sau khi tham quan thực tế mô hình chuyển đổi đất lúa năng suất thấp sang trồng ổi lê Đài Loan ở xã Hoàn Long, Yên Mỹ (Hưng Yên), ông Nguyễn Lân Hùng - Tổng Thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam nhận xét: Trồng ổi dễ canh tác, tốn ít công lao động, áp lực thời vụ thấp, sản phẩm sạch, thu nhập hơn 500 triệu đồng/ha canh tác (cao gấp 5-6 lần sản xuất lúa). Nếu rãnh giữa các luống ổi, nhà nông đào sâu thêm, để vừa lấy nước tưới cây, vừa thả ốc nhồi hoặc các loại cá đen (trê, rô phi) thì thu nhập còn cao hơn nữa.

Tuy nhiên để sản xuất ổi nói riêng, cây ăn trái nói chung đạt được hiệu quả cao, bền vững, các hộ phải liên kết theo mô hình HTX, gắn với doanh nghiệp bao tiêu chế biến. Vì sản xuất nhỏ lẻ sẽ không thể bán sản phẩm được giá cao, khó kiểm soát ô nhiễm môi trường, khó ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, khó đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Rất nhiều mẫu bệnh phẩm trên trên cây ăn trái được nông dân mang tới nhờ diễn đàn giải đáp và đã được các chuyên gia của Viện Bảo vệ thực vật - Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam "giải mã" thỏa đáng, trong đó thời sự nhất vẫn là các dấu hiệu của bệnh Greening - vàng lá gân xanh trên cam, bưởi.

"Để phòng ngừa căn bệnh nan y này, phải trồng bằng cây giống sạch bệnh, diệt trừ rầy chổng cánh, luân canh với cây khác họ và vẫn phải nói lại, bón đủ phân hữu cơ vi sinh cho vườn cây. Riêng các cây trồng đã bị nhiễm bệnh, phải chặt đi, đốn bỏ" - TS Nguyễn Thị Bích Ngọc khuyến cáo.

Kết luận diễn đàn, ông Kim Văn Tiêu - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia đề nghị các cơ quan quản lý cần thực hiện tốt công tác quy hoạch và quản lý tốt quy hoạch; quản lý chất lượng giống cây trồng; tổ chức lại sản xuất cho bà con nông dân theo hướng gắn kết với các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác xã theo chuỗi.

Các cơ quan chuyển giao tăng cường xây dựng các mô hình sản xuất hiệu quả cao, có chứng nhận, chú ý an toàn thực phẩm và tiến tới hữu cơ; xây dựng mô hình gắn với tập huấn, đào tạo, thông tin tuyên truyền, đặc biệt quan tâm đến giảng viên ToT; Trung tâm Khuyến nông các tỉnh phải đóng vai trò là cầu nối gắn kết bà con với khoa học công nghệ, kết nối người sản xuất với thị trường để có đầu ra bền vững...