Tại nền kinh tế phát triển nhất châu Phi, gần một nửa dân số đang thất nghiệp

Thống kê của Bloomberg cho thấy tỷ lệ thất nghiệp tại Nam Phi đã tăng từ mức 32,6% hồi quý I năm nay lên 34,4% trong quý II vừa qua, dựa trên các số liệu được công bố bởi các nhà chức trách Pretoria. Con số này vượt qua uớc tính trung bình của ba nhà kinh tế học trong một cuộc khảo sát của Bloomberg là 33,2%.

Tỷ lệ thất nghiệp theo định nghĩa mở rộng, bao gồm cả những người lao động sẵn sàng làm việc nhưng không tìm kiếm việc làm, đã tăng từ 43,2% trong quý I lên 44,4% trong quý II vừa qua. Như vậy, theo thống kê của Bloomberg, Nam Phi hiện là quốc gia có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất trong các quốc gia được theo dõi.

Triển vọng thị trường lao động Nam Phi có nguy cơ xấu đi trong quý III khi chính phủ siết chặt các hạn chế kiểm dịch Covid-19 để đối phó với làn sóng dịch bệnh thứ ba. Những biện pháp này đang cản trở nỗ lực phục hồi của nền kinh tế Nam Phi - vốn đã ghi nhận mức tăng trưởng GDP -7% trong năm ngoái. Khi tỷ lệ thất nghiệp tăng lên mức kỷ lục, chính phủ Nam Phi có thể đối diện với nhiều áp lực mới trong việc mở rộng các gói cứu trợ kinh tế, qua đó làm phức tạp thêm việc ổn định tài chính công.

Tình hình kinh tế suy sụp được cho là một phần nguyên nhân dẫn đến những vụ bạo loạn chết người hồi tháng 7 qua ở tỉnh Gauteng và KwaZulu-Natal, hai trung tâm kinh tế quan trọng của Nam Phi. Các vụ việc đã cướp đi sinh mạng ít nhất 354 người và gây tổn thất cho hàng nghìn doanh nghiệp khi buộc phải tạm đóng cửa hoặc bị cướp phá.  Theo Hiệp hội các chủ sở hữu bất động sản Nam Phi, tình trạng bất ổn đã gây thiệt hại ít nhất 50 tỷ rand (3,3 tỷ USD) cho nền kinh tế và đe dọa 150.000 việc làm.

Tỷ lệ thất nghiệp ở nền kinh tế công nghiệp hóa bậc nhất châu Phi đã ở mức trên 20% trong ít nhất hai thập kỷ gần đây khi quốc gia này rơi vào một cuộc suy thoái kéo dài. Ngay cả trước đại dịch Covid-19, vào cuối năm 2019, báo cáo của SARB cho thấy nền kinh tế Nam Phi đã bước vào tháng thứ 70 liên tiếp của chu kỳ suy thoái. Cả tăng trưởng GDP và niềm tin kinh doanh đều giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm khi lĩnh vực sản xuất thu hẹp và tỷ lệ thất nghiệp ngày một tăng, vượt quá 29%.

Thực tế, tăng trưởng GDP tại Nam Phi đã không vượt quá 2% kể từ năm 2013 đến trước cuộc khủng hoảng đại dịch. Một dự báo được Ngân hàng trung ương Nam Phi vào quý III/2019 cho biết rất khó để Nam Phi có thể đạt mức tăng trưởng 2% cho đến ít nhất năm 2021. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau đó, sự bùng phát đại dịch Covid-19 trên toàn cầu đã đưa Nam Phi vào một vòng xoáy suy thoái khác tồi tệ hơn.

Mức tăng trưởng GDP -7% mà Nam Phi ghi nhận vào năm 2020, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 cũng là mức giảm tốc kinh tế tồi tệ nhất mà nền kinh tế phát triển nhất châu Phi ghi nhận kể từ năm 1946 đến nay. Theo Tổng cục Thống kê quốc gia Nam Phi (StatSA), trong năm 2020, hàng loạt biện pháp hạn chế kiểm dịch nghiêm ngặt được ban hành bởi chính phủ đã gây thiệt hại nặng nề cho nhiều lĩnh vực kinh tế truyền thống của quốc gia bao gồm chế tạo (-1,4%), giao thông (-1,3%) và thương mại (-1,3%).