Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Lúc cần đưa ra quyết định sáng suốt lại bị chĩa máy quay, phải nở nụ cười

Tổ chức phiên tòa phải đảm bảo 3 yêu cầu

Chiều 26/3, tại phiên họp của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức tòa án (sửa đổi), Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm, còn có ý kiến khác nhau.

Giải trình về quy định ghi âm, ghi hình tại phiên tòa chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của chủ tọa cũng được Chánh án TAND Tối cao, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, Tòa án không điều chỉnh việc truyền thông vụ án của cơ quan báo chí, mà chỉ điều chỉnh trong phiên tòa.

"Ra ngoài hành lang phỏng vấn ai, đưa tin như thế nào là việc của truyền thông, chúng tôi không ngăn cản, không điều chỉnh", ông Bình nói.

Còn việc tổ chức phiên tòa, Chánh án TAND Tối cao nhấn mạnh phải bảo đảm 3 yêu cầu: đúng luật; chất lượng; trang nghiêm. Cho nên, tòa án phải quy định việc truyền thông.

"Nếu tổ chức phiên tòa vi phạm quyền con người là tòa vi phạm", ông Bình dẫn chứng, vụ án ly hôn, ra trước tòa, chồng nói thế này, vợ nói thế kia, được ghi âm, ghi hình rồi đưa lên mạng, sẽ rất phức tạp, xâm phạm đến quyền con người.

Người đứng đầu ngành Tòa án cũng cho hay, để bảo đảm chất lượng phiên tòa, thế giới cũng không cho truyền thông ghi âm, ghi hình.

"Lúc xét xử, HĐXX, VKS, luật sư toàn tâm toàn ý cho vụ án, tập trung suy nghĩ nhưng phóng viên cứ chĩa máy quay vào mặt sẽ khiến người ta bị phân tâm. Vào lúc cần đưa ra quyết định sáng suốt nhất, người ta lại bị chĩa máy quay vào, phải nở nụ cười vì bản thân HĐXX, KSV, điều tra viên họ cũng không muốn hình ảnh đưa lên truyền thông bị xấu", Chánh án Tòa Tối cao lý giải.

Ngoài ra, Chánh án TAND Tối cao cho rằng, truyền hình muốn lấy góc máy đẹp nhất thì phải di chuyển máy quay đi chỗ nọ, chỗ kia, như vậy ảnh hưởng đến tính nghiêm túc của phiên tòa.

"Tiếp thu ý kiến, chúng tôi quy định tòa án sẽ ghi âm, ghi hình phục vụ công tác nghiệp vụ, lưu trong hồ sơ vụ án. Việc sử dụng phải bảo đảm quyền con người. Sau này Viện kiểm sát giám sát sẽ dựa trên kết quả ghi âm, ghi hình", ông Nguyễn Hòa Bình nêu.

Quy định chặt chẽ việc đưa tin, thông tin tại các phiên tòa là cần thiết

Trước đó, nêu quan điểm về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Hải Dương cho rằng việc quy định chặt chẽ việc đưa tin, thông tin tại các phiên tòa là vô cùng cần thiết.

"Việc thông tin không đầy đủ, không chính xác, chỉ thông tin các nội dung, tình tiết nhằm định hướng dư luận là vô cùng nguy hiểm, có ảnh hưởng tiêu cực đến công tác xét xử, công tác tuyên truyền pháp luật và làm giảm niềm tin của nhân dân vào chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước" – bà Nga nói.

Theo nữ đại biểu, thực tế cho thấy, rất nhiều các vụ việc, vụ án được đưa tin tràn lan trên báo chí, mạng xã hội, internet một cách không chính thống, cũng với đó là sự phân tích có, công kích có… và rất nhiều các cảm xúc khác nhau đến từ hàng ngàn người, tạo những tác động và áp lực không nhỏ đến người tiến hành tố tụng tham gia vụ án.

"Tuy nhiên, đối với nội dung này, cần rà soát và quy định cẩn trọng, không làm trái nguyên tắc xét xử công khai của tòa án đã được quy định trong Hiến pháp", bà Nguyễn Thị Việt Nga nói.

Ủy ban Tư pháp – cơ quan tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án luật cho biết, Điều 141 dự thảo Luật quy định: "3. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử, Thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp khi có sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp. 4. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của bị cáo, đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ và chủ tọa phiên tòa, phiên họp".

Đa số Thường trực Ủy ban Tư pháp thấy rằng tại phiên tòa, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật.

Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa, nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh,… các thông tin, chứng cứ này cần được Hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.

Quy định này còn góp phần bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Do đó, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và Kết luận của UBTVQH "yêu cầu nghiên cứu, rà soát nội dung này, bảo đảm tính khả thi, tạo thuận lợi cho các cơ quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình", Thường trực UB Tư pháp và TAND Tối cao thống nhất đề xuất chỉnh lý dự thảo luật theo hướng bổ sung quy định việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh…trong thời gian tuyên án, công bố quyết định; đồng thời quy định: "trường hợp cần thiết phục vụ nhiệm vụ chuyên môn hoặc nhiệm vụ khác thì Tòa án ghi âm lời nói, ghi hình ảnh diễn biến phiên tòa, phiên họp. Việc cung cấp, sử dụng kết quả ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, bí mật nhà nước,…" (khoản 3 Điều 141).

Cũng theo Ủy ban Tư pháp, có ý kiến cho rằng, quy định như dự thảo luật là hẹp hơn quy định của luật tố tụng hiện hành, chưa thuận lợi cho tác nghiệp của báo chí tại phiên tòa (việc ghi âm, ghi hình phần xét hỏi, tranh tụng của phiên tòa phải thông qua tòa án). Do đó, đề nghị quy định việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa như quy định của luật tố tụng hiện hành.