Mỹ kiện Google độc quyền, “điềm xấu” với các công ty công nghệ

Vào ngày 21/10, Bộ Tư pháp Mỹ cùng 11 tiểu bang đã đệ đơn kiện Google, nhắm vào sự độc quyền của gã khổng lồ công nghệ trong lĩnh vực tìm kiếm và quảng cáo, cáo buộc Google sử dụng vị trí thống lĩnh thị trường để tấn công các đối thủ cạnh tranh, do đó vi phạm luật cạnh tranh công bằng.

Chưa đầy hai tuần trước cuộc tổng tuyển cử vào ngày 3/11, chính quyền Trump đã chọn khởi kiện vào thời điểm này, đây không chỉ là sự tích lũy của hơn một năm kết quả điều tra mà còn là một tín hiệu phi thương mại có ý nghĩa. Sử dụng sức mạnh độc quyền để kiểm soát các kênh tìm kiếm và phân phối trực tuyến ở những thị trường liên quan là cáo buộc cốt lõi mà Google phải gánh chịu.

Với quy mô ngày càng tăng của các công ty CNTT được gọi là “Platformers”, làm thế nào để đảm bảo cạnh tranh công bằng trên thị trường kỹ thuật số sẽ trở thành tâm điểm của vụ việc. Đây cũng trở thành một nút thắt trong việc chuyển đổi chính sách của Mỹ, vốn đã và đang thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp với các chính sách công nghệ lỏng lẻo.

Thực tế, Google không phải là đối tượng duy nhất bị xem xét, Bộ Tư pháp Mỹ đã bắt đầu điều tra chống độc quyền đối với các công ty công nghệ lớn vào tháng 7/2019. Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đang điều tra Facebook. Các nhà chức trách Mỹ cũng liệt kê Amazon và Apple là đối tượng nhắm đến và việc truy tố các công ty CNTT có thể tiếp tục. Đây là một điềm xấu đối với các "ông lớn" trong ngành công nghệ.

Trong năm tài chính 2019, doanh thu của Google là 162 tỷ USD và tổng giá trị thị trường hiện tại đạt 1,06 nghìn tỷ USD. Hiện tại, những dịch vụ Internet phổ biến nhất thế giới như trình duyệt web Chrome, trang web video YouTube và hệ điều hành điện thoại thông minh Android đều nằm trong quyền kiểm soát của Google.

Theo bản cáo trạng, Bộ Tư pháp Mỹ tuyên bố rằng Google chiếm 88% thị trường tìm kiếm thông thường của Mỹ và 94% các tìm kiếm trên thiết bị di động sử dụng dịch vụ của công ty này. Với sự độc quyền, Google gây hại cho người tiêu dùng bằng cách giảm chất lượng dịch vụ tìm kiếm và giảm sự lựa chọn.

Cáo buộc của bản cáo trạng chống lại Google cũng bao gồm: sử dụng sức mạnh độc quyền để ngăn chặn đối thủ cạnh tranh ngoài các kênh phân phối tìm kiếm. Về hệ điều hành, Google đã "khóa chặt" việc phân phối bằng cách ký hợp đồng độc quyền với Apple cùng các nhà phân phối hệ điều hành di động Android, do đó kìm hãm sự đổi mới trên thị trường.

Hồ sơ của Tòa án Quận Washington DC cho thấy 11 tổng chưởng lý các bang đã tham gia vào vụ kiện với tư cách nguyên đơn, bao gồm Arkansas, Florida, Georgia, Indiana, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Missouri và Montana Bắc Carolina, Nam Carolina và Texas.

Theo hãng truyền thông Politico của Mỹ, tổng chưởng lý của mọi bang ngoại trừ Alabama đã và đang tiến hành các cuộc điều tra độc lập về Google. Trong khi làm việc ở nhiều bang, sự tham gia của Bộ Tư pháp đồng nghĩa với việc cáo buộc dựa trên cấp liên bang.

