Bị Trung Quốc "ghẻ lạnh", tỷ phú Jack Ma mất gần 11 tỷ USD trong 2 tháng

Tổng tài sản của tỷ phú Jack Ma đã chạm mức kỷ lục 61,7 tỷ USD trong năm nay, gần như sắp lần nữa trở thành người giàu nhất châu Á khi cổ phiếu Alibaba tăng vọt do nhu cầu các dịch vụ trực tuyến bùng nổ trong cuộc khủng hoảng đại dịch. Nhưng hai tháng sau đó, khi khối tài sản tụt về 50,9 tỷ USD, ông hiện tụt xuống vị trí thứ 25 trên BXH tỷ phú thế giới của Bloomberg.

Jack Ma đã mất gần 11 tỷ USD kể từ cuối tháng 10 đến nay, khi chính phủ Bắc Kinh tăng cường áp lực lên đế chế Alibaba bằng hàng loạt cuộc điều tra chống độc quyền và đình chỉ niêm yết Ant Group (công ty Fintech trực thuộc Alibaba). Sự giám sát ngày càng tăng của chính phủ đang buộc các nhà đầu tư nghĩ lại về việc có nên nắm giữ cổ phiếu Alibaba hay không.

Trong những tuần gần đây, các gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc đã mất hàng trăm tỷ USD giá trị thị trường bởi động thái của Bắc Kinh. Cổ phiếu Tencent Holdings Ltd. của tỷ phú Pony Ma đã giảm 15% kể từ đầu tháng 11 trong khi cổ phiếu gã khổng lồ giao hàng thực phẩm Meituan của tỷ phú Wang Xing giảm gần 20% so với mức đỉnh hồi tháng trước. Cổ phiếu Alibaba niêm yết trên sàn Mỹ cũng giảm hơn 25% kể từ cuối tháng 10.

Bruce Pang, nhà nghiên cứu chiến lược và vĩ mô tại China Renaissance Securities Hong Kong nhận định: “Có nhiều tín hiệu tương tự cho thấy nhiều gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc đang lọt vào tầm ngắm của các cơ quan chức năng. Dự thảo luật chống độc quyền và rà soát chống độc quyền chỉ là hai trong số những tín hiệu đó”.

Các nhà chức trách đã nhắm đến Alibaba của Jack Ma ngay từ khi ông chuẩn bị đưa Ant Group lên sàn niêm yết công khai. Cụ thể, vào tháng 11, Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải đã đình chỉ đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng trị giá 37 tỷ USD của Ant trên sàn giao dịch STAR, qua đó đóng băng khả năng niêm yết kép của Ant trên sàn Hồng Kông do hàng loạt thay đổi về quy định. Động thái diễn ra chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc công bố cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào Alibaba - tập đoàn đang nắm giữ 33% cổ phần Ant Group.

Việc dừng thương vụ IPO trị giá 37 tỷ USD của Ant Group là một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy Bắc Kinh đang siết chặt kiểm soát với một ngành công nghiệp có sức ảnh hưởng đến cuộc sống hàng triệu người dân. Sau đó, Cục Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường SAMR tuyên bố phạt Alibaba 500.000 NDT (76.500 USD) vì đã tăng cổ phần của tập đoàn này tại công ty bách hóa Intime Retail Group lên 73,79% vào năm 2017 mà không xin phép. Nhà xuất bản trực tuyến sách điện tử China Literature (trực thuộc Tencent) cũng phải chịu mức phạt tương tự vì cũng không xin phép cơ quan chức năng khi mua lại New Classics Media.

Liu Cheng, chuyên gia từ công ty luật King & Wood Mallesons ở Bắc Kinh cho biết: “Nếu các giao dịch tương tự được tiến hành ở Mỹ hoặc châu Âu - ví dụ, nếu Facebook có ý định sáp nhập với Google vào ngày mai, các nhà chức trách những nước này cũng sẽ thận trọng… Giờ đây, các đại gia công nghệ cần chú ý nhiều hơn đến việc tuân thủ quy định pháp luật trong những hoạt động kinh doanh thường ngày”.

Bất chấp sự trượt dốc giá trị cổ phiếu gần đây, tính chung từ đầu năm đến nay, các tỷ phú công nghệ như Jack Ma vẫn kiếm bộn tiền nhờ cuộc khủng hoảng đại dịch thay đổi cách thức vận hành của nền kinh tế theo hướng phụ thuộc nhiều hơn vào công nghệ. Giá trị tài sản ròng của Jack Ma đã tăng 4,3 tỷ USD trong năm 2020, bất chấp mức giảm 11 tỷ USD trong hai tháng cuối năm. Bloomberg chỉ ra rằng 21 tỷ phú công nghệ Trung Quốc có tên trên BXH đã kiếm thêm được 187 tỷ USD trong năm nay.

Ngược lại với các tỷ phú công nghệ, những gã khổng lồ trong nhiều lĩnh vực truyền thống như bất động sản lại chứng kiến túi tiền vơi đi trông thấy. Chủ tịch Tập đoàn China Evergrande Hui Ka Yan đã mất 7,4 tỷ USD trong năm 2020, mức thiệt hại lớn bậc nhất toàn cầu.