Ngành du lịch kỳ vọng là cú hích đầu tiên của Việt Nam từ Trung Quốc mở cửa trở lại

Khối nghiên cứu của HSBC vừa xuất bản báo cáo “ASEAN Perspectives – Triển vọng 2023” nhằm đánh giá những cơ hội mà các thị trường Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, sẽ có thể đạt được trong năm mới 2023, sau khi Trung Quốc, một đối tác kinh tế quan trọng của khu vực, tái mở cửa. Du lịch được xem là cú hích đầu tiên trong 3 “gặt hái” nổi bật của ASEAN từ việc Trung Quốc mở cửa trở lại.

Cú hích đầu tiên từ Trung Quốc mở cửa trở lại: Ngành du lịch

Chủ Nhật ngày 8/1 đánh dấu sự mở cửa trở lại được mong đợi từ lâu của Trung Quốc. Trên hết, tác động trực tiếp nhất là đối với ngành du lịch có quy mô không hề nhỏ của ASEAN. Sau hai năm khó khăn, ASEAN đã đạt được tiến bộ đáng kể để thu hút khách du lịch trở lại, với các hạn chế biên giới và yêu cầu kiểm dịch cuối cùng được dỡ bỏ vào tháng 3-4/2022. Lượng khách du lịch năm 2022 đã tăng trở lại đạt 25-30% mức của năm 2019, một bước nhảy vọt từ mức chỉ 1% vào năm 2021. Thái Lan đã giành lại ngôi vương, trở thành điểm đến phổ biến nhất trong khu vực, thu hút khoảng 11 triệu lượt khách.

Đi sâu vào chi tiết, du lịch giữa các nước ASEAN là động lực chính cho sự phục hồi du lịch. Malaysia đã phục hồi 80% kể từ Quý 3/2022 (với lượng lớn khách tới từ Singapore). Khách du lịch từ Mỹ, EU và các nước khác ở châu Á đã phục hồi khoảng 15-35%, cho thấy vẫn còn cơ hội để cải thiện.

Mặc dù vậy, thực tế không thể phủ nhận là khách du lịch từ Trung Quốc đại lục đã không có cơ hội quay lại trong ba năm qua. Năm 2022, lượng du khách Trung Quốc đại lục chỉ chiếm 1-3% so với năm 2019, để lại một khoảng trống lớn cần lấp đầy.

Số liệu cho thấy chỉ riêng du khách Trung Quốc đại lục đã chiếm một tỷ trọng lớn trong hoạt động du lịch ở hầu hết các nước ASEAN, đặc biệt là ở Thái Lan và Việt Nam, với mức 30% của tổng lượng khách du lịch tới mỗi quốc gia trong thời kỳ bình thường.

Do đó, sự thúc đẩy mạnh mẽ cho ngành du lịch của ASEAN chính là từ Trung Quốc đại lục, mặc dù mức độ mỗi nước một khác. Rõ ràng, Thái Lan là một quốc gia hưởng lợi đáng kể bởi khách du lịch Trung Quốc không chỉ chiếm tỷ trọng lớn nhất mà còn là nhóm chi tiêu nhiều nhất tính trên đầu người. Cần nhớ lại rằng doanh thu từ du lịch chiếm gần 12% GDP của Thái Lan, trong đó 3% đến từ Trung Quốc đại lục.

Sau khi Trung Quốc quyết định dỡ bỏ tất cả các hạn chế kiểm dịch, Tổng cục Du lịch Thái Lan dự báo sẽ có ít nhất 5 triệu khách du lịch Trung Quốc quay trở lại, nâng tổng dự báo lượng khách du lịch của nước này lên 25 triệu vào năm 2023 – đạt 60% so với mức của năm 2019.

Thật vậy, ngay sau khi Trung Quốc công bố, lượng đặt vé đi Thái Lan đã tăng 400% trên Trip.com, đưa Thái Lan trở thành một trong năm điểm đến phổ biến nhất của du khách Trung Quốc.

Các nhà nghiên cứu của HSBC ước tính nếu khách du lịch Trung Quốc trở lại mức trước đại dịch và chi hết tiền cho hàng hóa sản xuất trong nước, Thái Lan có thể đóng góp tối đa 1,8 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP, một sự thúc đẩy mạnh mẽ cho nền kinh tế.

Trung Quốc mở cửa trở lại thúc đẩy sự hồi sinh du lịch Việt Nam một cách ấn tượng

Trung Quốc mở cửa trở lại cũng sẽ thúc đẩy sự hồi sinh du lịch của Việt Nam một cách ấn tượng vì tương tự như Thái Lan, khách du lịch Trung Quốc từng chiếm khoảng 30%.

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam không phụ thuộc nhiều vào du lịch như Thái Lan, nhưng không thể xem nhẹ tầm quan trọng của ngành này đối với thị trường việc làm.

