Rắc rối vụ kiện trồng cà pháo trong rẫy cà phê

Một công ty Hàn Quốc ký hợp đồng (HĐ) giao khoán cho một hộ dân chăm sóc 20ha cà phê ở Lâm Đồng, với những thoả thuận về quyền lợi, nghĩa vụ giữa hai bên. Sau đó, hộ dân này tự ý trồng dặm thêm một số cây lương thực ngắn ngày khác xen trong vườn cà phê. Sau khi có văn bản nhắc nhở, sự việc vẫn tái diễn, phía công ty huỷ HĐ giao khoán. Bên nhận HĐ khởi kiện đòi bồi thường tới hơn 51 tỷ đồng.

Cụ thể vụ việc như sau:

Ngày 2/12/2011, Công ty TNHH Apollo lập HĐ với ông Nguyễn Văn Điền (SN 1989), giao cho ông Điền nhận thầu khoán chăm sóc diện tích 20 ha cà phê Arabica của công ty (tại xã Tu Tra, huyện Đơn Dương - Lâm Đồng), thời hạn 10 năm.

Nghĩa vụ của ông Điền là chăm sóc 20 ha cà phê, trồng dặm tỉa những cây chết, còi cọc. Mỗi năm, ông Điền nộp sản lượng 20 tấn cà phê tươi, chín, đẹp về công ty. Sản lượng còn lại, ông Điền được hưởng, bán cho công ty theo giá thoả thuận.

Trường hợp không đủ 20 tấn, ông Điền phải bồi thường 40 tấn. Diện tích cà phê được trồng từ năm 2008, sản lượng có năm thu được hơn 68 tấn trái chín, đẹp (có bảng tổng hợp và chứng từ sản lượng cà phê năm 2011). Khi lập HĐ, các bên không lập biên bản đánh giá hiện trạng toàn bộ tài sản giao khoán nên không có số liệu cụ thể về số lượng cây cà phê tốt, còi cọc hay bị héo, chết...

Tháng 3-2014, ông Điền đã trồng xen kẽ cây cà pháo với cây cà phê. Lúc này, Công ty có yêu cầu ông Điền chấm dứt trồng cây cà pháo nhưng không lập văn bản. Do ông Điền không thực hiện việc này mà còn tiếp tục trồng thêm cây măng tây, rau xà lách… nên ngày 11/6/2014 Công ty đã gửi thư nhắc nhở ông Điền và ông Điền đã ký nhận thư nhắc nhở này.

Tuy nhiên ông Điền không thực hiện mà vẫn canh tác cây măng tây, cây đậu… nên đến tháng 11-2014, Công ty đã chụp hình tại hiện trường. Ngày 7/1/2015 Công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng với ông Điền. Ông Điền khởi kiện Công ty đến tòa án, đòi bồi thường thiệt hại 51 tỷ đồng.

Ngày 19/10/2015, TAND huyện Đơn Dương ra thông báo thụ lý vụ án về tranh chấp “Hợp đồng thuê khoán tài sản” và gần 2 năm sau, ngày 26/5/2017, Toà đưa vụ án ra xét xử.

Theo HĐXX, do bản HĐ không quy định cấm ông Điền được trồng cây gì khác ngoài cây cà phê nên việc Công ty đơn phương huỷ HĐ với ông Điền làm ảnh hưởng, thiệt hại đến lợi nhuận, thu nhập lẽ ra ông Điền được hưởng.

Qua kết quả thẩm định của Toà án, xác định, vào các năm 2012, 2013, ông Điền đã trồng dặm thêm gần 29.000 cây cà phê, cộng chi phí bỏ phân chăm sóc, xây dựng nhà xưởng, lợi nhuận... Toà tuyên buộc Công ty Apollo có trách nhiệm thanh toán cho ông Điền số tiền 6 tỷ đồng. Không đồng ý, ông Điền kháng cáo bản án đến TAND tỉnh Lâm Đồng.

Ngày 27/6/2018, TAND tỉnh Lâm Đồng ra thông báo thụ lý vụ án, cho rằng, cấp sơ thẩm xác định quan hệ tranh chấp là "Tranh chấp dân sự về HĐ thuê khoán tài sản” và thụ lý bằng một vụ án dân sự, áp dụng luật dân sự là không đúng quy định pháp luật.

Theo cấp phúc thẩm, việc các bên tham gia ký kết HĐ đều có mục đích lợi nhuận và có tư cách chủ thể nên cần xác định đây là "Tranh chấp kinh doanh thương mại"; tuyên huỷ bản án trên, giao về cho cấp sơ thẩm xét xử lại.

Ngày 8/10/2019, TAND huyện Đơn Dương mở lại phiên toà xét xử. Theo HĐXX, tại khoản 5 Điều 488 Bộ luật Dân sự quy định: "Trường hợp bên thuê khoán phải thực hiện một công việc thì phải thực hiện đúng công việc đó". Mà trong HĐ ghi rất rõ là "giao cho bên B chăm sóc toàn bộ cây cà phê thuộc vườn cà phê Apollo". Do đó, đối tượng hai bên thoả thuận chăm sóc là cà phê. Việc ông Điền tự ý trồng loại cây gì khác vào vườn cà phê của Công ty là vi phạm HĐ.

Chưa kể, phía Công ty Apollo trước đó đã có thư nhắc nhở, yêu cầu ông Điền chấm dứt việc tự ý trồng thêm loại cây khác, nếu không sẽ chấm dứt HĐ. Sau đó phát hiện ông Điền vẫn dành đất canh tác các loại cây lương thực khác, ngoài cà phê, phía Công ty đơn phương chấm dứt HĐ là phù hợp, đúng pháp luật.

Toà tuyên buộc Công ty có trách nhiệm bồi thường cho ông Điền số tiền trên 500 triệu đồng, gồm tiền ông Điền đã trồng dặm thêm số cây cà phê bị chết, còi cọc và giá trị tài sản ông Điền đã đầu tư trên khu đất thuê nhận khoán.

Ông Điền kháng cáo. Viện KSND tỉnh lâm Đồng kháng nghị, cho rằng, cần xác định quan hệ tranh chấp là "Tranh chấp HĐ thuê khoán và bồi thường thiệt hại trong HĐ". Việc ông Điền trồng những loại cây mà HĐ hai bên không có điều khoản cấm là ông Điền không sai, do đó, việc ông Điền yêu cầu Công ty Apollo bồi thường thiệt hại do đơn phương chấm dứt HĐ là có căn cứ. Xét các chi phí, mức bồi thường là trên 13 tỷ 856 triệu đồng. Vụ án hiện do TAND tỉnh Lâm Đồng thụ lý, chuẩn bị xét xử lần 2.