“Thờ ơ” với chuỗi giá trị toàn cầu, khó tận dụng EVFTA để thu hút FDI

Cụ thể, nói về Hiệp định EVFTA, nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, ưu đãi thuế là lợi ích rất rõ ràng cho DN Việt Nam, EU và người dân. Bên cạnh đó, việc nhiều dòng thuế xuất nhập khẩu được cắt giảm còn giúp tăng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam từ EU.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, từ đầu năm 2020, phần lớn DN xuất khẩu của Việt Nam gặp khó khăn do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19.

Tuy nhiên, từ ngày 1/8, Hiệp định EVFTA được thực thi, các DN xuất khẩu một số ngành chủ lực của Việt Nam như dệt may, giày dép, thủy sản đã ký kết nhiều hợp đồng xuất khẩu số lượng lớn. Hiệp định EVFTA mang lại niềm tin và cơ hội hiếm hoi cho DN xuất khẩu trong dịch Covid-19.

Nói về việc thực tế hoạt động thu hút vốn FDI thời gian qua, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Trung tâm thương mại quốc tế (VCCI) chia sẻ, EU là một phần của các chuỗi giá trị toàn cầu trong nhiều lĩnh vực sản phẩm.

Với việc Hiệp định EVFTA được thực thi, Việt Nam có thể tận dụng thị trường EU ở nhiều khâu như thiết kế, sản xuất, marketing, phân phối, tái chế,… Trong đó, lợi thế kết nối với FDI của EU là khả năng tiếp cận, chia sẻ các lợi thế trong chuỗi giá trị toàn cầu của các đối tác EU như công nghệ, dữ liệu, nguồn thông tin, kỹ năng và mạng lưới.

"Trong bối cảnh hiện nay, thu hút FDI quan trọng nhất chính là công nghiệp hỗ trợ. Đây là tiềm năng, cơ hội vừa sức với chất lượng cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực của Việt Nam hiện tại…", bà Trang nhận định.

Tuy cơ hội cho DN Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị rất rõ ràng nhưng cũng không ít thách thức. Cụ thể, theo nghiên cứu của Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản (JETRO) cho thấy, hiện, DN Nhật Bản tại Việt Nam mua khoảng 32,4% các hàng hóa, dịch vụ đầu vào từ các nhà cung cấp Việt Nam.

Trong khi đó, con số này tại Trung Quốc là 67,8%, Thái Lan 57,1%, và Indonesia 40,5%. Ngoài ra doanh thu trung bình của DN chế tạo Việt Nam chỉ đạt 2,9 triệu USD/năm, trong khi muốn tham gia vào thị trường EU cần doanh thu tối thiểu 5 triệu USD/năm.

Điều đáng nói, trên thực tế, trình trạng phổ biến là DN Việt Nam bằng lòng với việc tham gia chuỗi giá trị ở công đoạn giá trị thấp. Đánh giá về thực trạng trên, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, nếu ví EVFTA như đường cao tốc nhưng không phải mọi DN cũng muốn đi "cao tốc". Nguyên nhân là do DN thấy đi quốc lộ cũ có thể đáp ứng điều kiện của họ thì sẽ không chấp nhận trả phí để đi cao tốc nhanh hơn.

Đánh giá về việc hoạch định chính sách để tận dụng được cơ hội từ EVFTA khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, TS. Nguyễn Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư (CIEM) nêu rõ, Nhà nước nên dỡ bỏ những rào cản về chính sách, thể chế, chất lượng nguồn nhân lực, hạ tầng.

"Chừng nào chúng ta chưa gia cố được 3 "chân kiềng" này thì việc tận dụng cơ hội vẫn còn hạn chế", ông Cung nhấn mạnh.