Kinh tế vùng cửa khẩu Ma Lù Thàng từ chiến lược quốc gia đến cách làm mới của xã biên giới

+ aA -

Tuấn Hùng

03/12/2025 07:00 GMT +7

Sở hữu đường biên giới dài gần 27km cùng vị thế chiến lược nơi "phên dậu" Tổ quốc, xã Phong Thổ (Lai Châu) đang trên đà trở thành một cực tăng trưởng năng động. Sau khi mở rộng không gian phát triển từ việc sáp nhập các xã (Huổi Luông, Ma Li Pho, Mường So và thị trấn Phong Thổ), địa phương này đang triển khai nhiều cách làm hay nhằm phát triển kinh tế cửa khẩu gắn liền với an ninh quốc phòng, giúp người dân yên tâm "bám bản, làm giàu".

Cửa khẩu Ma Lù Thàng và tầm nhìn quốc gia

Là địa bàn trọng yếu, xã Phong Thổ không chỉ đóng vai trò cửa ngõ giao thương của tỉnh Lai Châu mà còn được định hình là động lực phát triển của cả vùng Tây Bắc. Điều này được cụ thể hóa bằng những quy hoạch mang tầm quốc gia.

Ngày 19/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1185/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng đến năm 2045 với quy mô khoảng 26.669ha thuộc địa bàn xã Phong Thổ. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để địa phương "trải thảm đỏ" thu hút đầu tư.

Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng đến năm 2045 với quy mô khoảng 26.669ha thuộc địa bàn xã Phong Thổ. Ảnh: Tuấn Hùng

Theo quy hoạch, Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng, tỉnh Lai Châu sẽ phát triển thành trung tâm kinh tế đa ngành, kết nối với hành lang quốc lộ 32, 4D, 12 và cao tốc Nội Bài - Lào Cai - Lai Châu.

Đặc biệt, xã Phong Thổ đang hướng tới mô hình cửa khẩu thông minh, đẩy mạnh số hóa và thương mại điện tử xuyên biên giới. Khu kinh tế được chia thành 5 vùng chức năng rõ rệt, bao gồm: Kinh tế biên mậu; Dịch vụ hỗn hợp; Công nghiệp - kho tàng; Dân cư - du lịch và Nông lâm nghiệp sinh thái.

Mục tiêu đến năm 2030, xã phấn đấu giá trị hàng địa phương tham gia xuất khẩu tăng bình quân 5%/năm, đưa Ma Lù Thàng trở thành trung tâm logistics và thương mại động lực của toàn vùng.

Việc sáp nhập các xã Huổi Luông, Ma Li Pho, Mường So và thị trấn Phong Thổ để thành lập xã Phong Thổ đã tạo ra một dư địa phát triển rộng lớn, quy tụ được nguồn lực đất đai và con người. Xã đã xác định nhiệm vụ đột phá giai đoạn 2025-2030 là: "Phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung gắn với thu hút đầu tư và phát triển kinh tế cửa khẩu".

Những ngày đầu đông cuối tháng 11, chúng tôi có dịp trở lại thăm xã biên giới Phong Thổ (tỉnh Lai Châu) trong căn phòng ấm cúng của Trưởng phòng Kinh tế xã Phong Thổ, chúng tôi được tiếp thu những thông tin rất đáng mừng. Rót chén trà mời khách, ông Nguyễn Văn Trường cho biết: Chúng tôi đã chủ động tái cấu trúc không gian phát triển bám theo trục Quốc lộ 12 và 4D. Hạ tầng giao thông hoàn thiện đã thúc đẩy hàng loạt điểm dân cư, cơ sở thu mua và dịch vụ biên mậu hình thành dọc tuyến đường huyết mạch này.

Người dân xã Phong Thổ giao dịch tại Cửa khẩu Ma Lù Thàng, Lai Châu. Ảnh: Tuấn Hùng

Một minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình này là chỉ riêng tháng 10, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt trên 54,8 tỷ đồng; giá trị sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp ước đạt 30,4 tỷ đồng.

