Chuyên gia FiinGroup nói về khoảng trống tài chính 24 tỷ USD của doanh nghiệp vừa và nhỏ

Số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam chiếm gần 85% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam. Doanh thu từ nhóm doanh nghiệp này đạt khoảng 20% doanh thu toàn bộ doanh nghiệp Việt Nam. So với GDP, doanh thu của doanh nghiệp vừa và nhỏ tương đương 70% GDP Việt Nam. Qua đó cho thấy, cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể phát triển quy mô và nâng cao đóng góp cho nền kinh tế một cách bền vững.

Tuy nhiên, trên thực tế các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đối mặt với không ít khó khăn. Trong đó, việc tiếp cận khác khoản tín dụng không bảo đảm từ ngân hàng là một trong số đó.

Chia sẻ tại Hội thảo "Đổi mới dịch vụ và sản phẩm tài chính ngân hàng dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam" ngày 24/7, ông Nguyễn Minh Tú, Giám đốc điều hành Khối thông tin doanh nghiệp, FiinGroup cho biết, khoảng trống về tài chính của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam ước khoảng 24 tỷ USD, gấp 2,11 lần mức cho vay doanh nghiệp doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện tại. Trong khi con số này tại các nước đang phát triển chỉ cao hơn 1,23 lần.

Ông Tú cũng nhấn mạnh, số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm gần 85% số doanh nghiệp cả nước, nhưng khả năng vay vốn còn rất thấp. Theo đó, tổng nợ vay của các doanh nghiệp vừa và nhỏ thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp lớn - nhóm chỉ chiếm chưa tới 20% số doanh nghiệp cả nước nhưng tổng nợ vay chiếm tới hơn 90% tổng nợ vay của toàn bộ doanh nghiệp Việt Nam.

Với phương pháp chấm điểm tín dụng truyền thống, doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng, đặc biệt trong bối cảnh các tổ chức tín dụng ngày càng đẩy mạnh áp dụng các chuẩn mực quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, các ngân hàng và tổ chức tài chính phi ngân hàng đã và đang tham gia tích cực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo số liệu của FiinGroup, năm 2023, tăng trưởng tín dụng của Việt Nam đạt mức tăng 13,79%, thấp hơn mức 14,17% của năm 2022. Về cơ cấu dư nợ, phân khúc cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa ghi nhận sự gia tăng đáng kể vào năm 2023, với mức tăng trưởng 19,13% so với năm trước.

Tổng dư nợ tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ của nhóm công ty tài chính phi ngân hàng đạt 74,03 nghìn tỷ đồng, với mức tăng trưởng đạt 26,8% vào năm 2023; trong khi nhóm ngân hàng ghi nhận ở mức 2.739,11 nghìn tỷ đồng.

"Việc có một khoảng trống tài chính lớn cũng mở ra cơ hội cho các ngân hàng và tổ chức tài chính trong việc phát triển các sản phẩm tài chính phù hợp hơn với nhu cầu của doanh nghiệp vừa và nhỏ và thúc đẩy chính phủ xem xét các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tiếp cận vốn", ông Tú nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Nam, Phó giám đốc Khối thông tin doanh nghiệp, phụ trách Mô hình rủi ro và Phân tích dữ liệu, Fiin Group cho rằng, trong thời gian tới, các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ tiếp tục đối mặt với những khó khăn trong việc tiếp cận tài chính như: Thiếu minh bạch thông tin; Các tiêu chuẩn cho vay chặt chẽ hơn của các tổ chức tín dụng; Không có khả năng cung cấp tài sản thế chấp; Năng lực chấm điểm tín dụng và quản lý rủi ro; Dữ liệu không đáp ứng; Sản phẩm và quy trình tín dụng mang tính truyền thống…

Bên cạnh đó, nhóm doanh nghiệp này cũng tiếp cận được nhiều cơ hội: Hỗ trợ của Chính phủ từ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ; Xu hướng chuyển đổi số như Nền tảng quản trị cho SME, Chuyển đổi số ngành ngân hàng, Hạ tầng dữ liệu quốc gia và sự hỗ trợ từ Tín dụng xanh và phát triển bền vững…

Do đó, ông Nam đề xuất, các tổ chức tín dụng có thể tối ưu hóa danh mục cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa dựa trên năng lực phân tích rủi ro nâng cao nhằm tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là các doanh nghiệp còn non trẻ.

Ông Jimmy Nguyễn, Phó giám đốc, chuyên gia sản phẩm tín dụng (ASEAN) S&P Global Market Inteligence, dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm nay có thể đạt 5,8%, cao hơn năm 2023, nhưng tỷ lệ tăng tín dụng lại quá nóng với mục tiêu là 15% - đây là mức tăng trưởng khá cao so với nhiều nước trong khu vực như Indonesia chỉ khoảng 6%... Do đó, khi cung cấp thêm tín dụng thì phải có sự quản lý hợp lý, nếu không sẽ rủi ro cho cả hệ thống.

"Đối với việc hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, rủi ro là có, nhưng không có nghĩa là không cho vay mà cần kiểm soát rủi ro một cách hiệu quả. Chẳng hạn như ngoài đánh giá rủi ro của doanh nghiệp, cần đánh giá rủi ro về ngành, bao gồm: lợi nhuận, lỗ lãi, số lượng hợp đồng, doanh thu… Và để làm được điều này, ngân hàng cần có dữ liệu đáng tin cậy để đánh giá rủi ro", ông Jimmy Nguyễn nói.