Động thái "dằn mặt" Trung Quốc cuối cùng của chính quyền Trump

Hôm 14/1 (giờ Mỹ), Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố thêm 9 công ty vào danh sách đen những doanh nghiệp có liên hệ hoặc được hậu thuẫn bởi quân đội Trung Quốc, qua đó củng cố thêm cách tiếp cận cứng rắn với Bắc Kinh.

Tờ Reuters đưa tin 9 cái tên mới lọt danh sách đen bao gồm nhà sản xuất smartphone Xiaomi và tập đoàn máy bay thương mại Trung Quốc Comac. Đây là hai doanh nghiệp hàng đầu trong ngành. Comac là lá cờ tiên phong trong kế hoạch sản xuất máy bay thân nhỏ cạnh tranh với các gã khổng lồ Boeing (Mỹ) và Airbus (Châu Âu) của chính quyền Bắc Kinh. Còn Xiaomi là hãng smartphone có thị phần quốc tế ngày một lớn, đang phát triển mạnh mẽ sau khi Huawei bị Washington cấm vận.

Hiện cả Xiaomi và Comac đều chưa đưa ra bình luận nào về vụ việc.

Theo Keith Krach, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, đây là lần mở rộng danh sách đen quốc phòng cuối cùng trong nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump. Trước đó một ngày, có tin ông Trump đã hủy kế hoạch thêm 3 gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc là Alibaba, Baidu và Tencent vào danh sách đen. Tuy nhiên, ông Krach vẫn nhắc đến ba hãng này như những thực thể được đánh giá là “mang ý nghĩa chiến lược” với quân đội Trung Quốc.

Động thái mới nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ tiếp nối loạt hành động vào tháng trước, khi cơ quan này đưa thêm 4 doanh nghiệp Trung Quốc chiến lược vào danh sách đen. Trong đó có cả tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc CNOOC.

Mối quan hệ hợp nhất quân - dân sự giữa quân đội Trung Quốc với các doanh nghiệp đã khiến Mỹ quan ngại, nhất là trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung leo thang và Mỹ nhiều lần chỉ trích các công ty tư nhân thực chất được hậu thuẫn bởi chính phủ Trung Quốc. Tờ Nikkei hồi tháng 8 đưa tin quân đội Trung Quốc cũng đang làm việc với hàng loạt công ty dân sự về lĩnh vực công nghệ tự hành.

Ngay từ hồi tháng 4/2020, chính quyền Trump đã thắt chặt những quy tắc ngăn chặn công ty Trung Quốc tiếp cận với các công nghệ tiên tiến của Mỹ thông qua con đường thương mại và sau đó áp dụng chúng vào lĩnh vực quân sự. Tờ Reuters nhận định các biện pháp là dấu hiệu thể hiện mối quan ngại ngày càng tăng lên của Chính phủ Mỹ về sự hợp nhất giữa quân sự và dân sự ở Trung Quốc được thúc đẩy bởi Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm mục tiêu xây dựng sức mạnh quân sự và phát triển nền kinh tế công nghệ cao bậc nhất thế giới. Các hạn chế xuất khẩu được Mỹ áp dụng với hàng loạt mặt hàng chuyên biệt bao gồm phần mềm công nghệ, thiết bị khoa học, bộ phận và linh kiện máy bay…

Danh sách “Các công ty quân sự của Trung Quốc” được Lầu Năm Góc yêu cầu Bộ Quốc phòng xây dựng theo Bộ luật năm 1999. Nhưng mãi tới năm ngoái, Bộ Quốc phòng Mỹ mới công bố bản đầu tiên của danh sách này, bao gồm một số gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như Hikvision, China Telecom, China Mobile. Cho đến nay, đã có 44 doanh nghiệp Trung Quốc lọt vào danh sách đen quốc phòng nói trên.