Fed tăng lãi suất và bức tranh tăng trưởng kém khả quan của Việt Nam năm 2019

Sau nhiều dự đoán, ngày 19.12, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã có lần nâng lãi suất thứ tư trong năm 2019, đưa lãi suất cơ bản đồng USD khoảng 2,25 - 2,5%.

Việc tăng lãi suất lần này trên thực tế đã được dự báo từ trước. Cụ thể, mức dự báo trung vị về lãi suất của Fed vào cuối năm 2019 và 2020 lần lượt là 2,9% và 3,1% - thấp hơn so với mức 3,1% và 3,4% trong dự báo của Fed hồi tháng 9/2018. Đồng thời, mức lãi suất “trung tính” (neutral rate) cũng được Fed dự kiến ở mức 2,8% thay cho mức 3% trước đây.

Lãi suất VND chịu tác động đầu tiên

Về tác động trước mắt với thị trường Việt Nam, một chuyên gia kinh tế cho rằng, thị trường tài chính - tiền tệ trong nước sẽ không chịu tác động nào quá đột biến từ động thái mới nhất của FED. Trong thời gian gần đây, NHNN đã có những biện pháp điều hành chính sách linh hoạt thông qua các công cụ và sản phẩm trên cả kênh tỷ giá và lãi suất để ổn định thị trường.  

“Thông thường những tháng cuối năm nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp gia tăng nhằm phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, chi trả lương thưởng cho cán bộ công nhân viên. Chính vì vậy, thời gian vừa qua một số ngân hàng rục rịch tăng lãi suất huy động. Tuy nhiên, đây chỉ là động thái mang tính chất mùa vụ tạm thời”, vị chuyên gia này khẳng định.

Về triển vọng trung dài hạn, bà Đỗ Hoài Linh, chuyên gia ngân hàng thừa nhận, với việc FED dự báo tiếp tục tăng lãi suất trong năm tới thì áp lực lên mặt bằng lãi suất, đặc biệt là lãi suất USD sẽ tiếp tục tồn tại. Điều này cũng sẽ tạo áp lực về tăng lãi suất đối với Việt Nam trong bối cảnh NHNN cố gắng duy trì mức chênh lệch lãi suất USD - VND ở mức hợp lý nhằm tránh tạo áp lực lên tỷ giá. 

Ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên chính sách Công Trường Đại học Fulbright Việt Nam.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Thành, giảng viên chính sách công của Đại học Fulbright Việt Nam, cho biết đây là đợt tăng lãi suất thứ tư của Fed và cũng là đợt tăng cuối cùng trong năm nay. Tuy nhiên, lần tăng lãi suất này của Fed không nằm ngoài dự đoán của thị trường, tác động của nó đã được các nhà hoạch định đính tính và định giá trên thị trường chứng khoán.

Cùng với việc tăng lãi suất lần này, Fed cũng đưa ra tín hiệu năm 2019 lộ trình tăng lãi suất sẽ nhẹ nhàng hơn. Theo đó, năm 2019 nhiều nhất sẽ chỉ có 2 đợt tăng lãi suất. Đây là một chính sách trong lộ trình thắt chặt tiền tệ đối với nền kinh tế Mỹ.

“Fed tăng lãi suất thì yếu tố đầu tiên chịu áp lực là lãi suất tiền đồng. Đây là sự lựa chọn chính sách. Nếu chúng ta muốn ổn định tỷ giá thì khi lãi suất USD tăng, lãi suất tiền đồng phải tăng theo. Nhìn vào năm 2019, trước mắt phải đợi động thái của NHNN về việc có hay không điều chỉnh lãi suất chính sách. Song nếu có điều chỉnh, theo tôi cũng chỉ ở mức khiêm tốn”, ông Thành nói.

Như chúng ta đã biết, Fed điều chỉnh lãi suất có lộ trình rất rõ, mỗi lần chỉ tăng 0,25%. Tại thị trường Việt Nam, chúng ta quan sát thấy, lãi suất tiền gửi của các ngân hàng thương mại (đặc biệt là các kỳ hạn dài) cũng đã điều chỉnh tăng lên đáng kể. Các doanh nghiệp và cá nhân vay vốn cũng phản ánh lãi suất cho vay đã tăng lên.

