Tại báo cáo tháng 2 vừa được gửi tới nhà đầu tư, bà Ngô Thị Lệ Thanh, Giám đốc Trung tâm phân tích TPS cho biết, sau khi ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ vào năm 2024, một trong những chính sách kinh tế quan trọng mà ông tái khởi động là việc áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu.

Vào tháng 1/2025, Chính quyền Trump công bố kế hoạch áp thuế 60% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm các sản phẩm công nghệ, điện tử và dệt may. 

Đến tháng 2/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh áp thuế mới lên hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Cụ thể, Canada và Mexico sẽ bị áp thuế 25% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu, trong khi Trung Quốc sẽ bị áp thuế 10% đối với hàng hóa nhập khẩu. 

Sau đàm phán, Mỹ tạm hoãn áp thuế đối với Mexico và Canada trong vòng một tháng, với điều kiện hai nước này đồng ý tăng cường kiểm soát biên giới để hạn chế nhập cư bất hợp pháp và chống buôn lậu. Tuy nhiên, việc áp thuế lên Trung Quốc vẫn được duy trì.

Nguồn TPS

Với việc Mỹ áp thuế cao lên hàng Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp sẽ tiếp tục tìm kiếm nguồn cung thay thế để tránh chi phí nhập khẩu đắt đỏ. Việt Nam, với các lợi thế như chi phí sản xuất cạnh tranh, quan hệ thương mại thuận lợi với Mỹ và sự phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất, sẽ tiếp tục hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng.

Trên thực tế, Việt Nam đã có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ rất cao trong giai đoạn trước, và xu hướng này sẽ tiếp tục khi nhiều công ty lựa chọn Việt Nam là điểm đến sản xuất mới.

Bà cho rằng nếu duy trì chính sách thương mại linh hoạt, kiểm soát tốt nguồn gốc xuất xứ hàng hóa và tận dụng cơ hội từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, Việt Nam sẽ củng cố vị thế là trung tâm sản xuất quan trọng trong khu vực, tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Các nhóm ngành được hưởng lợi từ tình hình này bao gồm:

Ngành Bất động sản Khu công nghiệp: Dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam khiến nhiều doanh nghiệp tìm kiếm địa điểm sản xuất thay thế ngoài Trung Quốc để tránh thuế quan cao. Việt Nam cũng nhận đột biến vốn đầu tư FDI, đạt 4,33 tỷ USD vào tháng 1/2025, tăng 48,6%. Chính phủ Việt Nam đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng, bao gồm đường cao tốc, cảng biển và sân bay, hỗ trợ hoạt động công nghiệp và thu hút nhà đầu tư.

Ngành Thủy sản: Các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam, đặc biệt là cá da trơn, có thể gia tăng xuất khẩu sang Mỹ khi sản phẩm thủy sản Trung Quốc gặp rào cản thuế quan. Đến hết tháng 11/2024, xuất khẩu cá tra giá trị gia tăng sang Mỹ đạt hơn 12 triệu USD, mức cao nhất trong 10 năm qua.

Ngành Logistics và Vận tải: Hưởng lợi khi có sự dịch chuyển thương mại lớn từ Trung Quốc sang Việt Nam và các quốc gia ASEAN khác. Vận tải biển, đường bộ và kho bãi cũng sẽ thu hút lượng hàng hóa lớn cần được lưu trữ và vận chuyển qua các cảng và tuyến đường trong khu vực.

Ngành Dệt may: Việt Nam hiện là nhà cung cấp dệt may lớn thứ hai cho thị trường Mỹ, chỉ sau Trung Quốc. Việc Mỹ áp thuế cao đối với hàng dệt may nhập khẩu từ Trung Quốc đã tạo lợi thế cạnh tranh cho các sản phẩm từ Việt Nam. Năm 2024, xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt kế hoạch đề ra, với dự báo tăng trưởng khoảng 10% năm 2025, đưa kim ngạch xuất khẩu ước đạt 47-48 tỷ USD.

Đề cập tới sự trở lại của chính quyền Trump nhiệm kỳ thứ 2 (Trump 2.0), Giám đốc Khối Nghiên cứu tại Công ty Chứng khoán MB (MBS) chia sẻ với Dân Việt rằng, chính sách thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ làm gia tăng áp lực chi phí đối với các chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời tạo động lực để các doanh nghiệp dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc. 

Việt Nam, nhờ vị trí địa lý thuận lợi và chi phí lao động cạnh tranh, có thể trở thành một điểm đến lý tưởng cho dòng vốn FDI. Các lĩnh vực như logistics, bất động sản khu công nghiệp (BĐS KCN), và máy móc được dự báo sẽ hưởng lợi lớn từ làn sóng dịch chuyển này. 

Trong khi đó, các ngành như thủy sản, sản phẩm điện tử được đánh giá là trung lập, với khả năng duy trì ổn định.

Tuy nhiên, một số ngành khác lại đối mặt với những thách thức nhất định. Chẳng hạn, các lĩnh vực dệt may, giày dép, và sản phẩm nhựa có nguy cơ chịu sức ép cạnh tranh lớn hơn do chi phí gia tăng và nhu cầu thị trường giảm sút từ phía Mỹ.

Năm 2017, ông Donald Trump chính thức nhậm chức Tổng thống Mỹ cùng với chính sách quyết liệt về bảo hộ kinh tế, nhấn mạnh "Nước Mỹ trên hết" (America First). Một trong những điểm nhấn quan trọng trong nhiệm kỳ của ông là việc khởi động và leo thang cuộc chiến tranh thương mại với Trung Quốc. Chính quyền Trump áp thuế lên 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc Đáp lại, Trung Quốc cũng áp thuế tương đương lên hàng hóa Mỹ. Hai bên tiếp tục leo thang, tới năm 2019, Mỹ đã áp thuế lên tổng cộng hơn 360 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh cũng trả đũa với thuế quan lên hơn 110 tỷ USD hàng hóa Mỹ. Cuộc đối đầu này gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến cả hai nền kinh tế và chuỗi cung ứng toàn cầu. Năm 2020, Mỹ và Trung Quốc đạt được Thỏa thuận thương mại giai đoạn một (Phase One Deal). Tuy nhiên, dù có thỏa thuận này, căng thẳng thương mại vẫn tiếp tục âm ỉ. Hệ quả là sau 6 năm Mỹ vẫn tăng lượng nhập khẩu từ thế giới lên tới 3000 tỷ USD mỗi năm, tăng 40% so với trước, tuy nhiên từ Trung Quốc lại giảm 9% so với trước đây đạt 424 tỷ USD/năm. Các bên gia tăng giá trị xuất khẩu vào Mỹ chính là Châu Âu tăng 48,6% đạt 724,8 tỷ USD mỗi năm, Bắc Mỹ tăng 55,5% đạt 893,4 tỷ USD, Trung và Nam Mỹ tăng 33,6% đạt 146,4 tỷ USD mỗi năm, đáng chú ý Việt Nam là một trong các quốc gia đạt tăng trưởng xuất khẩu mạnh nhất, đạt 114,7 tỷ USD xuất khẩu vào Mỹ mỗi năm tăng 167,5%.

×