Thủy sản "chạy nước rút" gỡ thẻ vàng

Bộ NN&PTNT cho biết, đây là giai đoạn nước rút quan trọng cần sự nỗ lực từ cả hệ thống chính trị đến từng người dân để gỡ bằng được thẻ vàng cho thủy sản Việt Nam.

Treo dai dẳng

Sau chuyến kiểm tra của đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu (EC) vào cuối tháng 10, EC ghi nhận: Quyết tâm chính trị của Việt Nam về chống khai thác IUU, nhất là sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Chính phủ; Thực tế chống khai thác IUU tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực hơn so với đợt thanh tra thực tế lần thứ 2 vào năm 2019.

Tuy vậy, công tác gỡ thẻ vàng của Việt Nam vẫn đối mặt nhiều hạn khó khăn và hạn chế: Hoạt động đăng ký tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt hệ thống thiết bị giám sát tàu thủy (VMS) chưa hoàn thành theo quy định; Chưa có cơ chế kiểm soát nguồn gốc thủy sản khai thác nhập khẩu vào Việt Nam bằng tàu container, nguy cơ nguyên liệu thô trong và ngoài nước được trộn lẫn để chế biến, xuất khẩu vào thị trường EU.

Đặc biệt, theo Bộ NN&PTNT, hiện tại, tình trạng tàu cá của Việt Nam vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra và diễn biến phức tạp, chưa đạt được mục tiêu như Thủ tướng giao (chấm dứt trước 30/12/2021).

“Trong các cuộc họp, phía EC đều khẳng định sẽ không gỡ cảnh báo thẻ vàng nếu không chấm dứt tình trạng này. Trong khi từ đầu năm 2022 đến nay, cả nước vẫn xảy ra 75 vụ/104 tàu/919 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, tập trung tại các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, Bạc Liêu, Bến Tre, Cà Mau và Kiên Giang”, Bộ NN&PTNT cho hay.

Trao đổi với PV Tiền Phong, lãnh đạo Tổng cục Thủy sản cho biết, sau chuyến kiểm tra trên, phía EC đang chuẩn bị báo cáo đánh giá về kết quả gỡ thẻ vàng của Việt Nam và công bố vào đầu năm tới. Đoàn Thanh tra của EC dự kiến sẽ sang Việt Nam thanh tra lần thứ 4 (vào tháng 4/2023). Từ khi có báo cáo này, Việt Nam sẽ chỉ có 6 tháng để giải quyết những tồn tại cần khắc phục trong khuyến nghị.

180 ngày cao điểm

Trong cuộc họp với lãnh đạo các tỉnh ven biển, bộ, ngành, đơn vị về IUU vừa diễn ra vào đầu tháng 12, Thủ tướng yêu cầu Bộ NN&PTNT khẩn trương xây dựng chương trình, kế hoạch hành động 180 ngày thực hiện các khuyến nghị của EC trong việc gỡ thẻ vàng. Kế hoạch phải nêu rõ, cụ thể trách nhiệm của Chính phủ, bộ, ngành, tỉnh, thành phố, huyện, xã và từng người dân; đồng thời phải lượng hóa để mọi cơ quan, người thực hiện đều dễ hiểu, dễ làm, dễ giám sát, kiểm tra, đánh giá.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết, cuối tuần vừa qua, Bộ NN&PTNT đã họp với các đơn vị chuyên môn để triển khai nhiệm vụ Thủ tướng giao xây dựng kế hoạch chi tiết về phòng chống khai thác IUU trong 6 tháng và dài hạn. "Đây là khoảng thời gian quan trọng quyết định ngành thuỷ sản có gỡ được thẻ vàng sau 5 năm kiên trì, nỗ lực hay không. Do đó, cả hệ thống chính trị và từng người dân cần vào cuộc quyết liệt, thực hiện tốt các nội dung khuyến nghị của EC", ông Tiến nói và cho biết, trong bản kế hoạch hành động, Bộ NN&PTNT sẽ nêu nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành, đơn vị, đề cập sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng như hải quan, cảnh sát biển, biên phòng… Mục tiêu là để nỗ lực ngăn chặn tình trạng đánh bắt trái phép ở nước ngoài, quyết tâm chấm dứt tình trạng này trước 31/3/2023.

Bộ này cũng rà soát, sửa đổi, bổ sung khung pháp lý theo khuyến nghị của EC, trong đó có: Nâng mức xử phạt đủ để răn đe đối với các trường hợp vi phạm; Đề nghị Bộ Công an điều tra, xử lý dứt điểm hành vi môi giới, móc nối, tổ chức đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Theo lãnh đạo Bộ NN&PTNT, để gỡ được thẻ vàng, trách nhiệm của các địa phương, từ UBND tỉnh đến từng xã, phường, thị trấn được đặt lên hàng đầu. Người đứng đầu cấp xã, phường, thị trấn và các tổ chức chính trị xã hội tại địa phương sẽ phải chịu trách nhiệm chính trong việc lập danh sách tàu cá, chủ tàu cá đã vi phạm vùng biển nước ngoài, tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình... gửi về Bộ NN&PTNT và Bộ Quốc phòng để theo dõi, quản lý. Đặc biệt, các đơn vị phải tuyên truyền, vận động để người dân hiểu, cùng chung tay vào hoạt động chống khai thác IUU.

“Bộ sẽ tổ chức các đoàn công tác liên ngành kiểm tra, giám sát tình hình triển khai tại địa phương, đồng thời tổ chức trực ban 24/24 giờ để theo dõi, giám sát chặt chẽ hoạt động của tàu cá. Trường hợp địa phương nào có tàu cá vi phạm, người đứng đầu địa phương, UBND phường, xã, thị trấn phải chịu trách nhiệm”, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho hay.