Tại Việt Nam, khoảng 25% lực lượng lao động làm việc trong ngành ăn uống và các ngành liên quan đến lưu trú. Trên thực tế, tỷ lệ việc làm liên quan đến du lịch nói chung ở Việt Nam là thấp nhất, ở Philippines, Malaysia và Indonesia cao hơn đáng kể. Điều này cũng lý giải một phần nguyên do vì sao sự phục hồi của thị trường lao động vẫn chưa đạt được mức trước đại dịch ở một số thị trường.

Ví dụ, ngành du lịch của Indonesia đã mất 1,4 triệu việc làm trong hai năm. Hơn nữa, chúng ta cũng cần xem xét quy mô không nhỏ của thị trường lao động phi chính thức ở ASEAN. Thị trường việc làm phi chính thức của Việt Nam thậm chí còn dễ bị tác động bởi du lịch, cụ thể là những người làm việc trong lĩnh vực nhà hàng và giải trí.

Ngay cả đối với Singapore, quốc gia không phụ thuộc nhiều vào du lịch, việc Trung Quốc mở cửa lại biên giới sẽ hỗ trợ ngành MICE – du lịch kết hợp sự kiện (viết tắt từ tiếng Anh của Meeting - hội họp, Incentives - khen thưởng, Conference - hội nghị và Exhibitions - triển lãm, sự kiện) cùng với ngành hàng không. Sân bay Changi đã giảm từ vị trí sân bay "đông đúc" thứ 7 thế giới vào năm 2019 xuống thứ 58 vào năm 2020. Nhưng nhờ Singapore quyết liệt mở cửa trở lại, vào cuối năm 2022, sân bay đã đạt 75% lưu lượng hành khách hàng tuần trước đại dịch, tốc độ tăng còn chậm do thiếu du khách từ Trung Quốc đại lục.

Philippines cũng sẽ được hưởng lợi, nhưng sự trở lại của khách du lịch Trung Quốc sẽ chỉ tạo ra một cú hích nhỏ khi xét tỷ trọng của sự phục hồi ngành du lịch với GDP. Nếu khách du lịch chi tiêu toàn bộ cho hàng hóa sản xuất trong nước, chúng tôi ước tính rằng lượng khách du lịch Trung Quốc trở lại mức trước đại dịch sẽ chỉ đóng góp thêm tối đa 0,4 điểm phần trăm cho tăng trưởng.

Kỳ vọng du lịch tăng trưởng sẽ cung cấp thêm ngoại hối và giảm thâm hụt dịch vụ cho Việt Nam

Theo HSBC, ngành du lịch tiếp tục phục hồi mạnh mẽ cũng sẽ mang lại lợi ích cho vị thế tài khoản vãng lai của ASEAN: Indonesia và Malaysia đã được hưởng lợi rất nhiều từ giá hàng hóa toàn cầu cao, trong khi Thái Lan và Việt Nam bị thâm hụt tài khoản vãng lai đáng kể do doanh thu du lịch sụt giảm.

Trong trường hợp của Thái Lan, tài khoản vãng lai đã nhanh chóng tăng trở lại vào tháng 10 nhờ lượng khách du lịch tăng lên, nhưng mức tăng này đến quá muộn và không đủ nhiều để đảo ngược tình trạng thâm hụt nặng diễn ra rất lâu trong năm 2022.

Tại Việt Nam, thâm hụt dịch vụ ngày càng lớn, do thiếu nguồn thu từ du lịch, là rào cản lớn đối với tài khoản vãng lai. Do đó, doanh thu từ khách du lịch nhiều hơn sẽ cung cấp thêm ngoại hối và giảm thâm hụt dịch vụ cho Việt Nam, mặc dù chúng tôi kỳ vọng chỉ có một sự phục hồi nhẹ vào năm 2023 (dự kiến).

Và trong khi có ánh sáng ở cuối đường hầm cho du lịch, những bất trắc về du lịch trong khu vực vẫn còn. Khách du lịch Trung Quốc sẽ quay trở lại nhanh chóng ở mức độ nào tùy thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như các chuyến bay quốc tế sẽ được khôi phục nhanh chóng như thế nào và khi nào việc đi lại sẽ được bình thường hóa.

Mặc dù việc mở cửa trở lại được chờ đợi từ lâu đã bắt đầu vào ngày 8/1, nhưng sự gia tăng nhanh chóng số ca nhiễm COVID-19 đã khiến một số quốc gia, bao gồm Mỹ, EU và Nhật Bản, áp dụng trở lại các yêu cầu xét nghiệm đối với khách du lịch từ Trung Quốc đại lục. Dù không có quốc gia ASEAN nào làm theo, nhưng nhiều nước đang theo dõi diễn biến một cách chặt chẽ.