Điều đáng chú ý là chính phủ Mỹ ngày càng chia rẽ. Theo New York Times và Politico, ngay từ tháng 9, Bộ trưởng Tư pháp Bill Barr đã thúc giục Cục Chống độc quyền đệ đơn kiện Google. Những bất đồng giữa Bộ Tư pháp do Đảng Cộng hòa kiểm soát và cơ quan điều tra do nhà nước đứng đầu nghiêng về Đảng Dân chủ trong cách xử lý vụ việc dẫn đến bế tắc.

Điều tương tự cũng xảy ra trong các đánh giá gần đây về Google, Apple, Facebook và Microsoft. Vào ngày 7/10, sau cuộc điều tra kéo dài 16 tháng đối với 4 công ty công nghệ lớn này, Tiểu ban Chống độc quyền của Ủy ban Tư pháp Hạ viện công bố một báo cáo dài 449 trang, giải thích lý do tại sao mỗi công ty có thể được xem xét. Đó là "độc quyền" và một loạt đề xuất được đưa ra về cách Quốc hội nên sửa đổi điều này.

Việc theo đuổi một môi trường thị trường cạnh tranh và bình đẳng là sự đồng thuận hiếm hoi ở Mỹ. Trước đó, các thành viên đảng Dân chủ tại Hạ viện đã đề xuất một cuộc cải cách toàn diện luật chống độc quyền, "Những gã khổng lồ công nghệ đã trở thành kiểu độc quyền mà chúng ta thấy trong kỷ nguyên của các ông trùm dầu mỏ và đường sắt".

Tính đến thời điểm hiện tại, Google chỉ đưa ra một tuyên bố ngắn gọn để đáp lại khiếu nại của Bộ Tư pháp là "có sai sót nghiêm trọng". Kent Walker, Giám đốc pháp lý của Google, nói rằng sự lựa chọn của người dùng đối với Google là tự nguyện. Công ty cho biết trên Twitter: "Mọi người chọn Google vì sở thích, không phải vì họ buộc phải chọn hoặc không thể tìm thấy các giải pháp thay thế".

New York Times dự đoán rằng Google sẽ tổ chức một "mạng lưới toàn cầu" gồm các luật sư, nhà vận động hành lang và nhà kinh tế để chống lại các vụ truy tố của Bộ Tư pháp Mỹ.

Sau khi chính phủ Mỹ đưa ra tuyên bố, vào ngày 20/10 theo giờ miền Đông, giá đóng cửa mới nhất của Alphabet, công ty mẹ của Google vẫn tăng 1,39% và giá trị thị trường mới nhất là 1,06 nghìn tỷ USD. Thị trường vốn Mỹ nhìn chung cho rằng những yếu tố bất lợi mà Google gặp phải trong vụ kiện này đã được đưa ra từ lâu và là “rủi ro có hạn”.

Những hành động tiếp theo của chính phủ Mỹ chống lại Google có thể có dấu hiệu mở rộng. Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mike Lee thuộc Ban chống độc quyền của Bộ Tư pháp Thượng viện Mỹ đã đưa ra đánh giá rằng vụ kiện là một "dấu hiệu đáng khích lệ". Ông nói: "Phiên điều trần gần đây của chúng tôi về hoạt động kinh doanh quảng cáo của Google cho thấy hành vi chống cạnh tranh của họ có thể không bị giới hạn trong việc tìm kiếm".

Chính phủ Mỹ đã rà soát ngành công nghệ trong khoảng 4 năm, nhưng vẫn chưa thông qua bất kỳ quy định nào để điều chỉnh. Liệu việc rà soát các ông lớn công nghệ có thay đổi do kết quả tổng tuyển cử? Một lập luận cho rằng vì nguyên đơn trong vụ kiện này là đảng viên Cộng hòa nên nếu Biden đắc cử, vụ kiện có thể dừng lại.

Khi mâu thuẫn giữa thu thập dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư ngày càng gay gắt, những gã khổng lồ công nghệ đang bị đặt câu hỏi chưa từng có vì hành vi kinh doanh của họ. Angie Kronenberg, người vận động chính và cố vấn chung của nhóm vận động hành lang công nghệ Incompas, cho biết: “Đây là một điểm nhạy cảm và không có câu trả lời dễ dàng”.