Giá gạo Việt Nam sẽ thay đổi ra sao sau khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm?

Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo

Ngày 28/9, Ấn Độ đã chính thức dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati, kèm theo điều kiện áp dụng giá sàn 490 USD/tấn. Bên cạnh đó, nước này cũng đã điều chỉnh giảm thuế xuất khẩu gạo basmati từ 20% xuống còn 10%. Lệnh cấm xuất khẩu này được Ấn Độ áp dụng từ tháng 7/2023 nhằm kiểm soát giá lúa gạo trong nước, trong bối cảnh tình trạng khô hạn do El Nino gây ra lo ngại thiếu hụt nguồn cung.

Nhằm kiểm soát giá gạo trong nước trước cuộc bầu cử toàn quốc diễn ra vào tháng 6, Ấn Độ đã liên tục áp dụng và gia hạn các biện pháp hạn chế xuất khẩu gạo đến năm 2024. Do đó, xuất khẩu gạo non-basmati của Ấn Độ đã giảm còn 11,12 triệu tấn trong năm tài chính 2023-2024, thấp hơn đáng kể so với 17,79 triệu tấn của năm trước. Tình trạng này cũng đẩy giá gạo trên thị trường quốc tế tăng lên mức gần 600 USD/tấn.

Việc áp dụng lệnh cấm xuất khẩu từ tháng 7 đã dẫn đến nguồn cung nội địa Ấn Độ tăng mạnh, làm gia tăng lượng gạo tồn kho của chính phủ. Tình trạng này khiến các quốc gia như Anh, Mỹ và Nhật Bản đã thúc giục Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm vì lo ngại về vấn đề an ninh lương thực. Chính sách hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ tuy đã thành công trong việc kiềm chế giá trong nước, nhưng cũng gây áp lực lên thị trường gạo toàn cầu.

Với dự trữ lên đến 32,3 triệu tấn, tăng 39% so với cùng kỳ năm trước, Ấn Độ hiện đang chuẩn bị nối lại xuất khẩu gạo trắng non-basmati. Sự trở lại của nguồn cung từ Ấn Độ có thể buộc các nước xuất khẩu gạo lớn khác như Pakistan, Thái Lan và Việt Nam phải điều chỉnh giá để cạnh tranh, dẫn đến khả năng giảm nhiệt trên thị trường gạo quốc tế.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo 5% tấm của Việt Nam hiện đã giảm xuống còn 560 USD/tấn, thấp hơn 20 USD so với tuần trước. Tương tự, giá gạo Thái Lan cũng giảm xuống 550 USD/tấn, mức thấp nhất trong hơn một năm qua.

Dù Ấn Độ mở lại xuất khẩu, giá gạo Việt Nam được dự báo khó giảm xuống dưới 500 USD/tấn do nguồn cung nội địa không dồi dào, đặc biệt khi vụ mùa Thu Đông năm nay chịu ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu. Gần đây, Việt Nam cũng đã trúng thầu 2 lô gạo với tổng khối lượng gần 60.000 tấn trong đợt mở thầu tháng 9 của Indonesia, với giá trúng thầu là 548 USD/tấn, giảm 32 USD so với tuần trước. Nhu cầu từ các thị trường chính như Philippines, Indonesia và Malaysia vẫn ở mức cao, tiếp tục tạo áp lực cầu cho gạo Việt Nam.

Theo Tổng cục Hải quan, tính đến giữa tháng 9/2024, tổng khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 6,5 triệu tấn với trị giá trên 4 tỷ USD, tăng 6,2% về lượng và 21,2% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy Việt Nam đã hoàn thành hơn 80% kế hoạch xuất khẩu của năm và dự kiến đạt mục tiêu 7,6 triệu tấn gạo.

Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm, thị trường gạo toàn cầu biến động như thế nào?

Trước thông tin Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati, một số quốc gia xuất khẩu gạo lớn như Pakistan, Thái Lan và Việt Nam có thể phải giảm giá để cạnh tranh trên thị trường. Tại Thái Lan, giá gạo đã giảm liên tục từ đầu tháng 9. Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA) cho biết giá gạo 5% tấm từ 598 USD/tấn đã giảm xuống 570 USD/tấn vào cuối tháng. Lãnh đạo TREA dự báo xuất khẩu gạo của Thái Lan sẽ gặp khó khăn trong những tháng cuối năm khi đối mặt với sự trở lại của Ấn Độ trên thị trường.

Hiện giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Myanmar và Pakistan hiện dao động từ 480 - 510 USD/tấn, khá sát với mức giá sàn 490 USD/tấn của Ấn Độ. Các chuyên gia kinh tế khuyến cáo, doanh nghiệp Việt Nam nên bình tĩnh theo dõi diễn biến thị trường, nhất là trong bối cảnh nguồn cung gạo trong nước từ nay đến cuối năm không nhiều. Dự kiến từ năm 2025, hoạt động xuất khẩu gạo toàn cầu sẽ trở lại bình thường với sự tham gia tích cực của Ấn Độ, tạo ra nhiều thách thức cho các nước xuất khẩu khác.

Trên Thanh Niên, ông Phan Văn Có, Giám đốc marketing Công ty TNHH Vrice, cho rằng Việt Nam đã xuất khẩu lượng lớn gạo và chỉ còn vụ thu hoạch Thu Đông vào cuối năm, do đó áp lực bán gạo trong 3 tháng cuối năm không quá lớn. Hơn nữa, tình hình bão lũ tại châu Á cũng ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, làm gia tăng nhu cầu gạo. Do vậy, giá gạo Việt Nam khó giảm mạnh trong ngắn hạn.

Về dài hạn, ông Trần Trương Tấn Tài, Tổng giám đốc Công ty TNHH lúa gạo VN (Vinarice), nhận định cần chờ thêm 1-2 tuần để đánh giá chính xác tác động của sự thay đổi này. 

Ông Tài nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bình tĩnh theo dõi thị trường và tránh giảm giá ồ ạt. Việt Nam cần kiên trì chiến lược nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu gạo, với mục tiêu tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm. Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp được kỳ vọng sẽ là chìa khóa giúp gạo Việt Nam tăng giá trị trên thị trường quốc tế.