Sắp hết năm, Trung Quốc lại bỏ lỡ lời hứa với Mỹ?

Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới hồi tháng Giêng đã tạm dừng cuộc chiến tranh thuế quan kéo dài hơn một năm rưỡi. Trong đó, Trung Quốc cam kết mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ Mỹ trong hai năm 2020-2021.

Cơ cấu chi tiết trong kim ngạch nhập khẩu tăng cường 200 tỷ USD hàng hóa dịch vụ mà Bắc Kinh đã cam kết hồi tháng 1 như sau:

Tăng mua hàng hóa sản xuất: 32,9 tỷ USD năm 2020, 44,8 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua nông sản: 12,5 tỷ USD năm 2020, 19,5 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua năng lượng: 18,5 tỷ USD năm 2020, 33,9 tỷ USD năm 2021.

Tăng mua dịch vụ: 12,8 tỷ USD năm 2020, 25,1 tỷ USD năm 2021.

Ngay sau đó, dịch Covid-19 bùng phát khiến nền kinh tế Trung Quốc đóng băng trong nhiều tuần liền và phục hồi chậm rãi, nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh đã khiến các nhà quan sát đặt ra câu hỏi: liệu Bắc Kinh có khả năng thực hiện đúng cam kết tăng cường nhập khẩu khối lượng lớn hàng hóa dịch vụ Mỹ như vậy hay không. Trung Quốc sau đó đã kiểm soát thành công đại dịch nhờ những biện pháp phong tỏa quốc gia nghiêm ngặt. Nước này được dự báo sẽ là nền kinh tế lớn duy nhất trên toàn cầu chứng kiến tăng trưởng dương trong năm nay.

Nhưng cho dù như vậy, dữ liệu thống kê từ Viện Kinh tế Quốc tế Peterson PIIE tổng hợp cho thấy Trung Quốc còn lâu mới đạt được cam kết tăng mua hàng hóa và dịch vụ Mỹ như nội dung thỏa thuận thương mại giai đoạn 1.

Tham khảo dữ liệu thương mại mới nhất của Mỹ, PIIE cho biết trong vòng 11 tháng đầu năm, Trung Quốc chỉ nhập khẩu 82 tỷ USD hàng hóa dịch vụ từ Mỹ, tức hơn một nửa kim ngạch nhập khẩu mục tiêu 159 tỷ USD trong năm 2020 để đáp ứng thỏa thuận thương mại. Trong đó, năng lượng là lĩnh vực đạt được ít tiến bộ nhất, trái ngược hẳn với những dấu hiệu tích cực trong lĩnh vực nhập khẩu nông sản. Một số nhà quan sát nhận định thị trường năng lượng suy yếu, cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 và căng thẳng Mỹ Trung leo thang có thể sẽ là những nguyên nhân chính khiến Trung Quốc không hoàn thành các cam kết trong thỏa thuận đã ký hồi tháng 1.

Michal Meidan, giám đốc Viện nghiên cứu năng lượng Oxford cho hay: “Trung Quốc không có khả năng thực hiện các cam kết trong thỏa thuận thương mại Mỹ Trung giai đoạn 1, đơn giản vì họ đã quá tham vọng khi đặt bút ký”.

Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ là người kế thừa và tiếp tục thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung - di sản của người tiền nhiệm Donald Trump khi ông này tiếp quản Nhà Trắng vào tháng 1/2021 tới đây. Ông Biden đã tuyên bố sẽ không lập tức dỡ bỏ thuế quan trừng phạt với Trung Quốc và xem xét đầy đủ thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 trước khi phối hợp với các nước đồng minh phát triển một chiến lược chặt chẽ về Trung Quốc.

“Tôi sẽ không thực hiện bất kỳ động thái điều chỉnh nào ngay lập tức (liên quan đến thỏa thuận thương mại Mỹ Trung giai đoạn 1 cũng như thuế quan trừng phạt)” - ông Biden khẳng định trên tờ New York Times. “Tôi nghĩ chiến lược tốt nhất trong vấn đề Trung Quốc là đưa mọi đồng minh, hoặc ít nhất là những quốc gia từng là đồng minh của Mỹ, lên cùng một lập trường… Ưu tiên hàng đầu đối với tôi trong những tuần đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống là đưa nước Mỹ trở lại hàng ngũ cùng các đồng minh” - ông Biden nói thêm.