Nhập khẩu phân bón gia tăng chóng mặt, cao gấp 3 lần xuất khẩu

Xuất khẩu phân bón cao kỷ lục

Theo Tổng cục Hải quan, trong năm 2021, nước ta xuất khẩu trên 1,35 triệu tấn phân bón, thu về 559,35 triệu USD, tăng 16,4% về khối lượng, tăng 64,2% về kim ngạch so với năm 2020. Như vậy, xuất khẩu phân bón trong năm ngoái đã đạt mức cao kỷ lục về lượng từ trước tới nay.

Campuchia là thị trường tiêu thụ phân bón của Việt Nam nhiều nhất, chiếm tới 40,2% trong tổng lượng và chiếm 37,4% trong tổng kim ngạch xuất khẩu phân bón của cả nước, đạt 544.443 tấn, tương đương trên 209,18 triệu USD, tăng 29,2% về lượng, tăng 59% về kim ngạch so với năm 2020.

Thị trường lớn thứ 2 của phân bón Việt Nam tính về trị giá là Hàn Quốc. Năm 2021, Việt Nam xuất khẩu phân bón sang thị trường Hàn Quốc 97.789 tấn, tương đương 70,84 triệu USD, giá trung bình 724,4 USD/tấn, tăng mạnh 379% về lượng, tăng 2.001% về kim ngạch và tăng 338,7% về giá so với năm 2020.

Xuất khẩu phân bón sang thị trường Malaysia trong năm 2021 đạt 106.917 tấn, trị giá 36,16 triệu USD, tăng 14,3% về khối lượng và tăng 97,6% về kim ngạch.

Xuất khẩu phân bón sang thị trường Philippines trong năm qua đạt 61.385 tấn, tương đương 26,03 triệu USD, tăng 242,4% về khối lượng, tăng 401,6% về kim ngạch so với năm 2020.

 Chi 1,45 tỷ USD nhập khẩu phân bón trong năm 2021, 42% là từ Trung Quốc 

Ở chiều nhập khẩu cũng chứng kiến sự gia tăng chóng mặt. Tính tổng cộng cả năm 2021 nhập khẩu phân bón của cả nước đạt 4,54 triệu tấn, trị giá 1,45 tỷ USD, tăng 19,4% về khối lượng, tăng 52,6% về trị giá. Giá nhâp khẩu trung bình các loại phân bón trong năm qua tăng 27,8% về giá so với năm 2020

Trong đó, Trung Quốc là thị trường chủ đạo cung cấp phân bón các loại cho Việt Nam, chiếm 44,5% trong tổng lượng và chiếm 42% trong tổng trị giá nhập khẩu phân bón của cả nước, đạt 2,02 triệu tấn, trị giá 610,29 triệu USD, tăng 27,3% về lượng, tăng 65,6% về trị giá.

Các doanh nghiệp trong nước cũng nhập một lượng lớn phân bón từ nhiều thị trường Đông Nam Á, với 504.838 tấn, trị giá 190,44 triệu USD, tăng 37,2% về lượng, tăng 117,4% về trị giá. Tiếp đến thị trường Nga, với 386.193 tấn, trị giá 143,53 triệu USD, tăng 7,9% về lượng, tăng 30,3% trị giá.

Với mức chi ngoại tệ nhập phân bón tăng rất mạnh trong năm qua đã đưa nhập siêu phân bón của cả nước lên gần 900 triệu USD.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, khó lường, chí phí vận tải tăng cao, chuỗi cung ứng vật tư, nguyên liệu toàn cầu dễ bị đứt gãy, giá phân bón thế giới đã tăng mạnh từ quý 3/2020 và kéo dài suốt cả năm 2021. 

Nhiều loại vật tư nông nghiệp của nước ta đang phụ thuộc lớn vào nhập khẩu. Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, mỗi năm Việt Nam cần sử dụng 11 triệu tấn phân bón, trong khi khả năng đáp ứng của các nhà máy trong nước là khoảng 7,3 triệu tấn.

Do đó, bình quân mỗi năm Việt Nam phải nhập khẩu 3,5 đến 4 triệu tấn phân bón. Trong đó, các loại phân kali, SA do trong nước chưa sản xuất được, nên phải nhập khẩu 100% với số lượng khoảng 1 triệu tấn/năm.

Chi phí phân bón hiện chiếm 21-25% trong tổng chi phí sản xuất nông nghiệp. Việc phụ thuộc nguồn cung lớn từ nhập khẩu trong nhiều thời điểm khiến nông dân lao đao.

Đơn cử, từ đầu năm 2021, giá phân bón tăng vọt, trung bình tăng từ 60-95% (tùy loại) so với cùng kỳ năm trước, trong khi giá bán lúa gần như không tăng, việc giá vật tư đầu vào tăng đã đẩy giá thành sản xuất lúa, rau màu tăng 40-60%, khiến sản xuất nhiều loại cây trồng, đặc biệt là trồng lúa đang bị lỗ nặng.

Nguyên nhân giá phân bón trong nước tăng cao là do chịu tác động từ sự tăng giá trên thị trường thế giới. Theo nhận định của nhiều chuyên gia, và doanh nghiệp, với tình hình dịch bệnh và nguồn cung nguyên liệu khan hiếm như hiện nay, giá phân bón sẽ còn tăng cao vào đầu năm 2022.

Hiện, hai nước xuất khẩu phân bón hàng đầu thế giới là Nga và Trung Quốc đều đưa ra các biện pháp hạn chế xuất khẩu. Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những quốc gia sản xuất phân bón chủ lực ở châu Âu, hiện cũng đã ngưng xuất khẩu nhiều lô hàng. 

 Việc hàng loạt quốc gia xuất khẩu phân bón lớn trên thế giới đồng loạt hạn chế xuất khẩu khiến cho giá phân bón trên thế giới dự kiến sẽ còn tiếp tục ở mức cao kỷ lục trong nửa đầu năm 2022, dự báo sẽ gây tác động không nhỏ tới giá phân bón ở Việt Nam.