Robot công nghiệp giúp tiết kiệm tới 70% chi phí nhân công: Doanh nghiệp Việt chuyển mình mạnh mẽ

Theo Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR), Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng robot công nghiệp nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Trong đó, mật độ robot trong các nhà máy tại Việt Nam đã tăng gần 6 lần chỉ trong vòng 5 năm.

Thực tế, robot giúp doanh nghiệp tiết kiệm 40% - 70% chi phí lao động, giảm lỗi sản phẩm và nâng cao độ ổn định trong sản xuất, trở thành lời giải cấp thiết cho bài toán chi phí và năng suất trong giai đoạn mới.

Trong lĩnh vực điện tử (ngành dẫn đầu về mức độ tự động hóa), các doanh nghiệp tại Bắc Ninh, Thái Nguyên đã triển khai hàng chục nghìn robot gắp đặt, robot hàn và robot lắp ráp.

Dây chuyền sản xuất tự động hoá cao của VinFast.

Đặc biệt, ngoài hiệu quả kinh tế, robot còn góp phần cải thiện điều kiện làm việc, đảm bảo an toàn lao động trong những môi trường độc hại, nhiệt độ cao hoặc tiềm ẩn nhiều rủi ro về hóa chất, nơi mà lao động thủ công khó có thể đáp ứng yêu cầu lâu dài.

Robot hợp tác (cobot) đang nổi lên tại Việt Nam nhờ nhỏ gọn, dễ lập trình và làm việc an toàn cùng con người, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nhiều nhà máy may mặc, da giày đã dùng cobot cho các khâu đóng gói, gắp đặt để tăng năng suất mà không phải thay đổi dây chuyền.

Song song đó, tự động hóa tích hợp AI và thị giác máy giúp phát hiện lỗi vi mô, kiểm tra chất lượng theo thời gian thực, giảm tỷ lệ lỗi xuống khoảng 1%. AI còn hỗ trợ tối ưu lịch trình, dự báo bảo trì và nâng hiệu suất thiết bị, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và đáp ứng đơn hàng tốt hơn.

Tại các trung tâm kho vận hiện đại ở Hà Nội, Hải Phòng và TPHCM, robot tự hành (AGV), hệ thống phân loại tự động và phần mềm tối ưu luồng hàng hóa đã được triển khai đồng bộ. Nhờ đó, thời gian xử lý đơn hàng được rút ngắn đáng kể, từ 24 giờ xuống chỉ còn 6 - 12 giờ.

Dù tiềm năng lớn, thị trường robot công nghiệp và tự động hóa tại Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức như chưa làm chủ các công nghệ lõi như cảm biến, chip điều khiển, phần mềm; chi phí đầu tư ban đầu còn cao; nguồn nhân lực kỹ sư robot, tự động hóa – AI thiếu hụt; hệ thống tiêu chuẩn an toàn chưa đồng bộ.

Để vượt qua hạn chế, Việt Nam cần một chiến lược quốc gia về robot, thúc đẩy sản phẩm “Make in Vietnam”, tăng đầu tư R&D và phát triển công nghệ nền tảng. Việc đào tạo khoảng 50.000 kỹ sư cơ điện tử, tự động hóa và AI đến năm 2030 được xem là nhiệm vụ then chốt để bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành.

Hiện, Bộ KH&CN đã phê duyệt Chương trình KC.03/21-30 nhằm thúc đẩy cơ khí và tự động hóa thông qua hỗ trợ đổi mới công nghệ và tăng liên kết giữa nghiên cứu, ứng dụng, sản xuất. Ban Chủ nhiệm nhấn mạnh đây là lĩnh vực then chốt của công nghiệp hóa và luôn khuyến khích các ý tưởng, sáng kiến từ giới khoa học.

Chương trình tập trung xác định xu hướng công nghệ, đề xuất các nhiệm vụ trọng điểm và bảo đảm sự hài hòa giữa nghiên cứu và nhu cầu thị trường: vừa tạo sản phẩm phục vụ doanh nghiệp, vừa theo đuổi công nghệ đột phá.

Để chương trình phát huy hiệu quả, cần tháo gỡ nút thắt về vốn, tăng gắn kết nghiên cứu sản xuất, nâng chất lượng nhân lực và mở rộng cơ chế đặt hàng nghiên cứu. Với định hướng rõ ràng và sự phối hợp ba nhà, KC.03/21-30 được kỳ vọng trở thành động lực quan trọng giúp cơ khí – tự động hóa Việt Nam bứt phá.