Quan hệ Mỹ Trung xấu đi nhưng nguy cơ Chiến tranh lạnh là rất nhỏ
“Điều đó (mâu thuẫn) xảy ra khi hai nhà lãnh đạo: Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tìm cách kiểm soát sự lây lan dịch bệnh khiến đại dịch Covid-19 tàn phá nặng nề cả hai nền kinh tế. Và kết cục cuối cùng sẽ là sự thất bại cho cả hai bên” - nhận định của giáo sư kinh tế chính trị Graham Allison từ Đại học Harvard. “Tôi cho rằng mâu thuẫn sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai và mong rằng điều này sẽ không gây ra những tổn thất khó vãn hồi”.
Ông Graham Allison từng giữ vai trò quan trọng trong Bộ Quốc Phòng dưới thời Tổng thống Bill Clinton và là cố vấn đặc biệt cho Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời Tổng thống Ronald Reagan.
Căng thẳng leo thang giữa hai gã khổng lồ kinh tế có nguy cơ dẫn tới sự sụp đổ thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 khi trò chơi đổ lỗi cho nhau về nguồn gốc và sự bùng phát dịch Covid-19 tiếp tục lên đỉnh điểm, ông Graham nói thêm. Điều này là hoàn toàn có cơ sở khi Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tuyên bố: “100 thỏa thuận thương mại cũng không làm mọi thứ khá hơn và mờ đi sự thật về tất cả những sinh mạng vô tội đã mất”. Phát ngôn này nhấn mạnh một sự thực rằng chính quyền Trump đã không còn giữ thỏa thuận thương mại với Trung Quốc ở vị trí ưu tiên hàng đầu khi Mỹ trở thành ổ dịch Covid-19 lớn nhất thế giới và phải gánh chịu những tổn thất nặng nề.
Đồng tình với ông Graham, các chuyên gia quan sát khác cũng nhiều lần cảnh báo rằng Bắc Kinh khó có thể thực hiện đúng những cam kết đã hứa trong thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Mỹ. Hồi tháng 1, Richard Martin, CEO công ty tư vấn quản lý IMA Asia nhận định có tới 50% nguy cơ thỏa thuận sụp đổ trong năm đầu tiên và 75% nguy cơ thỏa thuận sụp đổ trong năm thứ hai sau đàm phán thương mại. Nguyên nhân là nội dung thỏa thuận yêu cầu Trung Quốc tăng cường nhập khẩu 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ Mỹ trong hai năm.
Con số này gần như là không tưởng, ngay cả trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Giờ đây, trong bối cảnh khủng hoảng dịch bệnh đánh sập nền kinh tế toàn cầu, gây ra cú sốc cầu trên toàn thế giới, cam kết như vậy càng trở nên bất khả thi.
Một số chuyên gia thậm chí còn cảnh báo nguy cơ căng thẳng Mỹ Trung gia tăng dẫn đến một cuộc Chiến Tranh Lạnh mới, điều mà Trung Quốc đã cáo buộc Mỹ đang cố gắng thúc đẩy. Nguy cơ Chiến Tranh Lạnh xuất hiện sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa về khả năng chấm dứt hoàn toàn mối quan hệ với Bắc Kinh.
Nhưng Cheng Li, một nhà nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Brookings nhận định khả năng này khó có thể xảy ra do cả Mỹ và Trung Quốc đều không sẵn sàng đóng băng mối quan hệ thương mại xấu đi hiện tại. “Tôi không nghĩ các nhà hoạch định chính sách của hai nước thực sự sẵn sàng cho kịch bản Chiến Tranh Lạnh như vậy. Tôi nghĩ rằng căng thẳng sẽ ngày càng nóng lên, nhưng không ai trong hai bên giành chiến thắng. Tôi cho rằng một cuộc chiến như vậy cần và phải được ngăn chặn”.
Không thể phủ nhận, cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 đang làm gia tăng tốc độ phân cực của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong khi Tổng thống Trump kêu gọi các doanh nghiệp Mỹ dịch chuyển về nước để tránh phụ thuộc quá mức vào thị trường Mỹ, Bắc Kinh cũng đang tìm cách phát triển chuỗi cung ứng công nghệ độc lập với Mỹ để hạn chế những rủi ro một khi Washington cấm vận thương mại.