Vào mùa gò thế, tạo dáng
Trong rất nhiều địa phương trồng quất cảnh ở Hà Nội thì Quảng Bá, Tứ Liên (quận Tây Hồ) là 2 nơi có bề dày truyền thống và nổi tiếng hơn cả. Người nông dân trồng quất cảnh ở 2 làng hoa này cho biết, mặc dù phải chăm sóc, vun trồng, tưới tắm quanh năm, nhưng giai đoạn 2 tháng cuối năm mới thực sự vất vả nhất. Để một cây quất cảnh có dáng, thế đẹp, các cành quả phân bổ đều khắp xung quanh và từ dưới gốc lên ngọn, thì chủ vườn phải đầu tư rất nhiều công sức vào việc gò thế, tạo dáng. Theo đó, người ta phải dùng các sợi dây đồng mềm mại nhỏ li ti như những sợi tóc để buộc, níu các cành ở những chỗ dày ra chỗ thưa để làm sao khắp mặt tứ bề của cây quất đều có quả. Có khi phải mất cả nửa ngày trời, một người mới tạo dáng hoàn thiện 1 cây quất. Chính vì mất công như vậy nên ở những gia đình trồng vài trăm cây quất, gia chủ đều phải tranh thủ bắt tay vào công việc gò thế cây sớm, hoặc thuê nhân công mới mong kịp mùa vụ. Công việc bận rộn đến nỗi bữa trưa người ta cũng phải ăn qua quýt luôn ngoài ruộng để tận dụng thời gian làm việc.
Nông dân quận Tứ Liên (Tây Hồ, Hà Nội) chăm sóc quất cảnh. Thiên Hương
Chị Lan ở xóm Quảng Tiến, Quảng Bá cho biết: “Với 300 cây quất, nhà lại neo người, chỉ có 3 lao động nên nhà tôi phải bắt tay gò cây sớm hơn mọi nhà mới kịp bán Tết”. Còn ông Trần Văn Đang, 65 tuổi, một người trồng quất cảnh có tiếng ở Tứ Liên thì chia sẻ: “Nhiều năm nay, người chơi quất cảnh quay ra thích dáng cây thông, mà dáng thông khó tạo hơn dáng tròn nên người làm vườn mất rất nhiều thời gian. Một cây quất dáng thông ưng ý phải là cây có quả phân bổ đều khắp tán cây, vì vậy khi gò cây, người gò không được để một khoảng nào trên tán cây bị thưa vẹt quả, bị lép, hoặc lệch tán..., nếu không cây quất sẽ rất mất giá”.
Thị trường đào cảnh khó lường
Người trồng quất cảnh tuy vất vả nhiều hơn so với những người trồng hoa đào, nhưng hầu như không có rủi ro, chỉ là đắt hay rẻ mà thôi chứ rất ít khi mất mùa. Còn với các nhà vườn trồng đào, có năm bà con khóc ròng vì hoa nở không đúng tết, giá bán rẻ như cho. Bà Nguyễn Thị Năm, 69 tuổi ở xóm 2 Bắc Nhật Tân cho biết: “Hiện đang là thời gian tốt nhất để tuốt lá cho đào. Nhà tôi đã nhiều năm trồng đào cảnh, nhưng luôn chẳng biết thế nào mà lường trước, có năm trời lạnh nhiều, có năm thì lại quá nắng nóng, hoa nở không theo quy luật”.
Nông dân Tứ Liên tỉa lá để cây ra trái đúng dịp Tết Nguyên đán.
Theo các nhà vườn, bình thường năm nào thời tiết không quá lạnh thì khoảng thời gian tính từ lúc bắt đầu tuốt lá cho tới khi cây bung nụ nở hoa là khoảng 45 ngày. Năm nào rét đậm, rét hại kéo dài thì từ lúc tuốt lá tới lúc nở hoa phải 50-60 ngày. Vẫn biết khung thời vụ là vậy, nhưng cả những người có kinh nghiệm trồng đào tới 50-60 năm ở Nhật Tân cũng chẳng dám nói trước điều gì, tất cả đều phó mặc, “đánh bạc” với ông Trời. Bà Nguyễn Thị Năm cho biết: “Hiện nhà tôi đang trồng vài chục gốc đào trên vạt bãi bồi ven sông Hồng và thường tuốt lá đào trước tết từ 45-50 ngày. Nhưng việc trúng, trượt chẳng biết thế nào mà lần. Ngay một người trồng đào có thâm niên kỳ cựu như tôi cũng có năm “dính chưởng” hoa nở sớm trước tết, có năm lại bị nở sau tết mấy ngày liền. Mà đào nở đúng dịp tết bán mới được giá…”.
Tương tự, tại làng đào Uy Nỗ (huyện Đông Anh) – nơi trồng đào đã vài chục năm nay, người dân cũng đang tất bật ra đồng để tuốt lá đào, giúp cây ấp nụ, đơm bông đúng dịp tết. Công việc tuốt lá đào không mất nhiều thời gian, chỉ vài ba nhân công làm trong khoảng 3 ngày là xong một ruộng đào mấy trăm gốc. Tuy nhiên, theo người dân trồng đào ở đây, việc tuốt lá đào cũng không đơn giản, người ta phải dùng tay bứt từng lá theo chiều xuôi của cành, nếu tuốt ngược, da của cành chỗ nách cuống lá bị trầy xước thì cây sẽ không thể ra nụ, ra hoa được. Vì vậy người tuốt lá đào phải luôn nhẹ nhàng, cẩn thận để cành đào không bị tổn thương. Chị Hồng, một người trồng 250 gốc đào ở Uy Nỗ tâm sự: “Gia đình tôi đã trồng đào 12 năm nay, trong đó có 5 vụ trượt bán dịp tết vì đào chưa nở hoa, nên cứ vào mùa tốt lá là tôi lại lo ngay ngáy”.
Những năm gần đây tại Hà Nội đang nổi lên một số khu vực trồng đào lớn ở phường Dương Nội, quận Hà Đông. Với chất lượng và mẫu mã đẹp, làng hoa đào ở đây đang dần thay thế đào Nhật Tân và trở thành khu vực cung cấp đào lớn nhất Hà Nội. Mặc dù hiện các nhà vườn mới đang tuốt lá, nhưng đã có nhiều khách đến thăm quan, chọn cây, đặt cây, trong đó chủ yếu là các cơ quan, doanh nghiệp đặt hàng thuê cây trong mấy ngày Tết.
