Công chức: Từ cắp ô tới đá bóng

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc có lần kể lại câu chuyện tréo ngoe vào thời điểm đỉnh dịch COVID-19 ở TPHCM. Khi đó "có rất nhiều người chết", nhưng theo quy định, phải có đầy đủ hồ sơ, thủ tục thì Hải quan mới cho xuất hàng, thông quan. Lúc đó kit test, vaccine về, Bộ trưởng Y tế tới nhận nhưng Hải quan không cho nhận. Bệnh viện Chợ Rẫy lên nhận cũng không được. Rồi Thứ trưởng Công an lên nhận cũng không cho nhận.

Ông Phớc nói chính ông, với tư cách Bộ trưởng Bộ Tài chính đã phải gọi cho Cục trưởng Cục Hải quan TPHCM, nói sẽ chịu trách nhiệm cá nhân: bây giờ dân chết phải cho Ban Chỉ đạo chống dịch nhận vaccine, kit test, nhưng ông này cũng không cho xuất hàng.

Phải đến khi Bộ trưởng Phớc làm quyết liệt đến mức "yêu cầu nếu không cho xuất hàng thì trả chức lại cho Bộ" thì Cục Hải quan TPHCM mới đồng ý cho xuất hàng".

Hải quan không cho xuất hàng là đúng hay sai?

Rất đúng quy trình. Bởi dù là vaccine, kit test- những loại hàng hoá cứu người, trong hoàn cảnh bấp bách, nhưng quy định là phải đủ hồ sơ, thủ tục thì mới cho xuất hàng, mới được thông quan. Phải đủ hồ sơ thủ tục thì mới đúng, mới không sai, mới không sao. Ai chết thì chết mình làm đúng thì không chết. Vậy thôi.

Cũng một bộ trưởng, ông Nguyễn Chí Dũng, hồi tháng 4 đã phản ánh tình trạng: Chỉ trong 365 ngày của năm 2022, TP.HCM đã có 584 văn bản để hỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, và Bộ đã phải trả lời là 604 văn bản. "Quan trọng là tất cả các nội dung hỏi đều thuộc thẩm quyền của thành phố"- lời Bộ trưởng Dũng. Ông dẫn chứng: Mỗi năm trong giai đoạn 2018-2021, TP.HCM cấp phép trung bình khoảng 70 dự án bất động sản, nhưng trong 2 năm vừa qua chỉ cấp phép có 8 dự án, tức là hầu như đứng bóng, không làm gì.

Và, trong một sự thẳng thắn hiếm thấy, bộ trưởng nói: Đó là một hiện tượng né tránh, đùn đẩy, đá bóng, đá lên trên xong lại ngồi chờ, tức là không làm gì".

Đến tuần qua, trên diễn đàn Quốc hội, hiện tượng sợ sai, né tránh, đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm đã được phản ánh như một "tình trạng". Thậm chí, được nhắc tới bởi hai chữ rất đáng chú ý là: Tràn lan.

Tràn lan, bởi không phải là chỉ "không ít", không chỉ "một bộ phân không nhỏ", mà ở hầu khắp, cho đến cả cán bộ lãnh đạo quản lý. Tràn lan, bởi tình trạng này không dừng ở khu vực công, mà lan cả sang khu vực tư, chẳng hạn trong việc tham gia các dự án đầu tư công.

Tình trạng, nói như Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà- là những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, vi phạm các quy định theo nghị quyết của Đảng... vi phạm các quy định của Luật Chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Cán bộ, công chức". 

Bà Trà nói cần có thái độ rõ ràng là: "Không thể bao che các biểu hiện này trong bối cảnh đất nước đang rất khó khăn". Bởi "tình trạng như vậy làm cản trở phát triển kinh tế, xã hội, làm giảm niềm tin của nhân dân với đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống hành chính Nhà nước".

Cán bộ công chức sợ sai, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh, đá bóng qua lại… thật ra chỉ là những biểu hiện cụ thể của bộ phận cán bộ "công chức cắp ô" không có cũng được- với tư duy méo mó : Làm nhiều sai nhiều, làm ít sai ít, không làm không sai; Thà đứng trước hội đồng kỷ luật còn hơn đứng trước hội đồng xét xử.

Có người đã nói rất đúng: Dù tình trạng sợ sai, cầm chừng, né tránh, đá bóng trách nhiệm là suy thoái tư tưởng chính trị, vi phạm các nghị quyết của Đảng, pháp luật của nhà nước…nhưng rất khó xử lý vì nó nằm ở nhận thức: đó là tình trạng chung, ở đâu đó chứ trừ địa phương mình, trừ mình ra.

Và nếu chúng ta không thể cá thể hoá được trách nhiệm tới từng cá nhân cán bộ công chức thì có lẽ câu chuyện công chức đá bóng trách nhiệm sẽ vẫn được nhắc tiếp như hôm nay phải nhắc lại chuyện công chức cắp ô.