Từ khủng hoảng chip đến biến thể Delta: Ngành công nghiệp ô tô chưa thể phục hồi

Các nhà quan sát từng dự báo nguồn cung chip toàn cầu sẽ bắt đầu thoát khỏi tình trạng thiếu hụt trong quý III/2021, tức quý hiện tại, qua đó đưa các dây chuyền sản xuất ô tô trở lại bình thường. Nhưng thay vì bình thường hóa như dự báo, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang đối mặt với một thách thức lớn hơn khi các ca nhiễm Covid-19 mới tăng mạnh ở nhiều quốc gia - đặc biệt là Đông Nam Á - gây ra tình trạng đóng cửa nhà máy, thiếu phụ tùng… Điều này được dự báo có thể đưa giá ô tô thế giới lên cao ngất ngưởng trong những tháng tiếp theo.

Trong tuần này, Toyota Motor - hãng ô tô hàng đầu Nhật Bản và lớn nhất thế giới tính theo doanh số bán xe - đã tuyên bố sẽ tạm dừng các dây chuyền sản xuất tại 14 nhà máy của Nhật Bản vào tháng 9 tới do tác động của dịch Covid-19. Theo đó, Toyota Motor sẽ cắt giảm 40% sản lượng sản xuất toàn cầu trong tháng 9 so với kế hoạch đề ra trước đó, từ 900.000 xe xuống còn khoảng 500.000 xe.

Người phát ngôn Toyota Motor cho biết: “Tình trạng thiếu chip cũng là một vấn đề, nhưng rủi ro lớn nhất là tình hình dịch Covid-19 ở Việt Nam và Malaysia”. Theo Toyota Motor, việc kế hoạch sản xuất trong tháng 10 có bị ảnh hưởng hay không hoàn toàn phụ thuộc vào tình hình dịch bệnh tại các quốc gia Đông Nam Á này có sớm được kiểm soát hay không.

Tương tự như Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai hành tinh là Volkswagen cũng cảnh báo nguy cơ sớm phải đóng cửa dây chuyền và cắt giảm sản lượng. “Các đợt bùng phát mới dịch Covid-19 ở châu Á, chẳng hạn như Malaysia, đang dẫn đến làn sóng đóng cửa các cơ sở sản xuất chip bán dẫn chính. Tình hình này đang tiếp tục kéo dài, do đó chúng tôi dự báo nguồn cung chip vẫn đối diện nhiều biến động căng thẳng trong quý III năm nay. Không thể loại trừ việc cắt giảm sâu hơn sản lượng sản xuất o tô”. Malaysia là quốc gia nơi đặt hàng loạt cơ sở sản xuất chip máy tính được sử dụng trong ngành công nghiệp ô tô.

Không riêng hai ông lớn Toyota và Volkswagen, hàng loạt đại gia sản xuất ô tô khác bao gồm General Motors, Ford và Stellantis - nhà sản xuất ô tô được thành lập vào đầu năm nay bởi sự hợp nhất của Fiat Chrysler và PSA Group - cũng đưa ra các thông điệp cảnh báo tương tự. Nhà sản xuất xe điện Tesla cũng cảnh báo tình trạng thiếu phụ tùng có thể ảnh hưởng đến kế hoạch ra mắt xe điện trong thời gian tới. 

Kristin Dziczek, Phó chủ tịch cấp cao Bộ phận nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Ô tô, cho biết: “Tình trạng thiếu chip đang là vấn đề lớn, nhưng cần lưu ý thêm rằng chuỗi cung ứng đang có quá nhiều gián đoạn. Hoặc là các linh kiện thiếu hụt trầm trọng, hoặc là phụ tùng chất đống và mắc kẹt tại cảng. Rất nhiều rủi ro đang đe dọa việc phục hồi sản lượng sản xuất của ngành công nghiệp ô tô”.

Trước đó, sản lượng ô tô toàn cầu đã chững lại trong quý II do thiếu chip. Tình trạng thiếu hụt chip đã gây thiệt hại đáng kể cho ngành công nghiệp ô tô trong suốt hơn một năm qua kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Năm ngoái, khi đại dịch lan rộng ra toàn cầu, các doanh nghiệp trong nhiều ngành sản xuất đã cắt giảm các đơn đặt hàng chip nhớ do dự đoán người dân có thể cắt giảm chi tiêu cho mặt hàng điện tử khi thu nhập giảm sút, kinh tế eo hẹp. Nhưng dự đoán này nhanh chóng trở nên sai lầm khi các đợt phong tỏa trên toàn cầu buộc người dân chôn chân tại nhà, qua đó kích thích nhu cầu mua sắm đồ công nghệ, từ smartphone, laptop cho đến máy chơi game. 

Các nhà sản xuất ô tô là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề hơn cả, bởi khi các lệnh phong tỏa được dỡ bỏ, người dân vẫn không muốn sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Khi nhu cầu ô tô tăng lên, các hãng này đã thuyết phục những đối tác sản xuất chip tăng sản lượng nhanh chóng. Không may, nguồn cung chip tăng không đủ nhanh để phục vụ nhu cầu của các hãng ô tô. Công ty tư vấn AlixPartners từng đưa ra dự báo rằng cuộc khủng hoảng chip toàn cầu có thể sẽ khiến ngành công nghiệp ô tô toàn cầu thiệt hại 110 tỷ USD trong năm nay. 

Đa số các nhà quan sát và doanh nghiệp sản xuất lạc quan cho rằng tình trạng này sẽ cải thiện trong nửa cuối năm, cho phép sản lượng phục hồi trở lại. Nhưng với sự lây lan của biến thể Delta khiến số ca nhiễm Covid-19 tại nhiều quốc gia châu Á tăng nhanh trong những ngày qua, các nhà phân tích khó có thể tiếp tục duy trì sự lạc quan này.