Bắc Kinh hứa thực hiện thỏa thuận giai đoạn 1 khi căng thẳng Mỹ Trung nóng lên: chiêu bài "vừa đấm vừa xoa"

Trong báo cáo về công việc của chính phủ tại ngày đầu tiên của phiên họp Quốc hội hôm 22/5, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tuyên bố Bắc Kinh sẽ nỗ lực tự do hóa thương mại và đầu tư toàn cầu.

Ông này đồng thời cam kết: “Chúng tôi sẽ hợp tác với Mỹ để thực hiện thỏa thỏa thuận Mỹ - Trung giai đoạn 1, một hiệp định kinh tế và thương mại… Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại với các quốc gia khác để mang lại lợi ích chung”.

Song song với thỏa thuận thương mại Mỹ Trung, Bắc Kinh cũng sẽ nỗ lực thúc đẩy đàm phán thương mại tự do với hai quốc gia trong khu vực là Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời tích cực ủng hộ WTO hướng tới việc ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế Toàn diện khu vực.

Bình luận được ông Lý Khắc Cường đưa ra tại thời điểm quan hệ song phương Mỹ - Trung trở nên căng thẳng sau cuộc chiến ngôn luận đổ lỗi qua lại về sự bùng phát dịch bệnh. Trong khi Tổng thống Trump nhiều lần nhấn mạnh nguồn gốc Trung Quốc của loại virus chết người và cáo buộc Bắc Kinh “sai lầm nghiêm trọng” khiến dịch bệnh bùng phát trên toàn cầu, phía Trung Quốc cũng xuất hiện thuyết âm mưu cho rằng Mỹ mới là nguồn gốc của virus corona và rằng cáo buộc Bắc Kinh chịu trách nhiệm cho vụ dịch là hoàn toàn vô căn cứ.

Căng thẳng Mỹ Trung đã tiếp diễn trong gần hai năm qua, khi cuộc chiến tranh thương mại bùng nổ giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Hai nước không ngừng áp thuế quan trả đũa lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của nhau. Mâu thuẫn lan rộng sang cả mặt trận công nghệ, khi Mỹ đưa hàng chục công ty công nghệ Trung Quốc như Huawei, Hikvision… vào danh sách đen. Cho đến tháng 1/2020, xung đột mới dịu lại khi hai quốc gia ký kết thành công thỏa thuận thương mại giai đoạn 1.

Thỏa thuận được cho là thắng lợi lớn của Tổng thống Mỹ Donald Trump, khi buộc Trung Quốc cam kết tăng cường nhập khẩu 200 tỷ USD hàng hóa, dịch vụ của Mỹ trong hai năm 2020-2021. Trong đó, hơn 30 tỷ USD được phân bổ cho việc tăng cường nhập khẩu hàng nông sản, bao gồm đậu nành, thịt…, các sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực của Mỹ.

Nhưng dịch Covid-19 bùng phát khiến nền kinh tế Trung Quốc đóng băng trong nhiều tuần liền và phục hồi chậm rãi, nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh đã khiến các nhà quan sát đặt ra câu hỏi: liệu Bắc Kinh có khả năng thực hiện đúng cam kết tăng cường nhập khẩu khối lượng lớn hàng hóa dịch vụ Mỹ như vậy hay không.

Tổng thống Donald Trump hồi giữa tháng 5 tuyên bố thỏa thuận không còn là ưu tiên với Washington sau tất cả những hậu quả mà nước Mỹ phải gánh chịu trong cuộc khủng hoảng dịch bệnh. “Từ lâu nay, tôi đã nói rằng thỏa thuận với Trung Quốc có thể phải trả giá đắt. Mỹ vừa ký một thỏa thuận thương mại tuyệt vời với Trung Quốc, mực thậm chí còn chưa khô và thế giới ngay lập tức bị dịch bệnh có nguồn gốc từ Trung Quốc tấn công. 100 thỏa thuận thương mại cũng không làm mọi thứ khá hơn và mờ đi sự thật về tất cả những sinh mạng vô tội đã mất” - ông Donald Trump viết trên Twitter. Ông Trump thậm chí dọa sẽ áp thuế trả đũa với Bắc Kinh sau vụ dịch.

Đáp lại điều này, trong cuộc họp báo hôm 21/5, người phát ngôn của Quốc hội Trung Quốc Zhang Yesui khẳng định mối quan hệ ổn định và đang phát triển giữa Trung Quốc với Mỹ là “mối quan tâm lớn nhất” của người dân hai nước. Ông Zhang cũng khẳng định ưu tiên hàng đầu của Bắc Kinh là hợp tác chống dịch Covid-19 và đảm bảo sự ổn định kinh tế toàn cầu, nhưng cảnh báo Trung Quốc sẽ “buộc phải phản ứng” nếu Mỹ duy trì “tâm lý chiến tranh lạnh” như hiện tại.