Đứng trên 1 góc nhìn khác, theo công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC), năm 2018, VND là một trong những đồng tiền có sức chống chọi tốt nhất trước các đợt tăng lãi suất của Fed. Việt Nam cũng là nước duy nhất tại khu vực Đông Nam Á chưa phải tăng lãi suất điều hành trong năm 2018. Việc giữ cho VND không bị mất giá quá mạnh được NHNN thực hiện chủ yếu qua việc rút bớt thanh khoản ra khỏi hệ thống ngân hàng, tạo sự khan hiếm VND, qua đó bảo vệ giá trị của đồng nội tệ.

Dự báo năm 2019, mặc dù Fed sẽ tiếp tục lộ trình tăng lãi suất nhưng về cơ bản, tần suất tăng sẽ ít dần. Trên cơ sở đó, BVSC cho rằng áp lực đối với VND trong năm 2019 sẽ không nhiều như năm 2018. Tuy vậy, sự thận trọng là cần thiết nên NHNN nhiều khả năng vẫn sẽ điều hành thanh khoản theo hướng chặt chẽ, khó có khả năng tiền đồng được đẩy ra thị trường quá nhiều như nửa đầu năm 2018.   

Bài toán tăng trưởng kinh tế

Đánh giá về tác động từ việc tăng lãi suất của Fed vào ngày 19.12 vừa qua, chuyên gia tài chính - ngân hàng, TS. Lê Xuân Nghĩa, cho rằng FED tăng lãi suất tức là làm cho đồng USD tăng giá và cũng là dấu hiệu làm cho tăng trưởng kinh tế Mỹ tiếp tục giảm. Nhiều tổ chức tài chính quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế của Mỹ năm sau chỉ đạt 2,5% so với năm nay là 2,9%.

Như vậy, trong bối cảnh đồng VND neo vào đồng USD, thì khi đồng USD tăng giá, đồng VND cũng sẽ tăng giá. Như vậy điều này có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam trong năm tới. Đây là điều mà chúng ta cần tính toán kỹ để xử lý, nhất là khi chúng ta đang hội nhập sâu và rộng, gia nhập nhiều FTA, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã và đang gia tăng tại các thị trường lớn như EU, Trung Quốc, Nhật Bản.

“Không chỉ tác động đến tăng trưởng tại Mỹ, việc FED tăng lãi suất cũng tác động đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam theo hướng tiêu cực hơn, làm cho việc điều hành tỷ giá của chúng ta phải thận trọng hơn và cuối cùng là gây sức ép đối với lãi suất của đồng Việt Nam nếu như chúng ta muốn duy trì tỷ giá hối đoái như cũ. Bên cạnh đó, động thái FED tăng lãi suất cũng ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng, từ đó ảnh hưởng đến sản xuất trong nước”, TS. Lê Xuân Nghĩa nhận xét.

Ông Lê Xuân Nghĩa

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Thành bày tỏ, "Chúng ta cũng biết rằng trong năm 2018 tăng trưởng toàn cầu khá tích cực, mặc dù có rất nhiều tiềm ẩn rủi ro và có cả những lo ngại về chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nhưng nhờ chính sách nới lỏng tài khóa và giảm thuế của Chính phủ Mỹ, trong ngắn hạn đầu tư của doanh nghiệp gia tăng. Như vậy tăng trưởng của Mỹ năm 2018 cao hơn so với năm 2017 bù đắp cho sự suy giảm tăng trưởng của Trung Quốc, khiến kinh tế toàn cầu vẫn có tốc độ tăng trưởng tương đương năm 2017.

Tuy vậy, điều đáng lo là Trung Quốc vẫn đang trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế và chắc chắn sẽ tiếp tục suy giảm tăng trưởng. Tương tự, năm 2019, tác động của chính sách giảm thuế tới tăng trưởng kinh tế Mỹ không còn nữa,cộng thêm việc Fed tiếp tục tăng lãi suất 1-2 lần nên tăng trưởng kinh tế Mỹ cũng sẽ giảm. Khi tăng trưởng của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới suy giảm, chắc chắn kinh tế Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng", ông Thành quan ngại.