Trung Quốc mua gấp đôi đậu nành trước thềm Bầu cử Mỹ: chưa chắc Trump được lợi

Theo nguồn tin từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, Trung Quốc đã đặt hàng 9,89 triệu tấn đậu nành Mỹ trong khoảng thời gian từ tháng 9/2020 đến tháng 8/2021. Trong đó, 3,27 triệu tấn đậu nành được đặt trong tháng 8 và 2,07 triệu tấn đậu nành khác được đặt trong tháng 9.

Các nhà nhập khẩu Trung Quốc mua khoảng 40% sản lượng đậu nành mà nông dân Mỹ trồng được mỗi năm. Động thái tăng mua mới nhất của Bắc Kinh được cho là nhằm mục đích làm nổi bật sức ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc trong bối cảnh cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ bước vào giai đoạn nước rút, đồng thời giảm bớt áp lực thương mại từ Mỹ. Đây cũng có thể là đòn bẩy để Bắc Kinh giải quyết các mâu thuẫn khác liên quan đến chiến dịch “đàn áp công nghệ Trung Quốc” mà Nhà Trắng khởi xướng.

Thêm vào đó, với các đơn hàng nông sản Mỹ lớn như vậy, Bắc Kinh đang chứng minh nỗ lực thực hiện cam kết trong thỏa thuận Mỹ Trung giai đoạn 1. Theo thỏa thuận này, Trung Quốc đồng ý tăng mua 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ Mỹ trong 2 năm là 2020 và 2021. Để đạt được mục tiêu này, Trung Quốc cần nhập khoảng 100,7 tỷ USD hàng hóa dịch vụ Mỹ trong 7 tháng đầu năm 2020. Nhưng hết 7 tháng đầu năm, kim ngạch nhập khẩu thực tế chỉ đạt 48,5 tỷ USD, tức chưa đầy 50% mục tiêu, theo số liệu tính toán của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson. Riêng kim ngạch nhập khẩu nông sản Mỹ mới chỉ đạt 46% mục tiêu cả năm nay.

Nông sản Mỹ là một trong những công cụ giúp Trung Quốc gây sức ép lên chính quyền Trump. Với vai trò người mua, nước này có thể lựa chọn thời điểm vận chuyển các lô hàng hoặc thậm chí hủy đơn hàng. Hồi tháng 2/2019, Trung Quốc từng tăng mua 800.000 tấn đậu nành Mỹ khiến giá đậu nành vụ đó trượt mạnh.

Tổng thống Trump tuyên bố rằng Trung Quốc đang đặt đơn hàng mua đậu nành và ngô lớn nhất trong lịch sử, điều vô cùng có lợi với nông dân Mỹ. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh có thể trì hoãn việc vận chuyển các lô hàng nông sản đến tháng 11 hoặc muộn hơn để tránh tỏ ra ủng hộ Trump trong trường hợp ứng viên Đảng Dân chủ Joe Biden thắng cử.

Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa công nghiệp, mặt hàng chiếm tỷ trọng lên tới 40% trong số 200 tỷ USD hàng hóa mà Trung Quốc cam kết tăng cường nhập khẩu từ Mỹ, cũng mới chỉ đạt 56% so với mức mục tiêu cần thiết như trong thỏa thuận Mỹ Trung giai đoạn 1. Trung Quốc đã cáo buộc nguyên nhân một phần đến từ các rào cản ngày càng siết chặt của chính phủ Mỹ với việc xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc. 

Kim ngạch nhập khẩu năng lượng thậm chí còn tệ hơn, chỉ mới đạt 17% mức mục tiêu khi giá khí đốt tự nhiên hóa lỏng LNG và hàng loạt tài nguyên năng lượng khác giảm mạnh trên toàn cầu vì cú sốc cầu từ cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19.

Nhiều ý kiến tỏ ra hoài nghi về khả năng Trung Quốc thực hiện được cam kết nhập khẩu thêm hàng trăm tỷ USD hàng hóa Mỹ như vậy. Edward Alden, một thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại nhận định: “Có nhiều dữ liệu cho thấy Trung Quốc đang nỗ lực thực hiện cam kết tăng mua nông sản, nhưng điều đó đơn giản là bất khả thi trong môi trường kinh tế như hiện nay. Những mục tiêu (trong nội dung thỏa thuận) là không thể đạt được, ngay cả khi không có sự bùng phát đại dịch”.