Nuôi bò sữa là nghề làm giàu
Theo ông Tống Xuân Chinh – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT), so với các đối tượng vật nuôi khác, chăn nuôi bò sữa đòi hỏi phải có trình độ kỹ thuật cao, nguồn vốn lớn nên đây là nghề làm giàu chứ không phải là nghề nhằm mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Nhưng với nhu cầu sử dụng sản phẩm sữa của người dân ngày càng tăng cao, thị trường xuất khẩu rộng mở thì triển vọng phát triển của nghề chăn nuôi bò sữa ở Việt Nam là rất lớn.
Thống kê của Cục Chăn nuôi cho thấy, hiện, tổng đàn bò sữa của Việt Nam là 293.380 con, tập trung chủ yếu ở khu vực Đông Nam Bộ với 98.999 con, chiếm trên 33% tổng đàn, trong đó riêng TP.Hồ Chí Minh có 81.300 con, chiếm 27,6% tổng đàn bò sữa của Việt Nam. Chăn nuôi bò sữa
hiện nay có hai phương thức, chăn nuôi hộ gia đình (55%) với 26.978 hộ tham gia nuôi và chăn nuôi trang trại quy mô lớn, áp dụng công nghệ cao (45%) với 1.717 gia trại, trang trại. Năng suất và sản lượng sữa của đàn bò sữa Việt Nam hiện đạt 4.500 – 5.000kg/chu kỳ, tương đương hoặc cao hơn một số nước trong khu vực. “Trong 10 năm qua, ngành chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa đã có sự tăng trưởng đột phá, riêng doanh thu ngành sữa năm 2018 đạt 5 tỷ USD” – ông Chinh nói.
“Tuy vậy, chăn nuôi bò sữa vẫn là một nghề mới ở Việt Nam, người chăn nuôi vẫn còn ít kinh nghiệm nên chăn nuôi còn nhiều khó khăn, năng suất thấp và chất lượng chưa cao. Chăn nuôi nông hộ có hạn chế, thức ăn chăn nuôi còn tận dụng nên chưa có điều kiện để áp dụng khoa học công nghệ vào chăn nuôi bò” – ông Chinh nêu một thực tế.
Cơ hội xuất khẩu rộng mở
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 7 tháng đầu năm 2019, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng sữa và sản phẩm sữa đạt 606,8 triệu USD, tăng 4,5% so với cùng kỳ năm 2018.
Việt Nam nhập khẩu sữa và sản phẩm sữa chủ yếu từ New Zealand, các nước Đông Nam Á và EU, tỷ trọng các thị trường này lần lượt chiếm 28,96%, 23,78% và 17,62%. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu sữa cũng tăng đáng kể, thống kê cho thấy, 7 tháng đầu năm 2019, kim ngạch xuất khẩu sữa đạt 149,18 triệu USD, tăng 24,09% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, thị trường xuất khẩu lớn nhất là Iraq đạt 88,28 triệu USD, tăng 29,37%; tiếp đến là thị trường Trung Quốc, các sản phẩm đồ uống từ sữa đạt 11,59 triệu USD, tăng tới 52,9%.
Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NNPTNT), hiện Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sữa lớn thứ 2 thế giới (chỉ sau thị trường Mỹ) với tổng giá trị khoảng 60 tỷ USD và mức tiêu thụ sản phẩm sữa bình quân đầu người liên tục tăng, năm 2018 đạt 22,5kg/người. Trong khi đó, theo Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, nguồn cung sữa nội địa của nước này hiện chỉ sản xuất đủ đáp ứng 75% nhu cầu tiêu thụ nội địa.
Dự báo năm 2019, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 39,43 triệu tấn sữa và sản phẩm sữa, trong đó, lượng sữa tươi nhập khẩu khoảng 750.000 tấn và 650.000 tấn sữa bột. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc (FAO), nhu cầu nhập khẩu sữa của Trung Quốc còn tăng mạnh và sữa nhập khẩu có thể chiếm 45% tổng nhu cầu sữa của Trung Quốc vào năm 2025.
Điều đáng kỳ vọng là, Nghị định thư về xuất khẩu sữa Việt Nam sang Trung Quốc đã được các cơ quan nhà nước phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp xuất khẩu sữa hàng đầu của Việt Nam triển khai. Dự kiến, sẽ có lô xuất khẩu sữa đầu tiên sang Trung Quốc theo Nghị định thư trong năm nay. Khi các doanh nghiệp Việt Nam chính thức được xuất khẩu sữa sang Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này được dự báo sẽ tăng lên nhanh chóng, vươn lên vị trí thứ nhất.
Theo bà Hạ Thúy Hạnh – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, đẩy mạnh áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào chăn nuôi bò sữa là con đường tất yếu để phát triển bền vững nghề này. Trong đó, giống là yếu tố quan trọng để chăn nuôi bò sữa cho năng suất cao. Vì vậy cần tăng cường kiểm soát chất lượng con giống, tiếp tục chọn lọc đàn bò sữa giống, xây dựng đàn bò hạt nhân để tạo ra đàn bò sữa có năng suất cao, phẩm cấp giống tốt. Trước mắt thông qua việc tuyển chọn, loại thải những con bò sữa già, yếu, kém chất lượng và giữ lại những con có năng suất từ 17 kg sữa tươi/ngày trở lên.
Giành quỹ đất trồng cỏ, chủ động tạo ra nguồn thức ăn thô xanh cho đàn bò đủ về số lượng và chất lượng, trồng các giống cỏ mới năng suất, chất lượng cao. Áp dụng công nghệ chế biến, bảo quản thức ăn thô xanh để nâng cao giá trị dinh dưỡng, khả năng tiêu hóa và hấp thu. Khuyến khích người dân tự phối trộn, tận dụng nguồn phụ phẩm trong nông nghiệp chế biến thức ăn để giảm chi phí.
Tổ chức liên kết theo chuỗi sản phẩm từ khâu sản xuất đến thị trường, trong đó các doanh nghiệp đóng vai trò làm trung tâm để liên kết với các tổ chức sản xuất như liên kết tổ hợp tác, hội, hiệp hội ngành hàng; chú trọng việc xây dựng các thương hiệu.
“Theo tôi, Bộ NNPTNT cần xây dựng và rà soát quy hoạch vùng nuôi và vùng trồng cây thức ăn để chăn nuôi bò sữa phát triển theo chuỗi, xứng tầm với quy mô đầu tư ổn định lâu dài, có tính đến thích ứng với biến đổi khí hậu” – bà Hạnh nói.
