Kazakhstan sẽ đi về đâu?

Kazakhstan được coi là một trong những quốc gia ổn định và yên tĩnh nhất trong không gian hậu Xô Viết cho đến khi người dân nước này xuống đường sau khi chính quyền tăng gấp đôi giá khí đốt hóa lỏng vào những ngày đầu tiên của năm mới 2022.

Tuy nhiên, các cuộc biểu tình xã hội nhanh chóng phát triển thành các cuộc biểu tình chính trị khi mọi người bắt đầu đòi thay đổi chế độ.

Theo yêu cầu của những người biểu tình, Tổng thống Kassym-Zhomart Tokayev đã giải tán chính phủ, nhưng cuộc khủng hoảng không vì thế mà dừng lại. Trên khắp Kazakhstan, những người biểu tình đốt xe, chiếm giữ các tòa nhà chính quyền địa phương và tấn công các nhân viên thực thi pháp luật bằng cách sử dụng vũ khí mà họ đã thu giữ trước đó.

Có vẻ như cả quân đội và cảnh sát sẽ không thể giúp Tổng thống Kazakhstan Tokayev. Quyết định không đi theo con đường của Viktor Yanukovych hay Alexander Lukashenko, Tổng thống Tokayev chỉ đơn giản là không đối thoại.

Thay vì hành động gay gắt trong khuôn khổ tình trạng khẩn cấp được ban bố, Tokayev chấp nhận giải tán chính phủ và rút quân. Trong khi đó, cuộc khủng hoảng đang trở nên tồi tệ hơn từng giờ.

Tại một số thành phố, lực lượng an ninh đã đứng về phía người biểu tình. Những sự cố như vậy đã được báo cáo ở Aktob và Arytau.

Các biểu tượng của quyền lực - các tòa nhà của cả chính quyền và nơi ở của các tổng thống đương nhiệm và quá khứ của Kazakhstan - đều chìm trong biển lửa và các nhân viên cứu hỏa không được phép dập tắt đám cháy.

Giới tinh hoa Kazakhstan chạy sang phương Tây

Các nhà tài phiệt của Kazakhstan được cho là đã rời khỏi đất nước. Họ là Patokh Shodiev, đồng sở hữu của Eurasian Resources Group và Kenes Rakishev, người đứng đầu tập đoàn luyện kim Sat & Company. Một phần gia đình của cựu Tổng thống Nazarbayev, công ty kiểm soát dầu khí ở Kazakhstan, được cho là đã rời đất nước trên một chiếc máy bay tư nhân.

Tại thành phố Zhanaozen, những người biểu tình yêu cầu thiết lập lại hệ thống quyền lực. Họ muốn một người ngoài hệ thống lên nắm quyền. Điều này khó có thể xảy ra, vì Kazakhstan không phải là một quốc gia tự cung tự cấp.

Ai sẽ lên nắm quyền ở Kazakhstan?

Nếu Kazakhstan không chịu khuất phục trước ảnh hưởng của phương Tây, người mới nắm quyền ở Kazakhstan sẽ không định hướng lại các dòng hydrocacbon (85% trong số đó hướng về phương Tây). Điều đáng chú ý là Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken đã thảo luận về cuộc khủng hoảng ở Kazakhstan với Ngoại trưởng UAE Abdullah bin Zayed Al Nahyan.

Tim Ash, một chuyên gia về các thị trường mới nổi tại BlueBay Asset Management, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNBC rằng bạo loạn ở Kazakhstan bùng lên vì thất vọng vì thiếu dân chủ.

Ash nói: "Những người Kazakhstan trẻ tuổi, hiểu biết về internet, đặc biệt là ở Almaty, có khả năng muốn các quyền tự do tương tự như người Ukraine, người Gruzia, người Moldova, Kyrgyzstan và Armenia".

Chúng tôi muốn nói thêm ở đây rằng cuộc bạo loạn hàng loạt ở Kazakhstan đã bùng lên ngay sau khi Nazarbayev và Tokayev đến thăm hội nghị thượng đỉnh CIS để có cuộc gặp với Tổng thống Nga Putin tại đó. Có lẽ họ đã lên kế hoạch cho một điều gì đó rất khó chịu đối với phương Tây trong cuộc hội đàm.

Nếu Kazakhstan chọn đi theo ảnh hưởng của Nga, chính quyền mới của Kazakhstan sẽ quay sang Nga, tương tự như cách Alexander Lukashenko của Belarus đã làm.

Đáng chú ý, các cuộc bạo động diễn ra đặc biệt dữ dội ở miền nam Kazakhstan, trong khi tình hình ở miền bắc đất nước tương đối yên tĩnh. Điều này khiến các chuyên gia cho rằng Kazakhstan có thể chia thành hai phần, một phần sẽ theo định hướng thân Nga và phần còn lại sẽ phản đối.

Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc cũng có thể có kế hoạch về Kazakhstan. Nhà Hán học Nikolai Vavilov cho rằng mục đích của cuộc khủng hoảng ở Kazakhstan là kéo nước này ra khỏi Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể để sau đó có thể tham gia hợp tác quân sự chặt chẽ với Thổ Nhĩ Kỳ và thông qua tổ chức này với NATO.

 "Do đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giành được một hành lang trực tiếp tới Tân Cương và bắt đầu hỗ trợ trực tiếp cho Đông Turkestan. Do đó, Nga sẽ có được một mặt trận tiềm năng không phải hàng trăm, như trường hợp của Ukraine, mà là hàng nghìn km đường biên giới không ổn định sẽ được mở ra cho các chiến binh từ Afghanistan và Trung Đông. Urals, vùng Volga và Tây Siberia sẽ bị mất ổn định ", Nikolay Vavilov viết trên kênh Telegram của mình.

Các chuyên gia từ lâu đã dự đoán các cuộc bạo động đẫm máu ở Kazakhstan sau khi các sự kiện tương tự diễn ra ở Ukraine năm 2014, ở Armenia năm 2018, ở Kyrgyzstan năm 2020 và ở Belarus vào năm 2020. Kết quả của các cuộc cách mạng về phẩm giá ở các quốc gia nói trên là mức sống ở các quốc gia đó đã giảm xuống, trong khi giá cả mọi thứ đều tăng đều đặn.