Mặc căng thẳng leo thang, nhiều học giả Trung Quốc tin Mỹ - Trung sớm "cơm lành canh ngọt"

Ruan Zongze, phó chủ tịch điều hành tại Viện nghiên cứu quốc tế Trung Quốc (CIIS) cho hay: “Cá nhân tôi có niềm tin vào mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Tôi tin rằng hiện tại, Mỹ đang thực sự trong trạng thái bất thường, và hy vọng rằng đó chỉ là một tình huống ngắn hạn”. Viện nghiên cứu quốc tế Trung Quốc (CIIS) nơi ông Ruan làm việc là cơ quan cố vấn cấp cao của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Nhận định của Ruan Zongze được đưa ra ngay trước khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc ra lệnh đóng cửa tổng lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô để đáp trả vụ chính quyền Donald Trump yêu cầu đóng cửa tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston một ngày trước đó.

Hôm 22/7, trong chuyến thăm London, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã kêu gọi thành lập liên minh chống lại mối đe dọa từ Đảng Cộng sản Trung Quốc. “Chúng tôi kỳ vọng xây dựng một liên minh có chung nhận thức về mối đe dọa (từ Bắc Kinh) và chung tay thuyết phục Đảng Cộng sản Trung Quốc dừng ngay những hành vi như vậy”, Ngoại trưởng Mỹ Pompeo nhấn mạnh trong cuộc trò chuyện với người đồng cấp Anh Dominic Raab. “Chúng tôi muốn mọi quốc gia nhận thức được mối đe dọa trực tiếp đến quyền tự do và dân chủ mà Đảng Cộng sản Trung Quốc đang mang đến”.

Đó là lần mới nhất một quan chức chính quyền Trump công khai chống lại chính phủ Trung Quốc trong bối cảnh mối quan hệ song phương Mỹ - Trung ngày càng lạnh đi. Những bất đồng đã bùng lên khi Washington cáo buộc Bắc Kinh khởi xướng hoạt động thương mại không lành mạnh, khiến hai nước bước vào cuộc chiến thương mại kéo dài gần hai năm nay.

Nhưng các nhà quan sát cho rằng căng thẳng Mỹ Trung sẽ chỉ leo thang cho đến chừng nào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11.

“Tôi nghĩ rằng (căng thẳng hiện tại) chỉ là sự thất bại của chính quyền đương nhiệm, chứ không phải chính phủ Mỹ nói chung” - theo ông Liu Qing, giám đốc và nghiên cứu viên cao cấp thuộc Viện nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương. “Ông Pompeo nói rằng các chính sách của Mỹ (để điều hòa quan hệ) với Trung Quốc đã thất bại, nhưng tôi cho rằng phần lớn thất bại này là kết quả của các chiến lược cực đoan mà Bộ Ngoại giao Mỹ và ông Pompeo điều hướng. Đây không phải thất bại của đa số người dân Mỹ vì tôi tin chắc hầu hết các doanh nghiệp Mỹ muốn có mối quan hệ hợp tác, thân thiện với Trung Quốc”.

Các học giả bày tỏ sự lạc quan về quan hệ Mỹ Trung trong dài hạn, nhưng lưu ý rằng sự hợp tác tốt đẹp như vậy không phải đánh đổi bằng lợi ích của Bắc Kinh. “Sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ không dừng lại và không bị kìm hãm bởi nước Mỹ” - trích lời ông Shen Yamei, phó giám đốc kiêm nghiên cứu viên tại Viện nghiên cứu Mỹ.

“Trung Quốc nên có hành động kiên quyết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp quốc gia, đồng thời đáp lại một số hành vi khiêu khích vô lý và cực đoan của Mỹ nhằm chống lại Trung Quốc. Theo tôi, Trung Quốc nên có biện pháp đáp trả mạnh mẽ và hợp lý” - ông Ruan Zongze nhấn mạnh. “Về lâu dài, triển vọng hợp tác giữa các doanh nghiệp Mỹ và Trung Quốc vẫn còn nguyên vẹn”.

Phía Mỹ từ lâu đã chỉ trích các khoản trợ cấp của Bắc Kinh với những ngành công nghiệp chủ chốt trong nước cùng hàng loạt động thái trộm cắp tài sản trí tuệ và chuyển giao công nghệ bắt buộc gây tổn hại nặng nề lợi ích của doanh nghiệp Mỹ. Từ cuộc chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, xung đột hiện đã lan ra nhiều mặt trận từ công nghệ đến tài chính.