Kinh tế cửa khẩu Ma Lù Thàng vững mạnh, an ninh vững chắc

Chủ trương phát triển kinh tế cửa khẩu không chỉ nằm trên văn bản mà đã thấm sâu vào đời sống người dân, biến nông sản thành hàng hóa xuất khẩu giá trị cao. Thay vì sản xuất tự phát, manh mún, người dân Phong Thổ hiện nay đã hình thành các vùng chuyên canh, liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp để xuất khẩu sang Trung Quốc.

Điển hình là cây chuối, dọc Quốc lộ 12 qua các bản Nậm Xe, Nậm Pậy... đã hình thành "vành đai sản xuất" chuối ngút ngàn. Chia sẻ với chúng tôi, ông Lò Văn Bích, người dân bản Nậm Pậy cho biết: Gia đình tôi gắn bó với cây chuối hơn chục năm nay, nhưng chỉ khi xã quy hoạch vùng trồng và doanh nghiệp vào thu mua ổn định thì kinh tế mới thực sự khá lên. Mỗi hecta chuối cho thu nhập cao hơn nhiều so với trồng lúa, ngô.

Dọc Quốc lộ 12 qua các bản Nậm Xe, Nậm Pậy... đã hình thành "vành đai sản xuất" chuối, khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng phát triển sẽ thuận lợi cho người dân giao thương, phát triển kinh tế, yên tâm bán bản, bám làng, bảo vệ biên cương. Ảnh: Tuấn Hùng

Thực tế, mỗi hecta chuối hiện mang lại thu nhập từ 90–120 triệu đồng/năm. Bên cạnh đó, cây mía, sắn, dong riềng cũng đang trở thành những mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị nông sản biên giới. Ông Giàng A Du, Trưởng bản Pô Tô, xã Phong Thổ phấn khởi cho biết: Nhờ cây mía được thương lái thu mua đều đặn, nhiều gia đình đã sửa được nhà và mua sắm máy móc sản xuất.

Phát triển kinh tế tại xã Phong Thổ luôn song hành với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biên giới. Sự sầm uất của các khu dân cư và hoạt động thương mại dọc biên giới chính là "cột mốc sống" khẳng định chủ quyền.

Lực lượng chức năng tại Cửa khẩu Ma Lù Thàng đóng vai trò then chốt trong việc tạo môi trường kinh doanh minh bạch và an toàn. Ông Tăng Đình Thế, Đội trưởng Đội Hải quan Cửa khẩu Ma Lù Thàng khẳng định: Phương châm của chúng tôi tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, rút ngắn thời gian thông quan nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ.

Đồng hành cùng phát triển kinh tế, Thiếu tá Nguyễn Duy Đông (Trạm Kiểm soát Biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng) cho biết: Đơn vị luôn phối hợp chặt chẽ với hải quan và chính quyền để ngăn chặn buôn lậu, giữ vững an ninh biên giới, tạo môi trường ổn định cho thương mại phát triển.

Xã biên giới Phong Thổ có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, nghị quyết của Đảng bộ xã đã đề ra nhiều giải pháp nhằm giúp người dân phát triển kinh tế, giúp người dân ổn định cuộc sống, góp phần cùng chính quyền địa phương bảo vệ biên cương. Ảnh: Tuấn Hùng

Với sự quan tâm từ Trung ương đến địa phương, xã Phong Thổ, tỉnh Lai Châu đang từng bước chuyển mình từ một xã vùng biên khó khăn thành một cực tăng trưởng quan trọng của vành đai kinh tế biên giới phía Bắc.

Sự kết hợp hài hòa giữa quy hoạch hiện đại (Khu kinh tế cửa khẩu) và phát triển sinh kế bền vững cho người dân thông qua nông nghiệp hàng hóa chính là chìa khóa để xã Phong Thổ thực hiện thắng lợi mục tiêu kép “Giàu về kinh tế, mạnh về quốc phòng, an ninh”.