Bất ngờ điều chỉnh phương án mua ngoại tệ, Ngân hàng Nhà nước toan tính gì?

Ngân hàng Nhà nước bất ngờ điều chỉnh phương án mua ngoại tệ

Trong tuần giao dịch cuối cùng của năm 2020, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành quy định mới về hoạt động mua ngoại tệ từ các ngân hàng thương mại (NHTM).

Cụ thể, từ ngày 31/12/2020, cơ quan này sẽ ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay và ngừng mua ngoại tệ giao ngay.

Cùng với đó, kể từ ngày 4/1/2021, NHNN thực hiện mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng có hủy ngang với tỷ giá mua kỳ hạn là 23.125 VND/USD. Mỗi tổ chức tín dụng chỉ được hủy ngang 1 lần và toàn bộ giá trị giao dịch đối với mỗi bán ngoại tệ cho Ngân hàng Nhà nước theo phương án này.

Đối tượng Ngân hàng Nhà nước mua kỳ hạn là các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có trạng thái ngoại tệ dương và có nhu cầu bán ngoại tệ cho Ngân hàng Nhà nước; mức ngoại tệ mua tối đa cho mỗi tổ chức tín dụng mỗi lần tương đương mức để đưa trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng đó về cân bằng.

Trạng thái ngoại tệ để xem xét duyệt mua ngoại tệ là trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng vào cuối ngày làm việc liền trước ngày làm việc Ngân hàng Nhà nước mua ngoại tệ.

Được biết, kể từ đầu năm 2016, khi cơ chế tỷ giá trung tâm ra đời, Ngân hàng Nhà nước cũng đã nhiều lần thực hiện linh hoạt phương án mua hoặc bán ngoại tệ theo kỳ hạn để chủ động điều tiết nguồn tiền cung ứng.

Việc xét mua cũng như định hướng mà Ngân hàng Nhà nước thực hiện những năm qua là chỉ mua của tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ dương quá để đưa về cân bằng.

Tuy nhiên, khác với kỳ hạn 3 tháng như mọi khi, lần này kỳ hạn được kéo dài tới tận 6 tháng. Vì vậy, nhiều khả năng, nhà điều hành muốn rải nguồn VND mua ngoại tệ đối ứng ra thị trường thay vì dồn cung VND tại một thời điểm nếu thực hiện mua giao ngay.

Ngân hàng Nhà nước toan tính gì?

Một chuyên gia tài chính ngân hàng (Đại học Kinh tế Quốc dân) cho biết, bà ủng hộ động thái thay đổi phương án mua ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước, vì đây đang được cho là 1 trong những động thái ứng phó trước cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ của Mỹ.

Dù vậy, khả năng can thiệp thị trường của Ngân hàng Nhà nước khi áp dụng phương án này vẫn ở mức cao, Ngân hàng Nhà nước cũng không làm mất đi quyền/nghĩa vụ can thiệp tỷ giá khi cần nhằm giữ không cho VND lên giá và/hoặc kịp thời bổ sung USD vào quỹ dự trữ ngoại hối...

Về phía các NHTM, việc Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng thay vì 3 tháng như trước kia. Đồng thời, mỗi tổ chức tín dụng chỉ được hủy ngang 1 lần trong ngắn hạn sẽ có những tác động nhất định tới các ngân hàng thương mại, đặc biệt là các ngân hàng thương mại muốn bán giao ngay. Tuy nhiên, về dài hạn thị trường sẽ tự điều chỉnh để thích nghi với quy định mới.

Đồng quan điểm, các chuyên gia đến từ công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho rằng, mục đích sâu xa của NHNN từ động thái trên có thể nhằm mục đích chứng minh cho phía Mỹ thấy Việt Nam không can can thiệp mạnh vào thị trường ngoại hối bằng cách trực tiếp mua USD nữa thông qua việc không niêm yết tỷ giá mua giao ngay.

"Đây là bằng chứng giải trình cần thiết trong các cuộc đàm phán, thương lượng của Việt Nam với Chính phủ Mỹ trong tương lai nhằm giúp Việt Nam sớm được tháo mác thao túng tiền tệ", BVSC đánh giá.

Liên quan đến động thái mới của NHNN, Công ty chứng khoán KB (KBSV) nhìn nhận, việc ngừng niêm yết tỷ giá mua USD tại Sở Giao dịch sẽ gỡ bỏ "chốt chặn" đà giảm của tỷ giá USD/VND trên thị trường ngoại hối.

Việc ngưng hoạt động mua ngoại tệ giao ngay cho thấy, NHNN không còn sẵn sàng mua USD nhằm tăng dự trữ ngoại hối như trước kia. Các NHTM cần phải phải chủ động liên hệ trực tiếp với NHNN trong trường hợp trạng thái ngoại tệ dương lớn và nếu có được tiến hành thì hoạt động mua giao ngay USD rất có thể chỉ diễn ra theo từng trường hợp cụ thể.

Bên cạnh đó, việc mở rộng kỳ hạn mua USD lên 6 tháng kèm điều kiện không được hủy ngang 1 lần cho thấy việc bán USD có kỳ hạn cho NHNN đã trở nên khó khăn hơn nhiều.

Ngoài ra, mốc 6 tháng sẽ hạn chế vi phạm tiêu chí thứ 3 của Bộ Thương mại Mỹ, khi việc can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối xảy ra ít nhất 6/12 tháng. Từ đó, NHNN có thể sử dụng sự khó khăn trong bán ngoại tệ của NHTM để làm bằng chứng đàm phán với Bộ thương mại Mỹ cho thấy NHNN đã và sẽ không còn tích cực can thiệp vào thị trường ngoại tệ một chiều thông qua việc mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối.

Tuy nhiên, chính sách mới sẽ hạn chế công cụ bơm VND vào hệ thống và trong trường hợp thanh khoản thiếu hụt tạm thời, nhiều khả năng NHNN sẽ phải nới thời gian đáo hạn trên thị trường OMO (hiện tại là 7 ngày).