Trưởng ngành Thống kê: "Bóp méo số liệu là có tội với nhân dân"

"Bóp méo số liệu là có tội với nhân dân"

Lãnh đạo Tổng cục Thống kê cho rằng, có thể do công tác tuyên truyền chưa thật sự tốt, đặc biệt với các vấn đề liên quan nghiệp vụ chuyên môn, dẫn đến việc chưa hiểu rõ, không đồng thuận với số liệu của một số người dùng.

Tại buổi tọa đàm "Số liệu thống kê và Truyền thông chính sách" vừa diễn ra, bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục Thống kê cho biết, ngành thống kê chưa bao giờ chịu sức ép về việc phải xử lý số liệu như thế nào nhưng phải chăng công tác tuyên truyền chưa thật sự tốt, đặc biệt với các vấn đề liên quan nghiệp vụ chuyên môn, dẫn đến việc chưa hiểu rõ, không đồng thuận với số liệu của một số người dùng.

Theo bà Hương, tại sao giá cả hàng hóa tăng mạnh nhưng CPI của Việt Nam thấp, tỷ lệ thất nghiệp loay quanh 2-3% dù doanh nghiệp phá sản, đóng cửa hàng loạt; thu nhập bình quân đầu người cao… Đây là những hoài nghi về các con số mà ngành thống kê công bố.

Cụ thể, đó là những băn khoăn về việc giá rau quả, trái cây, giá điện… tăng nhưng con số CPI vẫn "đẹp như mơ". Cụ thể, bình quân 5 tháng đầu năm 2023, CPI tăng 3,55% so với cùng kỳ năm trước.

Bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) chia sẻ, đối với người làm công tác thống kê, không có con số đẹp, con số xấu; chỉ có con số phản ánh chân thực bức tranh kinh tế - xã hội. Nếu cố tình bóp méo số liệu thống kê là có tội với nhân nhân. Mỗi người làm thống kê đều nhận biết việc này, nên cố gắng phản ánh xác thực nhất tình hình kinh tế - xã hội.

Theo bà Oanh, thống kê khác kế toán, kế toán yêu cầu chính xác từng đồng thì thống kê là phản ánh xu hướng. Theo bà Oanh, đúng là mặt hàng lương thực thực phẩm tăng trong 5 tháng đầu năm nhưng ở mức không cao; giá gạo tăng theo giá xuất khẩu, rau tăng 3,39%, thịt gà tăng 4,58%, thuỷ hải sản tăng 3,97% so với cùng kỳ do nguồn cung dồi dào, trong khi nhu cầu thực phẩm không tăng cao.

Về phương pháp, lãnh đạo Vụ Thống kê giá khẳng định sử dụng theo đúng hướng dẫn của các tổ chức quốc tế, xác định rổ hàng hóa với tổng số 752 mặt hàng. Hàng tháng, hơn 2.000 điều tra viên điều tra ở hơn 40.000 điểm điều tra giá, thực hiện 3 kỳ ở các tỉnh thành trên cả nước.

Về con số thất nghiệp, thiếu việc làm ở mức cao, ông Phạm Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động (Tổng cục Thống kê) cho biết, tỷ lệ này hoàn toàn được đưa ra sau khi tiến hành cuộc điều tra về lao động và việc làm trên cả nước, thực hiện trên 18 nghìn hộ/tháng, với khoảng 70 câu hỏi.

Ông Nam lý giải, để gọi là thất nghiệp hay không thì phải căn cứ trên việc người đó có từ 15 tuổi trở lên hay không, có sẵn sàng làm việc và tìm việc trong 7 ngày qua hay không. Còn nếu, người đó không muốn đi làm và cũng không có nhu cầu tìm việc thì không gọi là thất nghiệp.

Theo Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động, tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam hiện tương đương Thái Lan, Philippines, thấp hơn Lào và Campuchia. "Những năm đầu, chuyên gia từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) ngồi cùng với chúng tôi hàng tháng trời để điều tra lao động và việc làm nên giờ các tổ chức này rất từ tự tin và sử dụng số liệu, lao động việc làm mà Việt Nam công bố", ông Nam cho biết.

Đáng chú ý, trước câu hỏi Tổng cục Thống kê đã đánh giá được tác động của việc tăng giá điện, cắt điện thất thường tới hoạt động doanh nghiệp, tình hình kinh tế - xã hội, bà Nga cho biết, các số liệu về phía cung như sản lượng, tiêu thụ… đều được lấy từ EVN, than từ TKV, khí từ PVN.

Về phía cầu, Tổng cục Thống kê thu nhập thông tin qua doanh nghiệp có sản xuất kinh doanh. Vài năm trở lại đây có một vài lần, Tổng cục Thống kê xây dựng mô hình đánh giá tăng giá điện ảnh hưởng tới CPI, GDP. Còn về cắt điện, đến nay, Tổng cụ Thống kê thu thập thông tin từ sản xuất kinh doanh nhưng chưa đầy đủ để đánh giá tách động của việc cắt điện thường xuyên ảnh hưởng tới doanh nghiệp và nền kinh tế ra sao.

"Tuy nhiên, điều tra hàng quý, chúng tôi đều có câu hỏi về tình hình sản xuất kinh doanh của DN trong các tháng có thuận lợi, khó khăn, kiến nghị gì. Trong kỳ báo cáo tháng 6 tới, chúng tôi sẽ thông tin thêm", bà Nga cho biết.

Theo bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, việc cắt điện diện rộng, cần phải có số liệu phân tích chuyên sâu, chi tiết về mức độ cắt giảm, thiệt hai ra sao, hỏng máy móc, tốn thời gian khởi động lại như thế nào… "Tất cả cái này rất chuyên sâu nên không thể đánh giá được", bà Hương cho biết.

Ở khía cạnh phân tích thống kê, bà Hương cho rằng công việc của ngành cũng giống như viết một bài báo, cơ quan Thống kê cũng cần có những dữ liệu, căn cứ xác thực để biến những con số khô khan thành những "con số biết nói".